DAVRANIŞ BİLİMLERİ I

C Berder evlilik

D Monogami

E Sumner

D Birincil grup

Baba, oğul, torun gibi üç kuşağın bir arada yaşadıkları bir aile modeli olan ve ülkemizde özellikle de kırsal kesimde oldukça yaygın olarak gözlemlenen aile türü, dikey aile olarak adlandırılmaktadır.

Yatay geniş aile; bütün akrabalık ilişkilerini bünyesinde barındıran aile tipidir. Bu aile tipinde anne, baba ve çocukların yanı sıra, büyük anne, büyük baba, amca, hala, dayı, teyze gibi akrabalar bir arada yaşar.

Geniş aile yapısı elitler arasında aileden gelen zenginliği korumaya katkı sunarken, fakirler arasında ise ekonomik yaşamı sağlamaya, ailenin hayatta kalmaya katkıda bulunur.

Fonksiyonalist Yaklaşım Kuramına göre aile, bireyin temel biyolojik karakteristiklerinin sonucu ortaya çıkan bir kurum olmasına rağmen, insanoğlu sadece biyolojik bir varlık değildir. İnsanın temel niteliği onun sosyal bir canlı olmasıdır. Bu nedenle aile, fonksiyonalist bakış açısıyla toplumda diğer kurumlar tarafından başarı ile yapılamayan bazı fonksiyonlar üstlenir. Bu işlevler de ailenin tanımlanmasında önemli rol oynarlar.

Ailenin yerine getirdiği önemli işlevlerden birisi de sosyal yerleştirmedir. Ailenin sahip olduğu sosyal değerler, zenginlik, toplumsal sınıf, din, zamanla aile üyelerine bir miras olarak kalır. Bireyler bu değerleri toplumda bir basamak olarak kullanarak yükselirler. Diğer bir deyişle ailemizden bize kalan sosyal miras ve statü bize de geçerek devamlılık kazanır

Fonksiyonalist kuram, toplumun düzenliliği ve devamı açısından ailenin rollerini irdelemektedir. Buna karşın çatışma kuramcıları ise ailenin toplumda önemli fonksiyonlar yüklendiğini kabul etmekte ancak her şeyi açıklıkla ortaya koymadığını ileri sürmektedirler.

Bazı sosyal gruplar üyelerinin dışarıdan evlenmelerine izin verirken bazı gruplar izin vermezler. Buna göre evlilikler egzogami yani grup dışında evlenme ve endogami aynı sosyal grup içinden evlenmeler olmak üzere ikiye ayrılır. Bazı dini gruplar, ırklar hatta etnik gruplar, üyelerinin kendi üyeleri dışında evlenmelerine müsaade etmezler.

Beşik kertmesi birbirleriyle iyi anlaşan iki dost aile bazen bu dostluğu akrabalığa dönüştürmek bazen de ekonomik çıkarlar nedeniyle çocuklar henüz beşikteyken söz keser veya söz alıp verirler. İleride çiftler anlaşamadığı zaman sorunlar çıkabilmektedir. Beşik kertmesinde erkek çocuk büyük, kız çocuk küçük olabilir. Ancak, çocukların iki yaşını doldurmamış olması gerekir.

Referans grupları bireyin davranışlarını ve kendisini değerlendirme noktasında, örnek aldığı gruplardır. Referans grupları, insanları gelecekte yerine getirecekleri rollerine de hazırlar, buna da geleceğe dönük toplumsallaşma adı verilir.

Anne, baba ve evlenmemiş çocuklardan oluşan aileye çekirdek aile denmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Aile, toplumdaki diğer kurumlarla da sıkı bir etkileşim içerisindedir. Kurumlar birbirleriyle bir sarmal oluştururlar. Bir kurumdaki değişme diğer kurumları da etkiler. 

Aynı şekilde dinî değerlerdeki değişmeler de aile davranışlarını etkileyebilir. Örneğin çocuk sayısı, evlilik, boşanma, cinsel davranışlar değişen değerlerle farklılaşabilir

Doğru cevap E seçeneğidir.

Geniş aile toplumda devletin yapamadığı bazı görevleri üstlenerek tarım toplumunda büyük bir önem taşır. Ancak, zamanla kentleşme ve endüstrileşme süreçleri ile etkinliği azalır. Ogburn bu tür ailenin görevlerini şu şekilde sıralamaktadır:

Biyolojik görev: Neslin devamını sağlamaktır.

Ekonomik görev: Aile üyeleri gereksinimlerini aile içinde karşılamaya çalışır. Ekonomik bir iş bölümü vardır. Gelir aile reisinde toplanır.

Koruyuculuk: Aile üyelerinin dıştan gelecek maddi ve manevi zararlara karşı korunmasıdır.

Psikolojik görev: Aile üyelerinin davranışları, duygusallıkları, aile üyeleri arasında sevgi bağının kurulması ile ilgili bir görevdir.

Eğitim: Eğitim ve öğretim aile içinde yapılır. Belirli bir meslek dalı için çocuk aile içinde yetişir.

Aile boş zamanlarını değerlendirmekle görevlidir.

Dini görev: Dini bilgileri vermek aile büyüklerinin görevleridir.

Prestiji sağlama: Büyük aile, üyelerinin toplum içindeki statüsünü belirler.

Doğru cevap B seçeneğidir.

William F. Ogburn, ailenin yerine getirdiği altı önemli fonksiyonu şu şekilde sıralamıştır. Bunlar;

• Neslin devamını sağlamak,
• Koruma,
• Toplumsallaşma,
• Cinsel davranışları düzenlemek,

• Sevgi ve arkadaşlık,

•Toplumsal statü sağlamak veya sosyal yerleştirmedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Çok eşli evlilik karşımıza iki biçimde çıkabilir. Bunlar, erkeğin birden fazla kadınla evliliği olan poligini (poligyny) ve kadının birçok erkekle evliliği olan poliandri (polyandry) dir.

Poliandriye Hindistan’da Toda kabilesinde rastlanmaktadır. Çünkü burada erkek nüfusu çoktur, herkese yetecek kadar kadın olmaması, kadını birden fazla erkekle evliliğe götürmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ailede birçok değişim olmakta, günümüz modern ailesi geçmişe kıyasla giderek küçülmektedir. Yaşam süresinin uzamasıyla birlikte, çocuk dünyaya getirme ve yetiştirme insan yaşamının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Ailenin parçalanmasının bir zamanlar en büyük nedeni ebeveynlerden birinin ölümü iken günümüzde bu olgunun nedeni boşanmalardır. Geçmişte ölümlerin çoğu kadınların doğumu sırasında gerçekleşmekteydi ve erkekler bu nedenle tekrar evlenecek veya çocuklarına bakacak bir eş talep ediyorlardı. Aynı şekilde yine geçmişe bakıldığında eşin ölümü ile bazen erkekler de tek başlarına çocuklarını yetiştirmek durumunda kalıyorlardı. Bugün bu eğilim tersine gerçekleşmektedir. Çünkü kadınlar eşin ölümü veya boşanma sonucu çocuklarını tek başlarına yetiştirmek ve aile reisi olmak durumunda kalmaktadırlar.

Bütün bunlarla birlikte bireyler arasında evlenmeden birlikte yaşama ve cinsel ilişki Amerika’da en yaygın eğilimlerden biri olarak karşımıza çıkmakta ve son yirmi yıl içinde 7 misli artış göstermektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Taraflardan birinin veya her ikisinin kendi arzusu ile toplumda geçerli norm veya âdetlere göre evlilik birliğini sona erdirmesi boşanma olarak adlandırılmaktadır.

Doğru cevap B seçeneğidir.