DAVRANIŞ BİLİMLERİ I - Deneme Sınavı - 15

Küresel köy kavramı, Kanadalı düşünür M. Mc Luhan tarafından ilk kez kullanılmıştır. Özellikle elektronik iletişimin yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyanın küçük bir topluluk gibi olacağı anlamına gelmektedir. Örneğin, dünyanın pek çok farklı yerindeki insanlar, televizyon programları yoluyla aynı haber olaylarını izlemektedir.

Gelişmiş Yediler (G 7) ülkeleri A.B.D., Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya ve Kanada’dır.

Kurumlar arası karşılaştırma yapıldığında bazı ortak özelliklere sahip olduğu görülür. Örneğin hepsi toplumda belirli ihtiyaçları karşılamak üzere ortaya çıkmıştır. Nitekim Parsons (1961) toplumsal yapıda temel dört işlev ve bunları yerine getiren kurumları bir model halinde ortaya koyar:Bütünleştirme işlevi, Yönlendirme işlevi, Uygulama işlevi, Koruma işlevi.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:
i. Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.
ii. Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar verirler.
iii. Kâr amacı gütmek çok önemlidir. En az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.
iv. Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:
i. Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.
ii. Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.
iii. Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.
iv. Rekabet yoktur.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:
i. Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.
ii. Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar
verirler.
iii. Kâr amacı gütmek çok önemlidir;en az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.
iv. Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:
i. Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.
ii. Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.
iii. Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.
iv. Rekabet yoktur.

Hanehalkı işgücü Araştırması sonuçlarına göre; 2015 yılında, Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus içerisinde istihdam oranı % 46 olup, bu oran erkeklerde % 65, kadınlarda ise % 27,5’tir. Aslında kırsal kesimde kadınların % 90’nının ücretsiz aile işçisi olarak çalıştığını göz ardı etmemek gerekmektedir.

Dolaylı kurumlaşmış ayrımcılık (indirect institutionalized discrimaination): Toplumdaki iş bölümünde bazı işlerin erkeklere bazılarının kadınlara ait olduğuna dair yerleşmiş uygulamaların sürdürülmesidir.

Globalism/ Küresellik: Neo-liberalizm temelli bir kavramlaştırmayla kültür, siyaset, sivil toplumun tümünün ekonomik yapı tarafından belirlendiği savunulur. Diğer bir ifade ile ekonomiye indirgenmiş tek bir yapının, pazar hâkimiyeti altında işlemesini anlatır.

Appadural (1993) ve Sarıbay (1998)’a göre glokalleşme yaratan kültürel mekânlar (space) bulunmaktadır ve bunları beş başlık altında toplamak mümkündür:
i. Etno-mekân: Göçmen ve mülteciler, mevsimlik işçiler ve turistlerin yaşadıkları
mekânlar. Bunlar içinde yaşadığımız dünyayı değiştiren insanların yaşadığı mekânlar olarak önem kazanır.

Küresel köy kavramı, Kanadalı düşünür M. Mc Luhan tarafından ilk kez kullanılmıştır. Özellikle elektronik iletişimin yaygınlaşmasıyla birlikte, dünyanın küçük bir topluluk gibi olacağı anlamına gelmektedir. Örneğin, dünyanın pek çok farklı  yerindeki insanlar, televizyon programları yoluyla aynı haber olaylarını izlemektedir.

Kurumlar arası karşılaştırma yapıldığında bazı ortak özelliklere sahip olduğu görülür. Örneğin hepsi toplumda belirli ihtiyaçları karşılamak üzere ortaya çıkmıştır. Nitekim Parsons (1961) toplumsal yapıda temel dört işlev ve bunları yerine getiren kurumları bir model halinde ortaya koyar:
i. Bütünleştirme işlevi: Aile ve eğitim toplumda bu işlevi gören temel kurumlardır.
ii. Yönlendirme işlevi: Siyaset kurumu, siyasal parti örgütleri aracılığıyla bu işlevi
yerine getirir.
iii. Uygulama işlevi: Toplumda ekonomi
kurum olarak üretim, tüketim, bölüşüm vb. ilişkileri düzenler.
iv. Koruma işlevi: Din kurumu bazen çatışmaya yol açsa da işlevselciler tarafından olumlu işlevi ön plan çıkartılır. Çünkü kurum olarak din, tüm insanlar
arasında eşitlik ve adaleti kurmak üzere kurallar koyar.

Gelişmiş Yediler (G 7) ülkeleri A.B.D., Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya
ve Kanada’dır.

İçinde yaşayanlar için oldukça olağan gelen kapitalist sistemin belirli özellikleri vardır:
i. Üretim araçlarının özel mülkiyeti vardır.
ii. Bireyler sermaye, toprak ve makinelerin sahibidir ve ne üretileceğine kendileri karar verirler.
iii. Kâr amacı gütmek çok önemlidir. En az maliyetle en fazla kârı elde etmek hedeflenir.
iv. Piyasada rekabet, satın almak ve satmak isteyenler arasında yapılır. Aslında serbest piyasada mal ve hizmetlerin serbestçe rekabet edeceği düşünülürse de bu gerçek değildir. Piyasaya devletin müdahalesi söz konusudur. Bu nedenle refah veya devlet kapitalizmi denilir.

Sosyalizm, kapitalizme karşıt bir ekonomik sistem olarak bazı temel özelliklere sahiptir:
i. Üretim araçlarında toplumun ortak mülkiyeti söz konusudur.
ii. Merkezî planlama vardır. Neyin ne kadar nerede üretileceğine devlet karar verir.
iii. Malların üretimi paylaşımında kâr amacı güdülmez.
iv. Rekabet yoktur.

İşlevselci yaklaşıma göre iş ve çalışma, sosyal dayanışmanın temelidir. Durkheim tarafından da belirtildiği üzere geleneksel toplumlarda “mekanik dayanışma”, modern toplumlar ise “organik dayanışma” vardır. Kentlerde artan nüfus sonucu ortaya çıkan iş bölümü insanların birbirine bağımlı olmasına yol açar.

Ekonomik eşitsizliklerin en geniş olarak gözlendiği yer kadın istihdamıdır. Bu konuda çok çeşitli uygulamaları değişik derecelerde gözlemek mümkündür

Cinsiyete dayalı ayrımcılık aşağıdaki maddelerle özetlenebilir:
i. İzole ederek ayrımcılık yapma
ii. Küçük grup ayrımcılığı 
iii. Doğrudan kurumlaşmış ayrımcılık 

iv. Dolaylı kurumlaşmış ayrımcılık

Appadural (1993) ve Sarıbay (1998)’a göre glokalleşme yaratan kültürel mekânlar (space) bulunmaktadır ve bunları beş başlık altında toplamak mümkündür:

Etno-mekân: Göçmen ve mülteciler, mevsimlik işçiler ve turistlerin yaşadıkları mekânlar. Bunlar içinde yaşadığımız dünyayı değiştiren insanların yaşadığı mekânlar olarak önem kazanır.

Tekno-mekân: Tüm mevcut teknolojilerin, ileri olanlar da dâhil olmak üzere, tüm sınırları aşarak oluşturdukları mekânlardır.

Finans-mekân: Uluslararası para hareketlerinin gerçekleştiği borsa türü mekânlardır.

Medya-mekân: Televizyon ve radyo olmak başta olmak üzere tüm bilgilerin elektronik olarak üretildiği ve yayıldığı mekânlardır.

Zihinsel-mekân: Aydınlanmadan bu yana üretilen düşünce ve ideolojilerin, örneğin eşitlik, adalet, özgürlük ve demokrasi gibi fikirlerin yayıldığı mekânlar.