CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ

1969’da Ankara’da Nuri Pakdil’in öncülü¤ünde yay›mlanan Edebiyat dergisi çevresindeki toplaflma ve

1970’lerin başında çıktığı şiir yolunu kendine özgü bir çizgide sürdüren bir başka şairde Enis Batur (1952)’dur. ilk kitabı Eros ve Hgades (1973)’ten itibaren tarihin ve coğrafyanın çok çeşitli kültürlerinden beslenen, farklı yönlere savrulan, aklın ve kültürün yönettiği deneyimci bir şiir üretmiştir.

1977 yılından itibaren Diriliş, Yönelişler, Yedi iklim, Kayıtlar, Dergah ve Hece gibi dergilerde fliirlerini yayımlayan ve bu bağlamda değinilmesi gereken adlardan biri de Cahit Koytak’(1949)tır.

1970’lerde yazılan şiir ile 1980’ler ve sonrasında yazılan şiir arasındaki genel farklılık, slogancı-söylevci şiirden saf şiire geçiştir.

Özellikle Yönelişler dergisi çevresinde başlayan ve şiirin poetik değerlerini önde tutan oluşum, derginin sayfalarında farklı ideolojik tavırlara sahip olsalar bile şiirin kendi iç kalite öğelerini önde tutan şairlere de yer vermesiyle dönemin şiirinin bu yönde, saf şiir anlayışına bağlı olarak biçimlenmesinde önemli rol oynamştır.

Elinden Tutun Günü, Ağustos Dehlizleri, Sudaki Anka, Oda Müziği, ihanet Perisinin Soğuk Sarayı, Büyü Bitti adlı fliir kitaplarıyla Tuğrul Tanyol, 80’lerin önemli şairlerindendir. Baki Asiltürk, “imgeci şairler” arasına yerleştirir onu.

1970-1980 arası Türk şiirinin genel görünümü siyasal söylemin ve buna bağlı düşünsel eylemin, poetik niteliği geriye ittiği bir dönem olmuştur. Edebiyatın arka planını ve kültürel ortamı büyük ölçüde toplumu belli siyasal görüşler ve düşünüşler uğruna dönüştürme amacı belirlemiştir. İdeolojiler bu dönem şiirinin temel belirleyeni olmuştur.

Mehmet H. Doğan, bu dönemin şairleri arasında sivrilen, adlarını duyuran Özdemir İnce'nin Kargı, Ataol Behramoğlu’nun Bir Ermeni General, İsmet Özel’in Geceleyin Bir Koşu, Egemen Berköz’ün Çin Askeri adlı kitaplarında topladıkları şiirlerinde İkinci Yeni etkisinin belirgin derecede görüldüĞünü söyler (DoĞan 1986:357). Cahit Zarifoğlu bu şairler arasında yer almaz.

Bu dönemde yazılan şiirin genel özellikleri arasında şunları sıralamak mümkündür:

Ahmet Telli'nin Yangın Yılları (1979), Hüznün İsyan Olur (1979), Dövüşen Anlatsın (1980) adlı şiir kitaplarında İsmet Özel etkisi altında kaldığı görülür.

Ebubekir Eroğlu’nun şiirleri içerik bakımından tasavvuf kültüründen gelen öz ile çağdaş bireyin insan, tabiat ve toplumla karşılaşmasını imgesel göndermelerle aktardığı gibi özellikle gelenekten beslenme konusunda pek çok klasik şairin şiirlerini çağın diliyle yeniden ve metinler arası tekniğini kullanarak üreten özgün yapısıyla dikkati çeker. Bu yönüyle Ebubekir Eroğlu (1950), Necip Fazıl-Sezai Karakoç çizgisindeki şiiri zenginleştiren, güçlendiren bir şairdir.

1980 sonrası Türk şiirini poetik yönelimler açısından imgeci, anlatımcı, mistik metafizikçi, gelenekselci, toplumcu gerçekçi, beatnik ve marjinalci, yeni garipçi şiir (Asiltürk 2006:V) olarak gruplandıran eleştirmenler bulunmasına rağmen, 1980’lerde yazılan Türk şiirinin genel özelliği 12 Eylül darbesinin ardından toplumsal-siyasal ortamın değişmesine paralel olarak şiir anlayışının söylevci-slogancı anlayıştan saf şiire doğru değişmesidir. Özellikle Yönelişler dergisi çevresinde başlayan ve şiirin poetik değerlerini önde tutan oluşum, derginin sayfalarında farklı ideolojik tavırlara sahip olsalar bile şiirin kendi iç kalite öğelerini önde tutan şairlere de yer vermesiyle dönemin şiirinin bu yönde, saf şiir anlayışına bağlı olarak biçimlenmesinde önemli rol oynamıştır.

Bu dönem şairleri âdeta kendilerinden önceki 70 kuşağı şiirini atlayarak 60 kuşağı özellikle İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu gibi şairlerinden, oradan geçerek İkinci Yeni ve önceki dönemlerin şiirlerinden beslenme; gelenekten, divan ve halk şiiri kaynaklarından, Batı şiirinin son örneklerinden istifade etme yolunu seçmişlerdir

Biz burada 1980-2000 arasında yazılan şiirin belli başlı temsilcilerini yer yer şiirlerinden örnekler de vererek tanıtmak istiyoruz. Şairlere alfabetik sırayla bazı isimler çevresinde değinilecektir: Adnan Özer, Ahmet Erhan, Arif Ay, Cevdet Karal, Haydar Ergülen, Hüseyin Atlansoy, İhsan Deniz, Lale Müldür, Murathan Mungan, Osman Konuk, Tuğrul Tanyol, Vural Bahadır Bayrıl.

Sonuç olarak 80 sonrası şiirinin kendisinden hemen önceki dönemden keskin
bir kopuş, buna karşılık daha önceki olgun örneklerin dikkatle değerlendirilerek
özgün bireysel verimlerin ortaya konulması çabası olduğunu söylemek mümkündür.
Dönemin ortak özellikleri olarak şu noktalar belirlenebilir:
• İmgeye önem veren, sözü metafor ve metonimi teknikleri içerisinden söyleyerek
anlamdan ziyade bir duyuş oluşturmaya çalışmak.
• Başta ikinci Yeni şiiri olmak üzere, Türk şiirinin çeşitli şair ve akımlarından
yararlanmak.
• Dünya görüşü ile şiirin gerektirdiği teknik arasında birini tercih etmek yerine
şiirden taviz vermeyen bir denge gözetmek.
• Yer yer halk ve Divan şiiri gelenekleriyle, dünya şiirinin çağdaş örnekleriyle
ilişkiler kurmak.

80’li yılların ikinci yarısında çıkmaya başlayan Şiir Atı dergisini yayınlayanlar arasında bulunan Vural Bahadır Bayrıl, Melek Geçti ve fier Cisimleri adlı kitapları ile tanındı.

Nazım Hikmet 1963 tarihinde yaşamını yitirmiştir. And dergisinin 2-9-16 Aralık 1969 tarihli  153-154-155. sayılarında, “Devrimci Şairler Savaş Açıyor” başlığı altında yayımlanan yazılar için Ataol Behramoğlu, Süreyya Berfe, Özkan Mert, İsmet Özel’le  yapılan görüşmelerle, sosyalist şiir hareketi, şiir alanında  gürültülü, etkili  bir nitelik  kazanır.