Kültür ve Kültürel Değişme

Kültür karmaşık bir anlam ve davranış sistemi olup bir toplum veya grubun yaşam biçimini tanımlar (Andersen and Taylor, 2006: 54). Bunun içinde inanç, değer, bilgi, sanat, ahlak, gelenek, alışkanlık, dil ve giyim kuşam biçimleri yer alır. 

Kültür öğrendiğimiz bir bütün, toplumsal olarak aktardığımız gelenek, bilgi, maddi ürünler ve davranışlardır. 

Sosyologlar bu kavramı daha da genişleterek kültürü, bir toplumun genel yaşam biçimi olarak ifade ederler.

Bir toplumun kültürel ögeleri maddi ve manevi olmak üzere ikiye ayrılır. Maddi ögeler toplumun ya da grubun herhangi bir gelişim aşamasındaki teknolojik ilerlemesini, üretim, teknik, hüner ve becerilerini ifade eder. Manevi ögeler ise
soyut olan ancak toplum yaşamını düzenleyen değer, inanç, gelenek, görenek ve ahlâk kurallarından oluşur. 

Ulus  politik bir içeriğe sahiptir. Yani belirli sınırlarla çizilmiş bir bölgede yaşayan ve otoritesini bu sınırlar içinde belirgin kılan insanlardan oluşmuş bir bütündür. 

Toplum ise organize olmuş toplumsal ilişkileri paylaşan ve belirli ulusal bir sınır içinde yaşayan insanlardan meydana gelir. 

• Kültür paylaşılır: Kültürün en önemli özelliği insanların onu paylaşmalarıdır. Kültürün bu paylaşılabilir özelliği insan toplumunu olası kılar.

• Kültür kalıtsal değildir, öğrenilir: Kültürel inanç ve pratikler gayet iyi bir biçimde öğrenilmişlerdir ve doğaldırlar. 

• Kültür olduğu gibi kabul edilir: Kültür öğrenilmiş bir kavram olması nedeniyle, bir toplumun üyeleri onu nadir olarak sorgularlar

• Kültür semboliktir, dil aracılığıyla aktarılır: Kültürü belirgin kılan şey insanların objelere veya davranışlara atfettikleri anlamlardır veya sembollerdir.  Dil, semboller aracılığıyla insanların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir araçtır. 

• Kültür yer ve zamana göre değişir: Nasıl fiziksel ve sosyal çevre bir toplumdan diğerine farklılık taşıyorsa, insanların yaratıcılığı ve uyum yeteneği karşılaştıkları sorunlara adapte olmalarını sağlıyorsa, kültür de bir yerden bir başka yere göre değişir.

Kültür insanların toplumsal mirasıdır. Bu miras topluma yeni katılanlar tarafından öğrenilir ve her nesil bunu az çok değiştirerek gelecek nesillere taşır. Dil ise sembollere dayanır. Sembol ise insanların iletişimde kullandıkları anlam ifade eden her şeydir. Semboller maddi objelerden tutun, sese, kokuya hatta tat almaya kadar uzanır. İnsanların iletişiminin kaynağı sembollerdir.

İnsanların iletişiminin kaynağı olan sembol, iletişimde kullanılan ve anlam yüklenilen her şeydir.

Dil, böylece insanların deneyimlerini, fikirlerini ve bilgilerini aktarmalarına yardımcı olan bir araçtır. Kültür ancak dil yardımıyla varlığını sürdürür.

Norm kültürün belirlediği yerleşik davranış kurallarıdır.

Her kültürde toplumsal düzeni sağlayan bireylere yol gösteren kurallar, standartlar ve fikirler bulunur. Bütün bunlara norm adı verilir. Norm yaptırımı olan kurallar sistemidir. 

Âdetler bir grubun davranış standartlarını oluştururlar ve günlük yaşamı yönetirler.

Örfler âdetlerden daha katıdırlar. Genelde etik ve ahlaka ilişkin davranışları kontrol ederler.

Normlar toplumda ödül ve ceza ile güvence altına alınırlar. Yani norma uygun olan bir davranış ödüllenirken uygun olmayanlar cezalandırılır. 

Bazı normlar toplumun her bireyi için geçerliyken bazıları bazı bireyler için geçerli, diğerleri için değildir.

 Normlar, toplumsallaşma süreci içerisinde öğrenilir ve birer alışkanlık halini alırlar.

Her toplumun sahip olduğu normların önem dereceleri de farklılık gösterir.

Normlar gündelik faaliyetlerimizi düzenler ve bize rehberlik ederler. 

Normlar toplumdan topluma farklı olduğu gibi, aynı toplum içinde de zaman zaman değişebilirler.

Normların kabulü de zamanla, ekonomik, sosyal ve politik koşulların değişimiyle farklılaşabilmektedir.

Bir toplumun kültürünü öğrenmek demek o toplumu bir arada tutan, ideal olan prensiplerini, ahlak standartlarını ve arzu edileni belirleyen değerlerini bilmek demektir. Bir başka deyişle, toplumun arzuladığı yaşamın ne olduğuna ilişkin fikirleri öğrenmek o toplumun değerlerini oluşturur.

Değerler bir toplum içinde yaşayan insanların iyiyi, doğruyu, güzeli, uygun olanı
veya yanlışı, çirkini, uygun olmayanı belirlediği ortak düşüncelerdir.

Kültürün bütün parçalarının herhangi bir biçimde birbirlerine bağlanmasına kültürel birleşme (entegrasyon) adını vermektedir.

Kültürün bütün parçalarının herhangi bir biçimde birbirlerine bağlanmasına kültürel birleşme denir. 

Baskın kültür formu (dominant culture), o toplum içindeki temel kurumlardan en çok desteği alan ve temel inanç sistemlerini oluşturan kültürdür. Baskın kültür bir toplum içindeki tek kültür olmamakla beraber, toplum içindeki insanlar tarafından o toplumun kültürü olarak inanılan ve çoğunluğun paylaştığı kültürdür. Genelde orta sınıfın paylaştığı değerler, çeşitli alışkanlıklar ekonomik kaynaklar baskın kültürü oluşturur.

Alt kültürler, içinde bulunduğu toplumun bir parçası olup kendilerini diğer gruplardan ayıran özgün değer farklılıkları olan gruplardır. Diğer bir deyişle, baskın kültür içinde yaşayan, kendine özgü niteliklere sahip kültürlerdir. Alt kültür üyeleri toplumdaki ortak kültürü önemli ölçüde paylaşmasına rağmen gündelik yaşam içinde farklı inanç, pratik ve tarzları kabul ederler (Gökalp, 2009: 103). Toplumlar büyüyüp karmaşıklaştıkça alt kültürlerin sayısı da artmaktadır.

Karşıt kültür bir alt kültür olup değer, norm ve yaşam biçimleri açısından içinde yaşanılan kültüre ters düşen tutum ve davranışları içerir. 

Değer, norm ve yaşam biçimi açısından içinde yaşadığı kültüre ters düşen tutum
ve davranışları içeren kültürler karşıt kültür adını alır.

Yüksek kültür, insan yaratıcılığının estetik mükemmellik ile özdeş olan en üst düzey örneklerine işaret eder. 

Toplum içinde özel bir yaşam biçimi, zevkleri ve alışkanlıkları olan küçük bir
elit grubun sahip olduğu kültüre yüksek kültür denilir.

Popüler kültür büyük ölçüde kültür endüstrisi ürünlerinden oluşur. Bu anlamda geniş halk kesimlerinin tüketimi için üretilen ve yaygın olarak tüketilen bir kültürdür.

Her toplumun popüler kültürü kendine özgüdür.

Bize aşina olmayan bir kültürel çevreye girdiğimizde kendimizi yolunu şaşırmış, belirsizlik ve korku içinde hissederiz. Bu durumdaki bir birey kültür şoku yaşıyor demektir.

Kültürün değişen toplumsal koşullara uyum sağlamasında yaşanan boşluk veya gecikmeleri William Ogburn (1886- 1959) kültür boşluğu veya kültürel gecikme (cultural lag) şeklinde adlandırmıştır

Etnosantrizm, kişinin kendi kültürünü temel alması ve diğer kültürleri kendi kültürü açısından değerlendirmesi veya yargılamasıdır. Kültür taassubu veya ben-merkeziyetçilik şeklinde de bilinen bu kavram, sıklıkla kendi kültürünü yüceltme veya başka kültürleri küçümseme, ötekileştirme ya da aşağılama şeklinde kendini gösterir.

Etnosantrizm bir kültürü bir başka kültürün standartları açısından yargılamak veya birtakım şeyleri belirli bir grubun bakış açısından görme alışkanlığıdır. 

Kültürü yine o kültürün yapısı içinde değer yargılarını kullanmadan tanımaya ve
anlamaya kültürel rölativizm diyoruz.

Kültür statik değil, dinamik bir olgudur. İnsanların fiziksel ve toplumsal çevredeki değişmelere göstermiş olduğu tepkiler sonucu gelişir ve farklılaşır

Kültürel değişimi etkileyen üç önemli kaynak vardır. Bunlar:
• Toplumsal koşullar
• Keşif ve icatlar (discovery and invention)
• Yayılma (diffusion) dır.
Değişmenin önemli bir nedeni toplumsal koşulların değişmesidir. Ekonomik faktörler, nüfus artışı veya azalışında gözlemlenen değişmeler ve diğer dönüşümler değişimi etkilemektedir.