DAVRANIŞ BİLİMLERİ I - Deneme Sınavı - 18

Birincil grupla­rı yüzyüze ilişkilerin, yardımlaşma dostluk ve sevgi bağlarının yüksek olduğu gruplar olarak tanımlar. Birincil grupların üyeleri üye­lik ve bizlik duygusuna sahiptirler. Kendileri biz kavramıyla herhangi bir olaya yaklaştıkları için grup dayanışmasının yüksek olduğu gruplardır. Doğru cevap D' dir.

Referans grubu kavramı Herbert Hyman (1942) tarafından ortaya atılmıştır. Referans grubu bireyin davranışlarını ve kendini değerlendirdiği, örnek aldığı gruplardır. Doğru cevap C'dir.

Dikey geniş aile; baba, oğul, torun gibi üç kuşağın bir arada yaşadığı bir aile modelidir. Evli oğulun eş ve çocuklarıyla birlikte yaşadığı bu aile özellikle ülkemizde kırsal kesimde oldukça yaygındır.

Birincil gruplar her zaman küçüktürler, çünkü büyük sayıdaki üyeler arasında yoğun bir ilişki kurmak çok güçtür. Bu nedenle büyük gruplar kendi aralarında ayrılarak daha küçük grupları oluşturabilirler. Ancak, bu şekilde birbirleri arasında yoğun iletişim kurmak mümkün olabilir.

İkincil gruplar daha çok modern endüstriyel toplumlarda görülürler. Bu toplumlarda insanların ilişkileri büyük bir çoğunlukla ikincil gruplarda geçmektedir. Yani belki bir daha hiç karşılaşmayacağımız insanlarla bir defaya mahsus, belirli amaca yönelik ilişkiler kurmaktayız. İkincil ilişkilerin gelişmesi, ikincil grupların oluşumunu arttırırken modern toplumların ayrılmaz bir parçasını oluşturmaktadır.

İç grup üyeliğinin bir sonucu, kendinizi diğerlerinden farklı kılan ayrıcalığımız ve üstünlük duygumuzdur. Yani iç grup üyeleri kendilerini dış gruplara kıyasla daha üstün görürler. İç grup üyelerine üstünlük sağlayan herhangi bir özellik ise, dış grup için kabul edilmez bir davranıştır. İç ve birincil gruplar üyelerinin davranışlarını ve düşüncelerini etkileyerek onları yönlendirirler.

Referans grupları, insanları gelecekte yerine getirecekleri rollerine de hazırlar. Buna geleceğe dönük toplumsallaşma deniyor. Örneğin üniversitede finans okuyan bir öğrenci, kendi konusuyla ilgili ünlü dergileri okuyarak (Wall Street Journal, Kapital gibi), ünlü şirketlerin senelik bilanço ve raporlarını inceleyerek, sermaye piyasalarının gündelik raporlarını medyada izleyerek kendini gelecekteki mesleğine hazırlar. Bu öğrenci finans konusunda analizler yapan kişileri de kendine referans grubu olarak seçer çünkü onlar gibi başarılı olmak istemektedir. Yaşantımız değiştikçe, yaşımız ilerledikçe, yeni statüler kazandıkça referans gruplarımız da farklılaşır. Hatta zaman zaman bireyin birkaç referans grubunu örnek aldığı da görülür.

Otura kalma evlenecek kızın erkeğin ailesi tarafından istenmediği zaman kızın erkeğin ailesinin evine gidip oturması ile ortaya çıkar. Genelde kız reddedilmez ve ailelerin anlaşması ile sonuçlanır.

Tay geldi evlilik dul bir kadının eski eşinden olan çocuklarını da alıp dul bir erkekle ya da dul bir erkeğin önceki eşinden olan çocuklarını da alarak dul bir kadınla evlenmesidir. Kadın ve erkeğin beraberinde getirdiği çocuklar tay olarak nitelendirilir.

Kadının birçok erkekle evliliği olan poliandri (polyandry) dir. Ancak, çağımızda geçerli olan evlilik biçiminin monogami yani tek eşle evlilik olduğunu vurgulamakta fayda vardır. Poliginiye taraftar olan ülkelerde bile bu konu sorunlar ortaya çıkartmaktadır. Ancak, çok zengin insanlar bu toplumlarda çok eşle evlilik yapabilmektedir. Poliandriye ancak, Hindistan’da Toda kabilesinde rastlanmaktadır. Çünkü burada erkek nüfusu çoktur, herkese yetecek kadar kadın olmaması, kadını birden fazla erkekle evliliğe götürmektedir.

Endogami aynı sosyal grup içinden evlenmelerdir.  Amerika’da siyahlar ve Yahudiler arasında endogamiye sıklıkla rastlanır. Dünyanın birçok ülkesinde endogami genelde yaygındır. Örneğin Amerika’da yazılı bir norm olmamakla birlikte insanların kendi grubundan, kendi ırk, etnik ve din gruplarından insanlarla evlenmesi beklenir ve dışardan evlenmeler kabul görmez ve desteklenmez. Endogami biçimindeki evlilikler genelde grubun bağlılık gücünü, derecesini arttırır ve gençlere hep kendilerinden biriyle evlenmeleri önerilir.

Çiftler arasındaki otorite kalıbını tayin eden faktör genelde eşlerin kişilikleridir. Ancak genelde eşler, çevrelerindeki toplumsal normlara uygun davranırlar. Genelde bütün toplumlarda erkek otoritesinin üstünlüğü görülür, buna patriyarki (patriarchy) denir. Matriyarki (matriarchy), yani kadının otoritesinin üstünlüğüne çok az rastlanır.

Aileyi ele alan sosyolojik yaklaşımlar fonksiyonalist yaklaşım, çatışma kuramı, sembolik etkileşim kuramı ve feminist yaklaşımdır.

Engels aile içi ilişkileri kapitalist ve proletarya arasındaki çatışmacı ilişkilere benzeterek açıklamıştır.

Bireysel yetenekler Ogburn’un saydığı aile kurumunun yerine getirdiği fonksiyonlar arasında yer almaz.

Çocuk sayısı evlilik biçimlerinin analiz edildiği kategoriler arasında sayılmaz.

Bir kadının çok sayıda erkekle evlendiği evlilik türü Poliandri olarak adlandırılır.

Aşiret usulü ile evlenme geleneksel evlilik şekillerinden biri değildir.

Cooley yardımlaşma, dostluk ve sevgi bağlarının yüksek olduğu gruplara “birincil gruplar” adını verir.

Hyman bireyin davranışlarını ve kendini değerlendirdiği, örnek aldığı gruba “Referans grup” adını verir.