DAMGA VERGİSİ VE HARÇLAR BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 8

Damga vergisinin konusunu kağıt ve belgeler oluşturmaktadır.

Damga vergisine tabi kâğıtlar akitlerle ilgili kâğıtlar, kararlar ve mazbatalar, ticari işlemlerde kullanılan kâğıtlar, makbuzlar ve diğer kâğıtlar olmak üzere toplam dört başlık altında toplanmıştır.

Damga vergisi açısından vergiyi doğuran olay kâğıdın düzenlenmiş olmasıdır.

Vergilemede yükümlü unsuru “kimi vergilendireceğiz?” sorusunun yanıtını verir.

Verginin yasal yükümlüsü vergi yasaları gereğince kendisinden vergi alınan
kimsedir. Verginin gerçek yükümlüsü-taşıyıcısı ise çeşitli ekonomik durumlardan yararlanarak
yansıtma mekanizması aracılığıyla yasal yükümlü tarafından vergi yükü kendisine aktarılmış
ve sonuçta üzerinde kalmış olan kimsedir.

Verginin matrahı, vergi konusunun vergi borcunun hesaplanmasında esas alınan değer
veya miktarıdır.

Harçlar, Anayasamızın 73. maddesinde vergiler ile birlikte yer almaktadır.

Vergiler, kişinin kamu hizmetinden yararlanıp yararlanmadığına bakılmaksızın mali gücüne göre alınırken harç alınabilmesi için kişinin kamu hizmetinden yararlanması gerekir.

Bir maliye politikası aracı olma özelliğini taşımakla birlikte, para politikası aracı olma özelliği yoktur.

Maliye Politikasının Aracı Olarak Kullanabilmesi
Vergilerde olduğu gibi harçlar da maliye politikası aracı olarak kullanılabilmektedir. Harç ölçüleri belirlenirken devletin teşvik ve sağlık gibi alanlardaki politikaları ile imtiyazlı işlerden kazanılacak gelirin yüksekliği dikkate alınmaktadır. Özellikle Belediye Gelirleri Kanunu içerisinde yer alan harçlar konusunda Cumhurbaşkanına belediyelerin büyüklükleri veya konuları itibarıyla yasal sınırlar içerisinde kalmak kaydıyla farklı tarifeler belirleme yetkisi verilmiştir. Bu kapsamda nüfusları itibari ile daha küçük olan belediyelerde daha düşük harçlar alınabilirken daha büyük belediyelerde daha fazla harçlar alınabilmektedir.

Karar ve İlam Harcı davalarda esas hakkında karar verilmesi hâlinde alınan bir yargı harcıdır.

Ayrıca noterler ;
• Noterlere tevdi edilen değeri belli emanetlerin saklanmasından Emanet Harcı
• Gayrimenkul ve menkullerin idaresinde İdare Harcı
• Konşimento yazılmasında Konşimento Yazılması Harcı
• Önceki işin içerik ve değeri değişmemek şartıyla yapılacak düzeltme beyannamelerinden Düzeltme Harcı
• Değeri belli bir borç veya bir taahhüt kabulünü içermeyen sözleşmelerin feshinde
Mukavele Feshi Harcı alır

Diğer Harçlar
Ağırlıklı olarak kamu kurumlarının vermiş oldukları izinler çerçevesinde harç uygulaması yapılmaktadır. Ancak uygulamada özellikle denetleyici ve düzenleyici üst kurullardan alınan harçların ağırlıklı olarak artık lisans bedeli veya ücreti şeklinde yer almakta olduğunu görmekteyiz. Yurt dışına çıkışta alınan harç da en çok bilinen harç uygulamalarından biridir. Zira umuma mahsus pasaport sahipleri yurt dışına çıkabilmek için harç ödemek zorundadırlar.

Şerefiye olarak adlandırılan gelir türü tam olarak 1948 tarihli 5237 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda “Değerleme Resmî” olarak düzenlenmiştir.

...Bu gelirler, kamu veya yarı kamu kurumu niteliğindeki ekonomik, sosyal ve mesleki kuruluşların, verdikleri hizmetler karşılığında üyelerinden veya bu hizmeti alanlardan tahsil ettikleri paralardan oluşmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumunun tahsil ettiği primler, Ticaret ve Sanayi Odaları, Mali Müşavir Odaları, Barolar gibi mesleki kuruluşların aldığı aidat ve ücretleri bunlara örnek olarak
verebiliriz.

Faydalanma ölçüsünün en belirgin uygulaması karar ve ilam harçlarında görülmektedir. 492 Sayılı Harçlar Kanunu’nun 28. maddesi gereğince karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin ödenmektedir. Karar ve ilam harcı örneğin konusu belli bir değerle ilgili bulunan davalarda esas hakkında karar verilmesi halinde hüküm altına alınan anlaşmazlık konusu değer üzerinden alınmaktadır. O hâlde harcın doğması için başvuran lehine belli bir değerin hüküm altına alınması gerekir. Eğer dava reddedilmiş ise kişi lehine bir değere hükmedilmemiş olacağından peşin ödenen karar ve ilam harcın iade edilmesi gerekmektedir.

Damga vergisi bireyler ve topluluklarının kendi aralarında veya devlet­le yaptıkları çeşitli hukuki işlemler dolayısıyla düzenlenen, bir hususu ispat ve belli etme niteliğini taşıyan kâğıt ya da elektronik belgeler üzerinden alınan bir mali yükümlülüktür.

Damga vergisi Türk Vergi Sistemi içinde yer alan vergilerden biridir. Damga vergisi yasada vergi adı altında düzenlenmiş olmasına rağmen aslında resim niteliğinde bir mali yükümlülüktür. Zira damga vergisi bir hukuki işlemin kâğıda dökülmesi suretiyle taraflarına sağladığı ispat ayrıcalığı karşılığında alınır.

Damga vergisinde vergiyi doğuran olay hukuki bir işlemin yapılması ve bu işlem ile ilgili bir kâğıdın imzalanıp düzenlenmesi olduğu ve kişiler hu­kuki işlemleri nedeniyle yaptıkları harcamalar içinde damga vergisi ödemek zorunda kal­dıkları için damga vergisi harcamalardan alınan vergiler (muamele vergileri) kapsamında hukuki muamele vergilerinin bir alt türünü oluşturur. Damga Vergisi harcamalardan alınan bir vergi olması nedeniyle dolaylı (vasıtalı) bir vergi niteliği taşır. Damga vergisi objektif (gayri şahsi) nitelikte bir vergidir, bir başka deyişle vergi yü­kümlüsünün ekonomik, hukuki ve kişisel (medeni, ailevi, sıhhi vb) durumları dikkate alınmaksızın vergilendirme yapılır. Damga vergisi genel nitelikte bir vergidir zira hukuki işlemlere dair kâğıtların pek çoğu bu vergiye tabi tutulmuştur. Soruda sayılanların tamamı Damga Vergisinin niteliklerindendir.

193  sayılı Gelir Vergisi Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun.