CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ

Türk şiirinde 1950’lerden itibaren geleneğe yaklaşımlarda Yahya Kemal bir geçiş noktası işlevi görmüştür. Bu tarihten sonraki şiirimizde, çizgisel bir devamlılık gösteren geleneğe yaklaşımlar üç ana kategori oluşturur:

Ancak A cevabında belirtildiği üzere; Gelenek, modern şiirin içerisinde motif ve bezemeci bir üslupla kullanılmamış tam tersine özünü modern şiirin içerisine katmak gibi çeşitli yaklaşımlar geliştirilmiştir. Doğru cevap A’dır

Hisar topluluğu, 1950-57 (75 sayı) ve 1964-80 (202 sayı) yılları arasında toplam 277 sayı olarak Ankara’da yayımlanan Hisar dergisi etrafında toplanan edebiyatçıların oluşturduğu bir gruptur (Emiroğlu, 2000:102,111). Dergide hem daha önce edebiyatta tanınmış imzalar, hem de yayımı sırasında edebiyat ortamına adımını atmış imzalardan oluşan sayıları yüzlerle ifade edilebilecek bir yazar/şair kadrosu görülür. Elbette dergide görülen bütün bu imzaların Hisarcılar ya da Hisar grubu diye adlandırılan topluluğun temsilcileri olduğunu söylemek zordur. Derginin şairleri arasında Munis Faik Ozansoy, Selahattin Batu, Mehmet Çınarlı, Mustafa Necati Karaer, İlhan Geçer, Gültekin Samanoğlu, Nevzat Yalçın, Bekir Sıtkı Erdoğan, Feyzi Halıcı, Yavuz Bülent Bakiler, Bahattin Karakoç isimleri dikkati çeker. Bunlara daha başka adları eklemek mümkünse de grubu oluşturan şairler olarak bu isimleri düşünmek yerinde olur. Doğru cevap E’dir.

Dergi etrafında oluşan topluluğun Garip akımına karşı ilk sistemli tepkiyi verdiği belirtilir. Bu tepkinin bir bildiri biçiminde ortaya çıkmaktan çok Garipçilerin geleneğe ve geleneksel poetik ögelere karşı çıkışına tepkisel bir tavır takınmak şeklinde ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Aynı zamanda Nazım Hikmet çizgisindeki toplumcu gerçekçilere de karşı olan Hisarcılar, şiirin büyük fikirlerden değil küçük ve basit şeylerden neşet ettiğini düşünürler. Hisar şairlerinin en önemli özellikleri şiirde biçime büyük önem vermeleridir. Hisar şairleri yeni şiirin Divan ve halk şiiri geleneği üzerine kurulması gerektiğine inanırlar. Onların değer verdikleri ilkeler arasında sanatçının bağımsızlığı (hiçbir ideolojiye angaje olmaması), sanatın millîliği ve şiirin dilinin yaşayan dil oluşu gibi görüşler bulunmaktadır.  Doğru cevap D’dir.

Hilmi Yavuz’un şiir anlayışındaki en önemli kavramlardan birisi, “sahih”liktir Geleneği bir kimlik olarak gören Hilmi Yavuz, kavramı, “değişenin içinde değişmeyeni çıkarmak, bulmak” biçiminde tanımlar. Hilmi Yavuz da hocası ve ustası Necatigil gibi aruz kalıplarını andıran ritimlilik bakımından olduğu kadar, hattâ daha çok metinlerarası göndermelerle Divan edebiyatı, halk edebiyatı ürünlerini kendi metni içerisinde dönüştürerek kullanmaktadır. geleneksel şiirin hemen bütün ögelerini, modern şiirin yapısında poetik bir malzeme olarak yeniden yorumlar.  Doğru cevap E’dir

Sezai Karakoç, geleneği uygarlık birikimi olarak düşünür ve uygarlıkla din arasında kopmaz bir bağ görür. Ona göre gelenek, en başta, ilk insan ve peygamberden başlayarak son peygambere kadar uzanan semavî din çizgisidir. Karakoç her uygarlığın bir dine dayandığı düşüncesindedir. geleneği bir uygarlık özü olarak modern şiirin yapı imkânları içerisinde değerlendirmiştir. Geleneği biçimsel bir devamlılık olarak değil, aynı duyuşun içinde var olmak şeklinde algılar. Doğru cevap E’dir

Dünyada bu konudaki görüşleriyle etkili olan sanatçı/düşünürler arasında ilk akla gelen Thomas Stearns Eliot’tır. Eliot’a göre gelenek bir tarih bilinciyle birlikte geçmişin yaşayan zaman içerisinde değerlendirilmesi; sanatçının kendisinden önceki birikimle hesaplaşarak kendisini kabul ettirmesinin ölçütüdür.

Burada Yahya Kemal’in, Fransa’da edindiği tecrübelerle, istisnaî sayılabilecek bir katkı yaptığını tespit etmek gerekir. İlk defa o, Divan şiirinin ritim ve istif özelliklerini modern bir anlayışla değerlendirerek bir örnek oluşturmuştur.

Hisar topluluğu, 1950-57 (75 sayı) ve 1964-80 (202 sayı) yılları arasında toplam 277 sayı olarak Ankara’da yayımlanan Hisar dergisi etrafında toplanan edebiyatçıların oluşturduğu bir gruptur (Emiroğlu, 2000:102,111).Derginin şairleri arasında Munis Faik Ozansoy, Selahattin Batu, Mehmet Çınarlı, Mustafa Necati Karaer, İlhan Geçer, Gültekin Samanoğlu, Nevzat Yalçın, Bekir Sıtkı Erdoğan, Feyzi Halıcı, Yavuz Bülent Bakiler, Bahattin Karakoç isimleri dikkati çeker. Bunlara daha başka adları eklemek mümkünse de grubu oluşturan şairler olarak bu isimleridüşünmek yerinde olur.

Hisar dergisi etrafında oluşan topluluğun Garip akımına karşı ilk sistemli tepkiyi verdiği belirtilir (Emiroğlu, 2000:76).  Aynı zamanda Nazım Hikmet çizgisindeki toplumcu gerçekçilere de karşı olan Hisarcılar,şliirin büyük fikirlerden değil küçük ve basit şeylerden neşet ettiğini düşünürler.

Hisar şairleri yeni şiirin Divan ve halk şiiri geleneği üzerine kurulması gerektiğine inanırlar. Onların değer verdikleri ilkeler arasında sanatçının bağımsızlığı (hiçbir ideolojiye angaje olmaması), sanatın milliliği ve şiirin dilinin yaşayan dil oluşu gibi görüşler bulunmaktadır. Hisarcılar, şiirin büyük fikirlerden değil küçük ve basit şeylerden neşet ettiğini düşünürler.

Bugün Hisar dergisi denilince ilk akla gelen isim Mehmet Çınarlı’dır (1925-1999). Aruz vezniyle yazdığı, dil ve biçime özen gösteren şiirlerini Güneş Rengi Kadehlerle  (1958), Gerçek Hayali Aştı (1969), Bir Yeni Dünya Kurmuşum  (1974), Zaman Perdesi (1983) ve Güzelliklere Doyamam  (1995) adlı kitaplarda toplamıştır.

Şiiirlerini Sevmek Varken  (1972), Güvercin Uçurmak  (1977), Kuşlar ve İnsanlar (1982), Kerem ile Aslı  (1985) adlı kitaplarında toplamış olan Mustafa Necati Karaer(1929-1995), sese verdiği önem ile Hisar  dergisinin en iyi şairi kabul edilir (Enginün,2007:109). Halk edebiyatı geleneği Karaer’in şiirlerini besleyici bir kaynak olarak dikkati çeker.

Kendi şiirini oluşturma konusunda modern Alman şiiriyle birlikte en çok klasik Türk şiiri ona yol gösterici olmuştur. Nitekim “Bugünün şiiri mümkün olduğu kadar eskiye atıflarla ilerlemelidir.” diyen Behçet Necatigil, “tek anlamlı” olarak nitelediği geleneğin pek çok öğesini alıp modern şiir anlayışı içerisinde zenginleştirerek kullanmaktan yanadır.

Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde gelenekle ilişki kurma bakımından dikkati çeken bir üçüncü çizgi, Sezai Karakoç’un başlattığı akımdır. Sezai Karakoç, geleneği uygarlık birikimi olarak düşünür ve uygarlıkla din arasında kopmaz bir bağ görür. Ona göre gelenek, en başta, ilk insan ve peygamberden başlayarak son peygambere kadar uzanan semavî din çizgisidir. Karakoç her uygarlığın bir dine dayandığı düşüncesindedir. Bu bakımdan da bizim geleneğimiz olarak düşünülecek kavram İslâm uygarlığıdır. “Diriliş” adıyla kavramlaştırdığı genel düşüncesi, geleneğin güne ve geleceğe taşınması hedefine dönüktür.

XIX. yüzyılın ortalarından itibaren yeni Türk şairi, gelenek olarak neredeyse
yalnızca Divan edebiyatını anlamış ve onunla bağını kopararak bir yeni edebiyat oluşturmak istemiştir.

1950’den sonra dünya klasiklerinin çevrilmesi, modern dünya şiirlerinin yakından tanınması gibi etkenlerin de etkisiyle, şairler tek tek ve/veya grup olarak geleneksel edebiyata ilgi göstermeye başlamışlardır.

Türk şiirinde 1950’lerden itibaren geleneğe yaklaşımlarda Yahya Kemal bir geçiş noktası işlevi görmüştür.

Enis Batur Hisar Grubu şairleri arasına girmemektedir.

Mustafa Necati Karaer sese önem verdiği önem ile Hisar dergisinin en iyi şairi kabul edilir.

İlk şiirlerinde Garip akımının etkisinde kalan ve çıkardığı Yaz Dönemi kitabıyla kendi şiirini kuran şair Behçet Necatigil’dir.