DAVRANIŞ BİLİMLERİ I

D Birincil grup

Baba, oğul, torun gibi üç kuşağın bir arada yaşadıkları bir aile modeli olan ve ülkemizde özellikle de kırsal kesimde oldukça yaygın olarak gözlemlenen aile türü, dikey aile olarak adlandırılmaktadır.

Yatay geniş aile; bütün akrabalık ilişkilerini bünyesinde barındıran aile tipidir. Bu aile tipinde anne, baba ve çocukların yanı sıra, büyük anne, büyük baba, amca, hala, dayı, teyze gibi akrabalar bir arada yaşar.

Geniş aile yapısı elitler arasında aileden gelen zenginliği korumaya katkı sunarken, fakirler arasında ise ekonomik yaşamı sağlamaya, ailenin hayatta kalmaya katkıda bulunur.

Fonksiyonalist Yaklaşım Kuramına göre aile, bireyin temel biyolojik karakteristiklerinin sonucu ortaya çıkan bir kurum olmasına rağmen, insanoğlu sadece biyolojik bir varlık değildir. İnsanın temel niteliği onun sosyal bir canlı olmasıdır. Bu nedenle aile, fonksiyonalist bakış açısıyla toplumda diğer kurumlar tarafından başarı ile yapılamayan bazı fonksiyonlar üstlenir. Bu işlevler de ailenin tanımlanmasında önemli rol oynarlar.

Ailenin yerine getirdiği önemli işlevlerden birisi de sosyal yerleştirmedir. Ailenin sahip olduğu sosyal değerler, zenginlik, toplumsal sınıf, din, zamanla aile üyelerine bir miras olarak kalır. Bireyler bu değerleri toplumda bir basamak olarak kullanarak yükselirler. Diğer bir deyişle ailemizden bize kalan sosyal miras ve statü bize de geçerek devamlılık kazanır

Fonksiyonalist kuram, toplumun düzenliliği ve devamı açısından ailenin rollerini irdelemektedir. Buna karşın çatışma kuramcıları ise ailenin toplumda önemli fonksiyonlar yüklendiğini kabul etmekte ancak her şeyi açıklıkla ortaya koymadığını ileri sürmektedirler.

Bazı sosyal gruplar üyelerinin dışarıdan evlenmelerine izin verirken bazı gruplar izin vermezler. Buna göre evlilikler egzogami yani grup dışında evlenme ve endogami aynı sosyal grup içinden evlenmeler olmak üzere ikiye ayrılır. Bazı dini gruplar, ırklar hatta etnik gruplar, üyelerinin kendi üyeleri dışında evlenmelerine müsaade etmezler.

Beşik kertmesi birbirleriyle iyi anlaşan iki dost aile bazen bu dostluğu akrabalığa dönüştürmek bazen de ekonomik çıkarlar nedeniyle çocuklar henüz beşikteyken söz keser veya söz alıp verirler. İleride çiftler anlaşamadığı zaman sorunlar çıkabilmektedir. Beşik kertmesinde erkek çocuk büyük, kız çocuk küçük olabilir. Ancak, çocukların iki yaşını doldurmamış olması gerekir.

Birbirleriyle ilişkide bulunmayan,kendini o gruba bağlı hissetmeyen, aidiyet duygusu olmayan, geçici bir nedenle bir araya gelmiş insan toplulukları yığın olarak adlandırılmaktadır.

Referans grupları bireyin davranışlarını ve kendisini değerlendirme noktasında, örnek aldığı gruplardır. Referans grupları, insanları gelecekte yerine getirecekleri rollerine de hazırlar, buna da geleceğe dönük toplumsallaşma adı verilir.