DAVRANIŞ BİLİMLERİ I - Deneme Sınavı - 10

Sosyolojinin gelişiminde Endüstri Devrimi, Amerikan ve Fransız devrimleri, emperyalizm ve doğa bilimlerindeki gelişmeler önemli rol oynamıştır.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

İbni Haldun’un sosyolojik açıdan önemi, özellikle kır ve kentler arasında farklılaşma üzerinde durmasıdır. Ona göre, göçebe-köy toplulukları yerleşikkentlerden önce ortaya çıkar ve burada yaşayanlar henüz daha güvenilir ve sağlamdır. Bunun temel nedeni kırda ailenin daha istikrarlı olmasıdır. Buna bağlı olarak da sosyal dayanışma daha yüksektir. Ayrıca büyüklere özellikle de kadınlara çok fazla değer verilir ve saygı duyulur.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

St. Simon toplumun yeniden organizasyonunun ancak felsefeci, mühendis ve bilim insanları ile birlikte olabileceğini düşünmüştür. Bu bağlamda laik bir dini savunarak geleneksel din adamlarını eleştirmiş, din adamları ile bilim insanı eğitimcilerin yer değiştirmesini önermiştir.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

A. Comte, Fransız devrimi ve Aydınlanma düşüncesine tepki olarak geliştirdiği düşünceleriyle tanınan sosyolojinin isim babası Fransız sosyologudur. “Var olup olmadığını sorgulamaksızın, bilginin amacını, deneyimlenen/yaşanan olguların betimlenmesine dayandıran felsefi düşünce sistemi” olarak basitçe tanımlayabileceğimiz Pozitivizmin kurucusudur. 

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Marx’ın felsefesi “Diyalektik Materyalizm” (Dialectical Materialism) olarak anılırken; sosyolojisine “Tarihsel Maddecilik” (Historical Materialism) denilir. Marx, Hegel’in baş aşağı durduğunu iddia ettiği diyalektik anlayışını yerine oturtmuştur. Çünkü, üç aşamalı tez, antitez ve sentez şeklindeki ilerlemede Hegel tez olarak manevi bir varlık olan Geist’i (tanrıyı) görürken, Marx tez olarak temele ekonomiyi koymuştur. Aslında diyalektik düşüncenin temeli İlk Çağ filozofu Heraklit’e (İ.Ö. 5. yy.) dayanır. Heraklit, “aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz” diyerek değişimin her yerde olduğuna ilk işaret edendir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Marx hem evrimci hem de ekonomik determinizmi savunan bir düşünürdür. Evrimciliği toplumların belirli aşamalardan geçeceği, önce “ilkel komünal”, “feodal”, “kapitalist” ve “sosyalist” toplum aşamalarının birbirini izleyeceği ve sonuçta sınıfsız topluma ulaşılacağını savunmasından kaynaklanır. Ekonomik determinizm ise, belirli bir toplumda tüm önemli pozisyonlar ve sosyal etkileşimlerin üretim biçimi tarafından belirlenmesi görüşüdür. Bu bireysel duruşların da üretim biçimine göre düzenlenmesi demektir. Marx için temel ayrım üretim aracına sahip olanlar ve olmayanlar arasındadır. Çünkü üretim aracına sahip olanlar, üretim biçimini dolayısıyla politik, yasal ve diğer tüm üst yapıyı kontrol ederler. Üretim aracına sahip olmayanlar ise, emeğini satarak geçinenlerdir. 

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Modernist çerçevede mikro öznel düzeyde sosyolojik çalışmalarda pek çok kuramdan söz edilse de bunların genel bir şemsiye altında toplanması mümkündür. İşte Sembolik Etkileşimcilik böylesine genel bir kapsayıcılığa sahiptir. 

Bu yaklaşımı sosyolojiye taşıyan en önemli savunucuların başında George Herbert Mead (1863-1931) ve onun öğrencisi Herbert Blumer gelmektedir.

Sembolik Etkileşimin Pragmatizme dayanan üç temel ilkesi şunlardır: • İnsanlar kendileri tarafından anlam/önem atfedilen (yüklenilen) davranışlarda bulunurlar. • İnsanların davranışları toplumdaki diğer insanlarla giriştikleri sosyal etkileşimden kaynaklanır. • İnsanlar karşılaştıkları durumları yorumlarlar ve ulaştıkları sonuca bağlı olarak da davranışlarını değiştirirler.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Sosyolojinin gelişiminde Endüstri Devri­mi, Amerikan ve Fransız devrimleri, em­peryalizm ve doğa bilimlerindeki gelişme­ler önemli rol oynamıştır. Doğru cevap E'dir.

Sosyolojinin öncüleri olarak İbni Haldun, Henri de Saint Simon, Auguste Comte ve Karl Marx sıra­lanabilir. Doğru cevap B'dir.

A. Comte, Fransız devrimi ve Aydınlanma düşüncesine tepki olarak geliştirdiği düşünceleriyle tanınan sosyolojinin isim babası Fransız sosyologudur. “Var olup olmadığını sorgulamaksızın, bilginin amacını, deneyimlenen/yaşanan olguların betimlenmesine dayandıran felsefi düşünce siste­mi” olarak basitçe tanımlayabileceğimiz Pozitivizmin ku­rucusudur ve sosylojinin isim babasır. Doğru cevap A'dir.

Karl Marx Avrupa’yı dönüştüren Endüstri devri­mini gözleyerek kuramını geliştirmiştir.
Marx’ın felsefesi “Diyalektik Materyalizm” (Di­alectical Materialism) olarak anılırken; sosyolojisine “Tarihsel Maddecilik” (Historical Materialism) de­nmektedir. Doğru cevap B'dir.

Weber’e göre üç tip otorite arasında ayrım yap­mak gerekir: Yasal/ussal otorite: Bu tip otorite, kaynağını yasalardan alır. Geleneksel otorite: Toplumdaki gelenek ve göreneklere dayanır. Büyüklerin, erkekle­rin, yaşlıların dedikleri yapılır. Karizmatik otorite: Olağanüstü koşullarda bazen kişilere bazı üstün özellikler atfedilir. Doğru cevap D'dir.

Sosyolojideki temel kuramsal yaklaşımlar sembolik etkileşimcilik, işlevselcilik, çatış­macılık, feminist ve post-modernist yak­laşımlardır. Doğru cevap D'dir.

Blumer' in temel iddiası, insanların öncelikle kar­şılarındakinin davranışını yorumladıkları ve daha sonra eyleme karar verdikleri yönündedir. İnsanlar araya yorum süreci girmeden doğru­dan eyleme geçmezler. Doğru cevap A'dır.

Genel olarak sosyolojide modernist çerçevede en yaygın olarak kullanılan makro yaklaşım “Yapısal İşlev­selcilik” olarak da anılan yaklaşımdır. Bu yaklaşım toplumu birbiri ile ilişkili parçaların görev yaptığı bir sis­tem olarak görür. Örneğin, Amerikalı ünlü sosyolog Talcott Parsons toplumun “koruyucu”, “bütünleştirici”, “yönlendirici” ve “uygulayıcı” alt sistemlerden oluştuğunu savunur. Doğru cevap A'dır.

Günümüzdeki çatışmacı sosyologlar arasında en önemlile­ri R. Collins, R. Dahrendorf, G. Lenski, Eitzen, Baca Zinn ve Eric Olin Wright’tır. Bu kuramcılar toplumu birbiriyle dayanışma içinde olan grupların oluşturduğu bir bütün olarak görmezler. Aksine toplumu birbiriyle çatışan çıkarlara sahip grup­ların zor ve güç kullanarak kendi refahlarını arttırmak için mücadele ettikleri bir arena olarak görürler. Doğru cevap E'dir.

Sosyolojinin gelişiminde dört faktör birlikte önemli rol oynamıştır;

- Endüstri Devrimi

- Amerikan ve Fransız Devrimleri

- Emperyalizm

- Doğa Bilimlerindeki Gelişmeler.

Amerikan ve Fransız Devrimleri: Yeni fikir akımlarının ortaya çıkmasıyla birlikte insanlar
çevrelerindeki olayları yeniden düşünmeye ve yorumlamaya başlamıştır. Monarşiler yerini daha demokratik sistemlere devrederken, artık geleneksel ve dinsel açıklamalar yetersiz kalmıştır.

Sosyolojinin öncüleri olarak İbni Haldun, Henri de Saint Simon, Auguste Comte ve Karl Marx sıralanabilir.

İbni Haldun, evrimci ve determinist bir düşünürdür. En önemli eseri olan “Mukaddime” aslında çok kapsamlı bir sosyal bilimler ansiklopedisine benzetilebilir. Kolaylıkla anlaşılması mümkün olmayan bu eserinde uygarlıkların gelişimini ortaya koyar. Özellikle Ümran başlığı altında bugün hars/kültür denilen konu hakkında düşüncelerini yazar. Ona göre iki türlü Ümran vardır:

• Bedevi Ümran: Bugünkü karşılığı köylülüktür. Kır ve göçebe kültürün özelliklerini taşır.
• Hadari Ümran: Yerleşiklik ve kentlilik anlamında kullanılmıştır.