DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR BİLGİSİ

En genel tanımı ile damga vergisi bireyler ve topluluklarının kendi aralarında veya devletle yaptıkları çeşitli hukuki işlemler dolayısıyla düzenlenen, bir hususu ispat ve belli etme niteliğini taşıyan kâğıt ya da elektronik belgeler üzerinden alınan bir mali yükümlülüktür. (Doğru Cevap A Şıkkıdır).

Damga Vergisi 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nda düzenlenmiştir. Diğer bir deyişle damga vergisine dair birincil düzenlemeyi Damga Vergisi Kanunu oluşturur. Ancak Vergi Usul Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve İdari Yargılama Usulü Kanunu da damga vergisi uygulamasında yararlanılan birincil düzenlemelerdir. Yine hükümleri ile damga vergisine dair kolaylık (muafiyet ve istisna) getiren özel kanunlar da damga vergisi ile ilgili birincil düzenlemelerden sayılır. Ayrıca vergilendirmeye ilişkin anayasal ilkeleri düzenleyen “Vergi Ödevi” başlıklı Anayasa’nın 73. maddesi ile usulüne göre yürürlüğe konulmuş çifte vergilendirmeyi önlemeye dair uluslararası anlaşmaların damga vergisine dair hükümleri de bu vergi açısından birincil düzenleme niteliğindedir. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Damga vergisinin konusu 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde düzenlenmiştir. Anılan maddede Damga Vergisi Kanunu’na ekli (1) sayılı tabloda yazılı kâğıtların damga vergisine tabi olduğu belirtilmiştir.
Yukarıdaki paragraftan da anlaşılacağı üzere damga vergisinin konu unsurunu bir kısım kâğıt ve belgeler oluşturmaktadır. Diğer bir deyişle damga vergisi “kâğıt” kavramı üzerine bina edilmiş bir mali yükümlülüktür. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Damga vergisine tabi bir kâğıdın vergilendirilebilmesi için ayrıca kural olarak bu
kâğıdın Türkiye de düzenlenmiş olması gerekir. Damga Vergisi Kanunu da dâhil olmak üzere mali yükümlülüklere dair yasalar ülkenin mali egemenliğinin geçerli olduğu alanda uygulanabilir. Başka bir deyişle damga vergisi Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin egemenlik hakkının (mali egemenlik) geçerli olduğu saha içinde düzenlenmiş kâğıtlardan alınabilir. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Yasanın “istisnalar” başlıklı 9. maddesinde kanuna ekli (2) sayılı tabloda yazılı
kâğıtların damga vergisinden müstesna tutulduğu belirtilmiştir. Bu düzenlemeye paralel olarak kanuna ekli (2) sayılı tabloda ise damga vergisine tabi olmayan bir başka deyişle damga vergisinden istisna edilmiş kâğıtlar beş grup hâlinde düzenlenmiştir. Bu bağlamda yasaya ekli (2) sayılı tabloda yer alan resmî işlerle ilgili kâğıtlar, öğrenciler ve askerlerle ilgili kâğıtlar, işçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kâğıtlar, ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar ile kurumlarla ilgili kâğıtlar damga vergisine tabi değildir. (Doğru Yanıt A Şıkkıdır.)

Yukarıdaki açıklamalardan hareketle damga vergisine tabi olacak kâğıtların taşıması gerekli temel nitelikler aşağıdaki gibi tespit edilebilir:
• Kanuna ekli (1) sayılı tabloda sayılan kâğıtlar arasında bulunmak ve Kanuna ekli (2) sayılı tabloda sayılan kâğıtlardan olmamak,
• Yazılıp imzalanmak veya imza yerine geçen bir işaret konulmak suretiyle düzenlenmiş olmak,
• Yürürlükteki mevzuat uyarınca herhangi bir hususu ispat veya belli etmeye yaramak (kâğıt bir hukuki ilişkinin varlığı, bu ilişkinin taraflarının karşılıklı hak ve yükümlülükleri, bir borcun dayanağı ve miktarı gibi hususları ispat veya belli etmeye yaramalıdır),
• Gerektiğinde ibraz edilebilecek nitelikte olmak (bir hususun ispat ve belli edilmesinin koşulu gerektiğinde ibraz edilebilecek olmaktan geçer, ibraz edilmek kâğıdın ispat ve tevsik vasıtası olarak kullanılması fiilidir). (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

Damga Vergisi Kanunu’nun 3. maddesinde damga vergisinin yükümlüsünün kâğıtları imza edenler olduğu hükme bağlanmıştır. Damga vergisinin yükümlüsü kural olarak damga vergisine tabi kâğıtları imza edenlerdir. İmza sahibi damga vergisi yükümlüsü, kâğıdın ilgili olduğu hukuki işlemin tekemmülü için imzası gereken kişi veya kişilerdir.
Damga vergisine tabi bir kısım kâğıt tek tarafça düzenlenip imza edilir. Taahhütname ve teklifname gibi kâğıtların damga vergisini kâğıdı imza eden taraf öder.
Damga vergisi kapsamında bulunan diğer bir grup kâğıt ise birden fazla kimse tarafından imzalanır. Sözleşmeler-mukavelenameler gibi kâğıtların damga vergisi yükümlülüğü kâğıdı imza eden tüm kişilere aittir. (Doğru Yanıt  C Şıkkıdır.)

Damga vergisinde oran ancak nispi vergilemede söz konusu olur. Yasaya ekli (1) sayılı tabloda belli kâğıt türleri için bunların içerdikleri paraların belli bindelik oranları biçiminde farklı vergi oranları belirlenmiştir. Damga vergisinde söz konusu olan oran türü sabit orandır. Diğer bir deyişle matrah arttıkça oran da artmamakta, sabit kalmaktadır. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Damga Vergisi Kanuna ekli (2) sayılı tabloda damga vergisine tabi olmayan, bir başka deyişle damga vergisinden istisna edilmiş kâğıtlar beş grup halinde düzenlenmiştir. Bu bağlamda resmi işlerle ilgili kâğıtlar, öğrenciler ve askerlerle ilgili kâğıtlar, işçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kâğıtlar, ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar ile kurumlarla ilgili kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

En genel tanımı ile damga vergisi bireyler ve topluluklarının kendi aralarında veya devletle yaptıkları çeşitli hukuki işlemler dolayısıyla düzenlenen, bir hususu ispat ve belli etme niteliğini taşıyan kâğıt ya da elektronik belgeler üzerinden alınan bir mali yükümlülüktür.

Damga vergisi; Türk Vergi Sistemi içinde yer alan vergilerden biridir. Resim niteliğinde bir mali yükümlülüktür. 488 sayılı yasada vergi adı altında düzenlenmiştir. Cebri kamu gelirlerinden vergiler grubuna dahil sayılır. Harcamalardan alınan bir vergi olması nedeniyle dolaylı (vasıtalı) bir vergi niteliği taşır.

Damga vergisi objektif nitelikte bir vergidir. Genel nitelikte bir vergidir. Ülkemizde Osmanlı Devleti döneminden beri uygulanmaktadır. Sadece ülkemize özgü bir mali yükümlülük değildir.

Verginin konu unsuru “neyi vergilendireceğiz?” sorusunun yanıtını verir.

Damga vergisinin konusunu kağıt ve belgeler oluşturmaktadır.

Damga vergisine tabi kâğıtlar akitlerle ilgili kâğıtlar, kararlar ve mazbatalar, ticari işlemlerde kullanılan kâğıtlar, makbuzlar ve diğer kâğıtlar olmak üzere toplam dört başlık altında toplanmıştır.

Damga vergisi açısından vergiyi doğuran olay kâğıdın düzenlenmiş olmasıdır.

Vergilemede yükümlü unsuru “kimi vergilendireceğiz?” sorusunun yanıtını verir.

Verginin yasal yükümlüsü vergi yasaları gereğince kendisinden vergi alınan
kimsedir. Verginin gerçek yükümlüsü-taşıyıcısı ise çeşitli ekonomik durumlardan yararlanarak
yansıtma mekanizması aracılığıyla yasal yükümlü tarafından vergi yükü kendisine aktarılmış
ve sonuçta üzerinde kalmış olan kimsedir.

Verginin matrahı, vergi konusunun vergi borcunun hesaplanmasında esas alınan değer
veya miktarıdır.

Damga vergisi bireyler ve topluluklarının kendi aralarında veya devlet­le yaptıkları çeşitli hukuki işlemler dolayısıyla düzenlenen, bir hususu ispat ve belli etme niteliğini taşıyan kâğıt ya da elektronik belgeler üzerinden alınan bir mali yükümlülüktür.