DAVRANIŞ BİLİMLERİ I

Bundan 70 yıl önce William F. Ogburn, ailenin yerine getirdiği altı önemli fonksiyonu şu şekilde sıralamıştır (Ogburn and Tibbits, 1934). Bunlar;
• Neslin devamını sağlamak,
• Koruma,
• Toplumsallaşma,
• Cinsel davranışları düzenlemek,
• Sevgi ve arkadaşlık,
• Toplumsal statü sağlamak veya sosyal yerleştirmedir

Engels

Geniş aile, anne, baba, çocuklar ve yakın akrabaların birarada yaşadıkları aile tipidir.
Diğer bir de­yişle bu ailenin yapısı içinde büyükanneler, babalar, amcalar, halalar, torunlar yer alır. Bu ailede akraba­lık bağları çok kuvvetlidir. Doğru cevap A'dır.

William F. Ogburn, ailenin yerine getirdiği altı önemli fonksiyonu şu şekilde sıralamıştır. Bunlar; neslin devamını sağlamak, koruma, toplumsallaşma, cinsel davranışları düzenlemek, sevgi ve arkadaşlık,
toplumsal statü sağlamak veya sosyal yer­leştirmedir. Doğru cevap E'dir.

Çatışma kuramcıları ailenin toplumda önemli fonksiyonlar yüklendiğini kabul etmekte ancak her şeyi açıklıkla ortaya koymadığını ileri sürmekte­dirler. Çatışma kuramcılarına göre de aile önem­li bir kurumdur. Ancak, aile içerisinde kapitalist topluma benzer bir biçimde birtakım eşitsizlikler söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Endogami aile üyelerinin kendi aile ve akrabalarından biriyle evlenmesine velilen addır.
Bazı dini gruplar, ırklar hatta etnik gruplar, üyelerinin kendi üyeleri dışın­da evlenmelerine müsaade etmezler. Bunun nedeni önyargılı olmaları olduğu gibi, başkalarıyla yeterin­ce ilişki kurmamak da olabilir. Grup dayanışmasını bozmamak için de bu tür evliliklere müsaade edil­meyebilir. Doğru cevap A'dır.

Secere ve mirastan pay alma konusunda geleneksel ailelerde patriyarki (Baba Otoritesi) ve matriyarki (Ana Otoritesi) mevcutken modern ailelerde bilateral (Eşit Hak) mevcuttur. Doğru cevap C'dir.

Monogami (tek eş), poligami (çok eş), poligini (çok kadınla evlilik), poliandri (çok erkekle evlilik) geleneksel ailelerde görülürken modern ailelerde sadece monogami (tek eş) vardır. Doğru cevap A'dır.

Görücü usulü ile evlenme, evlenme çağına gel­miş bir erkeğe evleneceği eşinin ailesi tarafından seçilmesidir. Bu görevi de genelde erkeğin annesi yapar. Bu çabaya akraba ve komşular da ara bulucu olarak katılır. Doğru cevap E'dir.

Gecekondu ailesi sanayileşme ve göç olgusu sonucu toplumu­muzda ortaya çıkan bir aile tipidir. Bu ailede de egemen olan tip çekirdek ailedir. Bu ailenin kimi nitelikleri kırsal aileyi andırır. Her ne kadar kadın ve çocuklar geleneksel geniş aileye oranla daha çok özgürlüğe sahipseler de babanın aile içindeki dene­timi gecekondu ailesinde son derece güçlüdür. Doğru cevap A'dır.

Birincil grupla­rı yüzyüze ilişkilerin, yardımlaşma dostluk ve sevgi bağlarının yüksek olduğu gruplar olarak tanımlar. Birincil grupların üyeleri üye­lik ve bizlik duygusuna sahiptirler. Kendileri biz kavramıyla herhangi bir olaya yaklaştıkları için grup dayanışmasının yüksek olduğu gruplardır. Doğru cevap D' dir.

Referans grubu kavramı Herbert Hyman (1942) tarafından ortaya atılmıştır. Referans grubu bireyin davranışlarını ve kendini değerlendirdiği, örnek aldığı gruplardır. Doğru cevap C'dir.

Dikey geniş aile; baba, oğul, torun gibi üç kuşağın bir arada yaşadığı bir aile modelidir. Evli oğulun eş ve çocuklarıyla birlikte yaşadığı bu aile özellikle ülkemizde kırsal kesimde oldukça yaygındır.

Birincil gruplar her zaman küçüktürler, çünkü büyük sayıdaki üyeler arasında yoğun bir ilişki kurmak çok güçtür. Bu nedenle büyük gruplar kendi aralarında ayrılarak daha küçük grupları oluşturabilirler. Ancak, bu şekilde birbirleri arasında yoğun iletişim kurmak mümkün olabilir.

İkincil gruplar daha çok modern endüstriyel toplumlarda görülürler. Bu toplumlarda insanların ilişkileri büyük bir çoğunlukla ikincil gruplarda geçmektedir. Yani belki bir daha hiç karşılaşmayacağımız insanlarla bir defaya mahsus, belirli amaca yönelik ilişkiler kurmaktayız. İkincil ilişkilerin gelişmesi, ikincil grupların oluşumunu arttırırken modern toplumların ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.

İç grup üyeliğinin bir sonucu, kendinizi diğerlerinden farklı kılan ayrıcalığımız ve üstünlük duygumuzdur. Yani iç grup üyeleri kendilerini dış gruplara kıyasla daha üstün görürler. İç grup üyelerine üstünlük sağlayan herhangi bir özellik ise, dış grup için kabul edilmez bir davranıştır. İç ve birincil gruplar üyelerinin davranışlarını ve düşüncelerini etkileyerek onları yönlendirirler.

Referans grupları, insanları gelecekte yerine getirecekleri rollerine de hazırlar. Buna geleceğe dönük toplumsallaşma deniyor. Örneğin üniversitede finans okuyan bir öğrenci, kendi konusuyla ilgili ünlü dergileri okuyarak (Wall Street Journal, Kapital gibi), ünlü şirketlerin senelik bilanço ve raporlarını inceleyerek, sermaye piyasalarının gündelik raporlarını medyada izleyerek kendini gelecekteki mesleğine hazırlar. Bu öğrenci finans konusunda analizler yapan kişileri de kendine referans grubu olarak seçer çünkü onlar gibi başarılı olmak istemektedir. Yaşantımız değiştikçe, yaşımız ilerledikçe, yeni statüler kazandıkça referans gruplarımız da farklılaşır. Hatta zaman zaman bireyin birkaç referans grubunu örnek aldığı da görülür.

Otura kalma evlenecek kızın erkeğin ailesi tarafından istenmediği zaman kızın erkeğin ailesinin evine gidip oturması ile ortaya çıkar. Genelde kız reddedilmez ve ailelerin anlaşması ile sonuçlanır.

Tay geldi evlilik dul bir kadının eski eşinden olan çocuklarını da alıp dul bir erkekle ya da dul bir erkeğin önceki eşinden olan çocuklarını da alarak dul bir kadınla evlenmesidir. Kadın ve erkeğin beraberinde getirdiği çocuklar tay olarak nitelendirilir.

Kadının birçok erkekle evliliği olan poliandri (polyandry) dir. Ancak, çağımızda geçerli olan evlilik biçiminin monogami yani tek eşle evlilik olduğunu vurgulamakta fayda vardır. Poliginiye taraftar olan ülkelerde bile bu konu sorunlar ortaya çıkartmaktadır. Ancak, çok zengin insanlar bu toplumlarda çok eşle evlilik yapabilmektedir. Poliandriye ancak, Hindistan’da Toda kabilesinde rastlanmaktadır. Çünkü burada erkek nüfusu çoktur, herkese yetecek kadar kadın olmaması, kadını birden fazla erkekle evliliğe götürmektedir.