DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR BİLGİSİ

Harçlar, Anayasamızın 73. maddesinde vergiler ile birlikte yer almaktadır. Anayasamızda
vergilerin kamu giderlerini karşılamak üzere alındığı belirtilmiş olmasına karşın, harçlarla
ilgili olarak açıklayıcı bir tanımlamaya yer verilmemiştir. Ancak harçların vergi ödevi içerisinde kabul edilmesi nedeniyle harcın da vergiler gibi kamu hizmetinin giderlerini karşılamak için alındığını söyleyebiliriz. Harçlar da vergiler gibi ancak kanunla konulabilir, kaldırılabilir veya değiştirilebilir. Kanunlarda açıkça harç alınmasını gerektirmeyen konularda harç alınması mümkün değildir. Diğer taraftan vergilerde olduğu gibi harçlar ile ilgili kanunlarda da muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.

Vergiler ve harçlar kamu giderlerini karşılamak için alınırlar.
• Vergiler, kişinin kamu hizmetinden yararlanıp yararlanmadığına bakılmaksızın mali gücüne göre alınırken harç alınabilmesi için kişinin kamu hizmetinden yararlanması gerekir.
• Ödenen vergi karşılığında verilen kamu hizmeti ve miktarı belli değildir. Harçlar
da ise kamu hizmeti ve bundan ne kadar yararlanıldığı bilinebilmektedir.
• Harçlar da vergiler gibi zora dayanır (Mutluer, 2006: 10).
• Hizmetten faydalanmaya başlayabilmek için harcın bir kısmının veya tamamının
ödenmesi gerekirken diğer kamu hizmetlerinden faydalanabilmek için verginin
ödenmiş olması şart değildir.
• Harçta yükümlü faydalandığı hizmetin bazen tamamını bazen de bir kısmını ödemektedir.

Vergilerde olduğu gibi harçlar da maliye politikası aracı olarak kullanılabilmektedir.

Harçlar, harca konu hizmeti veren müessese / kurum tarafından tahsil edilir.

Harçların anayasal dayanağı Anayasa’mızın 73. maddesinde yer almaktadır.

Vergi ile harç arasındaki temel ortak nokta her ikisinin de kamu giderlerini karşılamak
için alınmasıdır. Harçlarla ilgili olarak mali güç ilkesi benimsenmemiştir. Harçlar, Anayasanın vermiş olduğu yetki ile çıkartılan kanunlardaki uygulaması bakımından hizmetten faydalananı hedef almıştır.

İflasın açılması veya konkordato isteği ve masaya katılma için maktu harç ödenirken
iflasta paylaşılan veya konkordatoda alacaklılara verilmesi kararlaştırılan para üzerinden
nisbi olarak İflas Harçları alınmaktadır.

Adliye veznelerinde tutulan kıymetli eşyanın kabul ve saklanması için Muhafaza Harcı alınmaktadır.

İpotek tesisleri ile belli bir süreye bağlı hakların geçici tescilinde, ayni hakların tescilinde, bu tescil ve şerhlerin iptalinde olduğu gibi tapudaki çeşitli işlemlerde Tapu Harcı alınır.

Tıbbi ve eczacılıkla ilgili hazır ilaçlarının ticarete çıkarılması için Sağlık Bakanlığınca verilen ruhsatlardan Ruhsat Harcı alınır.

Harçlar hakkında ilk dört madde doğru olup, indirim yapma, muaf tutma ve istisna durumlarına karar verme yetkisi sadece cumhurbaşkanına aittir. Doğru yanıt 'E'.

Vergiler ve Harçların bazı ortak noktaları olduğu gibi ayrıştıkları durumlar da vardır. Harçlar da vergiler gibi zora dayanır. Harç ödemek için bir kamu hizmetinden yararlanma şartı varken vergiler için bu söz konusu değildir. Vergilerin ise tamamından sorumlu olunurken harçların sadece bir kısmı ödenerek hukuki sorumluluktan kurtulunmuş olunabilir.Doğru cevap 'D' şıkkında verilmiştir.

Resim'in diğer harçlardan farkı; kamuca sınırlandırılmış belirli bir iş veya faaliyetin serbestçe yapılması karşılığında alınan para olmasıdır. Diploma harcı bir eğitim hizmeti karşılığı değil bir imtiyaz karşılığıdır. Gene kaptanlık veya Turist Rehberi Kokart harcı da birer resimdir. Yurt dışı çıkış harcı da nitelik olarak resim tanımına girer. A şıkkı 'Resim'e örnek oluşturmayan harçlardandır.

Halk Ekmek, ekmek fiyatını kamu için uygun bir seviyede tutmak üzere üretime geçmiş devlet teşebbüsüdür.

Soruda tanımlanan hak sadece en yüksek memur olan Cumhurbaşkanına verilmiştir.

Harç bir hizmet, mal veya imtiyaz karşılığında alınır. Bunların bulunmadığı veya harç durumunun oluşmadığı hallerde tabii yol harcın tamamen iade edilmesidir. (Örnek: Ehliyet harcı ödeyen ancak ehliyet sınavını geçemeyen kişinin durumu)

Doğru Cevap : 'A'.

Ödenmesi gereken harç ödenmeyip hizmet veya mal buna rağmen alınmış ise harçların zorlayıcılık ilkesi gereğince harç tutarı hizmet veya mal alandan zorla tahsil edilir. Doğru yanıt 'D'.

Uygun zaman ve şartlarda vergi mükellefini zorlamadan en yüksek ve sürüdürülebilir vergi politikası 'Uygunluk İlkesi' gereğince yapılmalıdır. Doğru seçenek 'A'.

A,B,C ve E şıklarında verilenler Parafiskal Gelirler (Vergi benzeri Para ve Mali gelir) olup,Devlet üniversitesi eğitim harçları bunlardan biri değildir. Doğru Cevap 'D'.

Herhangi bir kamu hizmetinden faydalanıp dolaylı olarak mali kazanç sağlayan kimseden Şerefiye, Yeterlik Belgesi Harcı örneğin belirli sayıda kişiye özel bir meslek ifa izni verilen örneğin Klavuz Kaptanlardan, miras intikal gibi bazı noter işlerinden Suret Harcı, Konşimento yazılması halinde Konşimento harcı alınmaktadır. Eczacılardan ise ruhsat harcı alınır. Doğru yanıt 'B'.