DAVRANIŞ BİLİMLERİ I

“Tabakalaşma, toplumların en önemli görevlerin doğru biçimde en yetenekli kişilerce yerine getirilmesini sağlayan mekanizmasını oluşturmaktadır.

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir.

Bugün hemen hemen dünyadaki tüm ülkelerin karşı karşıya kaldığı en önemli sorunlardan biri eşitsizlik ve yoksulluktur.

Gelir dağılımı ülkedeki eşitsizliklerle ilgili bilgi sunmaktadır.

Davis ve Moore, 1945 yılında yayınladıkları “Tabakalaşmanın Bazı İlkeleri” adlı eserlerinde işlevselci bir tabakalaşma kuramı geliştirmeye çalışmışlardır. K. Davis ve W. Moore (1945) toplumsal tabakalaşmanın toplumun işleyişi için gerekli olduğunu öne sürerler.

Kast sistemi doğum temelinde ortaya çıkan bir sosyal tabakalaşma sistemidir ve sisteminin klasik örneği Hindistan’da görülmektedir

Eşitsizlikler azalmayıp artarken bu durum ülkemiz için de geçerlidir. Türkiye’de özellikle 1980 sonrası uygulanan ekonomik politikalar sonucu ekonomik anlamda eşitsizliklerin arttığı kabul edilen gerçeklerden biridir.

Davis ve Moore tabakalaşma hakkında önemli görüşler ortaya koysalar bile, bazı yönlerden eleştirilmektedirler. M. Tumin’e göre en önemli sorunlardan biri, toplumda verilen ödüllerin gerçekten birinin topluma yaptığı katkıyı ne kadar yansıttığıdır.

Modern toplumlarda tabakalaşma sadece doğuştan gelen özelliklere göre değil, bir bireyin bilgi, beceri ve çabalarını da içeren yeterlilikler temelindedir. Meritokrasi kavramı liyakat temelinde tabakalaşma
sistemini açıklar; yani kişilerin bireysel üstünlüğüne ve liyakata dayanan sistemdir. Meritokrasinin toplumda yaygınlaşması endüstri toplumlarında eşitlik şansını artırmıştır

Çağdaş çatışma kuramının önde gelen temsilcilerinden biri olan Dahrendorf’un amacı toplumun çatışmacı bir kuramını oluşturmaktır.

Kast sistemi doğum temelinde ortaya çıkan bir toplumsal tabakalaşma sistemi iken, sınıf sisteminde
bir bireyin pozisyonu sadece tesadüfen doğduğu ailesine bağlı değildir. Bireyin başarısı, çabası ve yetenekleri hangi toplumsal tabakada olacağını etkileyebilir. Toplumsal hareketlilik nedeniyle, sınıflar kast
sistemindeki gibi kesin olarak tanımlanamazlar ve sınıflar arasındaki sınırlar çok açık değildir. Kast sistemindeki gibi sınıf, bireyin yaşam fırsatlarını büyük ölçüde etkiler

Kast sisteminin en önemli özelliği, doğumdan itibaren tüm insanlar arasında görevlerin, hakların, sorumlulukların ve gücün kesin kurallarla belirlenmiş olmasıdır, yani kastlar arasındaki farklılıklar belirgindir ve değiştirilemezdir.

Toplumsal sınıfların ortaya çıkmasının nedeni üretim araçlarının özel mülkiyetidir. Böylece, mülkiyet düzeninde var olan üretim ilişkileri her sınıfın toplum içindeki yerini belirlemedeki en önemli etkendi

Sonuç olarak bazı ilkel toplumlar dışında tabakalaşmanın her toplumda var olduğunu görmekteyiz. Ancak tabakalaşma sistemleri değişmez değildir ve tüm toplumlarda aynı şekilde görülmemektedir.

Macionis’e (2008: 252-253) göre bir toplumda yaşayan bireylerin hiyerarşi temelinde sıralanması sistemi olan toplumsal tabakalaşma dört ilke temelinde
oluşur:
1. Toplumsal tabakalaşma basitçe bireylerin farklılığının yansıması değil, toplumun bir özelliğidir.

2. Toplumsal tabakalaşma nesilden nesile geçmektedir.

3. Toplumsal tabakalaşma evrenseldir, fakat çeşitlidir.

4. Toplumsal tabakalaşma sadece eşitsizlikleri değil, aynı zamanda bu durumu meşrulaştıran inançları da kapsar.

Doğru yanıt E'dir.

Kast sistemi doğum temelinde ortaya çıkan bir sosyal tabakalaşma sistemidir ve sisteminin klasik örneği Hindistan’da görülmektedir. Herşeyden önce kast sistemi kapalı bir sistemdir yani kişinin içinde doğduğu kast gelecek yaşamını belirler ve başka bir kasta geçme olanağı yoktur. Bu sistemde her kast üyesi ancak kendi kastından biri ile evlenebilir. Her kast kendi içinde alt gruplara ayrılmaktadır ve her birinin diğerine göre rütbe sıralaması vardır. Bu durum bütün kastlar için geçerlidir. Doğru yanıt E'dir.

Kast sistemi doğum temelinde ortaya çıkan bir toplumsal tabakalaşma sistemi iken, sınıf sisteminde bir bireyin pozisyonu sadece tesadüfen doğduğu ailesine
bağlı değildir. Bireyin başarısı, çabası ve yetenekleri hangi toplumsal tabakada olacağını etkileyebilir. Toplumsal hareketlilik nedeniyle, sınıflar kast sistemindeki gibi kesin olarak tanımlanamazlar ve sınıflar arasındaki sınırlar çok açık değildir. Kast sistemindeki gibi sınıf, bireyin yaşam fırsatlarını büyük
ölçüde etkiler. Üst sınıfta yer alanlar; eğitim, meslek sağlık gibi toplumun kaynaklarına daha kolay ulaşabilmektedirler. Doğru yanıt D'dir.

Dahrendorf ’a göre çatışma kuramının temel varsayımları
ise şunlardır:
1. Her toplum, her zaman değişme sürecinin içindedir; sosyal değişme her zaman vardır.
2. Her toplum her zaman çatışmayı yaşar; sosyal çatışma her zaman vardır.
3. Bir toplumdaki her öge değişme ve bütünleşmeye katkıda bulunur.
4. Her toplum, üyelerinin bir kısmının diğerlerinin üzerinde kurduğu baskıya dayanır.

Doğru yanıt C'dir.

İşlevselci yaklaşımın temsilcileri, toplumun mevcut sistem ve alt sistemlerinin toplumun devamlılığını korumaya çalıştıklarını vurgularlar. Tabakalaşma sistemi de eğitim, aile gibi toplumun devamlılığını sağlayan bir alt sistemdir. Doğru yanıt A'dır.

Parsons’a göre, “bir sosyal sistem iki veya daha fazla aktör arasında sosyokültürel düzeyde, herhangi bir etkileşim süreci tarafından genelleştirilmiş bir sistemdir. Parsons için etkileşimler kurumsallaştığında, sosyal sistemin varlığından söz edilebilir. Parsons’a göre bir sosyal sistem her zaman kurumsallaşmış bir değerler sistemi ile karakterize edilir ve sosyal sistemin birinci zorunlu fonksiyonu değerler sistemini ve onun bütünlüğünü korumaktır. Parsons’a göre toplumsal tabakalaşma tüm toplumlarda yaşamsal bir işlevi yerine getirmektedir ve bu nedenle kaçınılmazdır. Parsons’ın teorisinde fonksiyon kavramının özel bir önemi vardır. Doğru yanıt C'dir.