DAVRANIŞ BİLİMLERİ I

Kısaca dünyadaki işletme ve insanların birbirlerine bağlanmasını ifade eden kavram küreselleşmedir.

Küreyellik (Glokalleşme), belirli bir kültüre özgü olanın yaygınlaşmasıdır. Bu kavramın Japon kaynaklı olduğu ve kendine özgü olan ile evrensel olanı çok iyi bağdaştıran iş kültüründen esinlenerek üretildiği bilinmelidir. 

Bu kavram küresel ve yerel (local) kelimelerinden üretildiği için “küreyellik/ glokalleşme” (glocalization) veya “kültürel globalleşme” denilmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Küreyellik (Glokalleşme), aslında belirli bir kültüre özgü olanın yaygınlaşması anlamında kullanılmaktadır. Bu kavramın Japon kaynaklı olduğu ve kendine özgü olan ile evrensel olanı çok iyi bağdaştıran iş kültüründen esinlenerek üretildiği bilinmelidir. Örneğin Amerikan toplumundaki hamburger kültürü dünyanın her yerine yayılmıştır ve artık buna “Mc Donaldlaştırma” (Mc Donaldization) denilmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Appadural (1993) ve Sarıbay (1998)’a göre glokalleşme yaratan kültürel mekânlar (space) bulunmaktadır ve bunları beş başlık altında toplamak mümkündür:

Kurumlar arası karşılaştırma yapıldığında bazı ortak özelliklere sahip olduğu görülür. Örneğin hepsi toplumda belirli ihtiyaçları karşılamak üzere ortaya çıkmıştır. Nitekim Parsons (1961) toplumsal yapıda temel dört işlev ve bunları yerine getiren kurumları bir model halinde ortaya koyar:

Bütünleştirme işlevi: Aile ve eğitim toplumda bu işlevi gören temel kurumlardır.

Yönlendirme işlevi: Siyaset kurumu, siyasal parti örgütleri aracılığıyla bu işlevi yerine getirir.

Uygulama işlevi: Toplumda ekonomi kurum olarak üretim, tüketim, bölüşüm vb. ilişkileri düzenler.

Koruma işlevi: Din kurumu bazen çatışmaya yol açsa da işlevselciler tara- fından olumlu işlevi ön plan çıkartılır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Toplumsal kurumlar içerisinde yer alan ve toplumda karşıladıkları temel ihtiyaç mal ve hizmetlerin üretimi ve dağıtımı olan kurum ekonomidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:

Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.

Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.

Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.

Rekabet yoktur.

Üretim araçlarında sosyalizmde ortak mülkiyet söz konusu iken, kapitalizmde özel mülkiyet vardır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:

Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.

Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar verirler.

Kâr amacı gütmek çok önemlidir.En az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.

Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır. Aslında serbest piyasada mal ve hizmetlerin serbestçe rekabet edeceği düşünülürse de bu gerçek değildir. Piyasaya devletin müdahalesi söz konusudur. Bu nedenle refah veya devlet kapitalizmi denilir.

Merkezi planlama Sosyalist sistemde yer alan bir özelliktir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İşlevselci yaklaşıma göre iş ve çalışma, sosyal dayanışmanın temelidir.

Amerika’da yaşayan bir otomobil sahibi bile Japon arabası kullanıyorsa Tokyo’daki fabrikanın üretimine bağımlıdır. Buna “küresel iş bölümü” denilmektedir. İşlevselciler serbest piyasada elde edilen kârların büyüklüğünden etkilenmekte ve daha ucuza üretilen malların tüketiminin dünyadaki herkesin yararına olduğunu düşünmektedir.

Örneğin bir malın daha ucuza gelmesi nedeniyle ithal edilmesi, o sektörde çalışan işçilerin işsiz kalmasına yol açmaktadır. Buna karşılık İşlevselciler gelişen yüksek teknolojinin hizmet sektörlerinde yeni iş alanları açtığını söylerler. Güneyde yaşayan yoksul ülke çalışanlarının da düşük ücretle de olsa iş bularak refahlarının görece yükseldiğini iddia ederek tabloyu olumlu görmekte ısrar ederler.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Cinsiyete dayalı ayrımcılık aşağıdaki maddelerle özetlenebilir:

İzole ederek ayrımcılık yapma (isolate discrimination): Bir iş yerinde bir beyaz erkek yöneticinin kendi başına, bu yönde örgütsel bir politika olmadığı halde kadın veya göçmen erkeklere iş vermemesi ve daha kalitesiz de olsa beyaz erkek işçileri tercih etmesidir.

Küçük grup ayrımcılığı (small group discrimination): Bir grup erkek yöneticinin yine kendi başlarına, bu yönde bir örgüt politikası olmadığı hâlde kadınları sevmedikleri için iş yerlerinde onların yükselmesini engellemeleridir.

Doğrudan kurumlaşmış ayrımcılık (direct institutionalized discrimination): Bir iş yerinde açık bir örgüt politikası olarak ayrımcılık yapılmasıdır.

Dolaylı kurumlaşmış ayrımcılık (indirect institutionalized discrimaination): Toplumdaki iş bölümünde bazı işlerin erkeklere bazılarının kadınlara ait olduğuna dair yerleşmiş uygulamaların sürdürülmesidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Finans-mekân: Uluslararası para hareketlerinin gerçekleştiği borsa türü mekânlardır.

Küresel köy kavramı, Kanadalı düşünür M. Mc Luhan tarafından ilk kez kullanılmıştır. Özellikle elektronik iletişimin yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyanın küçük bir topluluk gibi olacağı anlamına gelmektedir. Örneğin, dünyanın pek çok farklı yerindeki insanlar, televizyon programları yoluyla aynı haber olaylarını izlemektedir.

Gelişmiş Yediler (G 7) ülkeleri A.B.D., Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Kanada’dır.

Kurumlar arası karşılaştırma yapıldığında bazı ortak özelliklere sahip olduğu görülür. Örneğin hepsi toplumda belirli ihtiyaçları karşılamak üzere ortaya çıkmıştır. Nitekim Parsons (1961) toplumsal yapıda temel dört işlev ve bunları yerine getiren kurumları bir model halinde ortaya koyar:Bütünleştirme işlevi, Yönlendirme işlevi, Uygulama işlevi, Koruma işlevi.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:
i. Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.
ii. Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar verirler.
iii. Kâr amacı gütmek çok önemlidir. En az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.
iv. Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:
i. Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.
ii. Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.
iii. Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.
iv. Rekabet yoktur.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:
i. Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.
ii. Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar
verirler.
iii. Kâr amacı gütmek çok önemlidir;en az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.
iv. Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:
i. Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.
ii. Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.
iii. Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.
iv. Rekabet yoktur.

Hanehalkı işgücü Araştırması sonuçlarına göre; 2015 yılında, Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus içerisinde istihdam oranı % 46 olup, bu oran erkeklerde % 65, kadınlarda ise % 27,5’tir. Aslında kırsal kesimde kadınların % 90’nının ücretsiz aile işçisi olarak çalıştığını göz ardı etmemek gerekmektedir.

Dolaylı kurumlaşmış ayrımcılık (indirect institutionalized discrimaination): Toplumdaki iş bölümünde bazı işlerin erkeklere bazılarının kadınlara ait olduğuna dair yerleşmiş uygulamaların sürdürülmesidir.