CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ

Bir toplumda geçmişten beri var olan, sürdürülegelen kültürel miras, alışkanlıklar, bilgi, töre, davranış kalıpları gibi unsurlara verilen ad olan gelenek (an’ane, tradition) özellikle sosyal bilim alanlarında modern dönemlerin anahtar kavramlarından birisi halini almıltır. Kuşaklar arasında devredilerek belirli bir sürekliliği sağlaması dolayısıyla kimlik öğesi olarak da algılanan kavram R. Guenon gibi düşünürler tarafından özellikle Doğu toplumları için uygarlığa denk görülmüştür.

Gelenek; Bir toplumda geçmişten beri var olan, sürdürülegelen kültürel miras, alışkanlıklar, bilgi, töre, davranış kalıpları gibi unsurlara verilen addır. Doğru cevap E’dir

XIX. yüzyılın ortalarından itibaren yeni Türk şairi, gelenek olarak neredeyse yalnızca Divan edebiyatını anlamış ve onunla bağını kopararak bir yeni edebiyat oluşturmak istemiştir. Namık Kemal’in Divan şiirinin sevgili imajını parodileştirerek içini boşaltmasından başlayarak Recaizade Ekrem ve Servet-i Fünûncularla süren negatif yaklaşım Cumhuriyet’ten sonra bir devlet politikası haline gelmiştir. Böylece başlangıçta poetik bir nitelik taşıyan bu tavır, ideolojik bir kimliğe de bürünmüş oldu. Bu yaklaşıma göre Divan edebiyatı, toplumla ilgisi olmayan, halktan kopuk bir saray çevresi edebiyatıdır. Dili, Arapça, Farsça, Türkçe karışımı melez ve yabancı bir dildir. Gerçekle ilişkisi olmayan, düşünce ve duygu bakımından eksik, yapay bir hayal dünyasına sahiptir. Üstelik yerli ve millî değil, Arap ve Fars taklididir.

Ancak Yahya Kemal Fransa’da edindiği tecrübelerle, istisnaî sayılabilecek bir katkı yaptığını tespit etmek gerekir. İlk defa o, Divan şiirinin ritim ve istif özelliklerini modern bir anlayışla değerlendirerek bir örnek oluşturmuştur. Kendisine özgü, geçmişin şimdinin içerisinde devam ettiği anlayışına dayanan; dolayısıyla şimdiyi kurmak için geçmişi yaşatmak isteyen tarih bilinci üzerine oturan bu poetik tavır, Türk edebiyatında kendisinden önceki eski-yeni tartışmalarına benzemeyen, kendisinden sonrakiler için de bir prizma gibi farklı açılardan model oluşturan bir eser ortaya koymuştur. Doğru Cevap B’dir.

1950’den sonra dünya klasiklerinin çevrilmesi, modern dünya şiirlerinin yakından tanınması gibi etkenlerin de etkisiyle, şairler tek tek ve/veya grup olarak geleneksel edebiyata ilgi göstermeye başlamışlardır. Elbette bu tarihten sonra da Divan şiirine yönelişin polemiklere yol açtığı, bu ilginin “gericilikle” suçlandığı, çekingenliklerin görüldüğü de bir gerçektir. Ancak birçok şair, gelenekle nasıl, ne ölçüde ve ne nitelikte ilişki kuracağına kendi şiir ve dünya görüşü çerçevesinde karar vererek eski şiire yönelme duygusunun örneklerini vermişlerdir. Bu bağlamda Şairler geleneksel edebiyatla bağlarını kopartmamışlardır. Doğru cevap C’dir.

Yahya Kemal, Divan şiirine “derûnî aheng”i kazandıran ritmik yapı unsurlarının, divanlarda rastlanan adeta mermer sağlamlığında ve yalınlığındaki söyleyiş örneklerinin sahip olduğu dilin, “rind” imajıyla simgeleşen insan tipinin dünyasını ve görüşünü oluşturan kültürün modern şiirin yapısal nitelikleri içerisinde değerlendirilebileceğini düşündü ve şiirlerinde uyguladı. Böylece hem insanın varlık içerisindeki durumunu sorgulamada klasik motif ve imajlardan yararlanma yolunu seçti, hem Divan şiirinin başta aruz ve kafiye olmak üzere yapı unsurlarını çağdaş şiire aktardı, hem de geleneksel şiir dilinin söyleyiş gücünü bunlara bir dayanak yaptı. Bütün bunların üzerinde ise şiiri, kolektif ruhu besleyen bir kaynak olarak tarih bilincinin yansıma alanına dönüştürmüştür. Doğru cevap B’dir.