CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ

Orhan Veli Kanık, sıradan bir insanın hayatını anlatır "Kitabe-i Seng-i Mezar" şiirinde. Aydın çevre tarafından bu nedenle eleştirilir. Doğru yanıt: B'dir.

"Garip Şiir Akımı"nın temsilcileri; Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu'dur. Doğru yanıt: C'dir.

Orhan Veli Kanık, klasik şiirin hem biçim hem de konu yönünden dışına çıkmış bir şairdir. "Nasır, cımbız ve Süleyman Efendi" gibi kavramlar "Garip Hareketi" ile birlikte şiirde kullanılmaya başlanmıştır.  Doğru yanıt: E'dir.

Melih Cevdet Anday "Garip Şiir Akımı"nın temsilcilerindendir. Garip şiir akımının özelliklerinden biri de şiirin ölçüsüz ve uyaksız oluşudur. Orhan Veli’nin ve arkadaşlarının başlattığı hareketin bildirgesi niteliğindeki bu temel poetik metinde negatif bir söylem kullanılmaktadır. Metinde kendi öne rilerinden çok, var olan eski anlayışların eleştirilmesi ağırlıklı yer tutmaktadır. Melih Cevdet Anday’ın aynı yıl yayımlanan bir yazısındaki şu sözler de, onla rın bu durumu bilinçli olarak benimsediklerini göstermektedir: “Halbuki mesele yeni telâkkiler getirmek değil, telâkkilere son vermek, sanatı insanlıkla baş başa bırakmaktan ibarettir.” Amaçları öncelikle, alışılmış anlayışları yıkmaktır. Bu yüz den kökleşmiş, kanıksanmış sanat anlayışını kesin bir dille eleştirir ve reddeder ler. Nitekim onların bu eleştirileri Türk edebiyatında kendilerinden önce kökleş miş olan vezinli-kafiyeli, edebî sanatlara dayanan, “şairâne” söyleyişi benimsemiş anlayışın egemenliğine son vermiştir. Bu tarihten sonra Türk şiirinde vezinsiz şiir yaygın bir kullanım alanı bulacaktır. Doğru yanıt: B'dir.

Orhan Veli Kanık ve arkadaşlarının  şiirde değişiklik yapmak istediklerini belirttikleri ve "Bu kitap, sizi alışılmış şeylerden şüpheye davet edecektir" dedikleri kitabın adı "Garip" tir. Doğru yanıt: E'dir.

Ahmet Haşim, şiirin musiki gibi ahenkli olması gerektiğini düşünür. Orhan Veli Kanık "Eskiler Alıyorum" şiirinde Ahmet Haşim'e bir göndermede bulunmuştur. Doğru yanıt: C'dir.

Sürrealizm, biliçaltının dışa yansımasıdır. Garip şiir akımının da en önemli özelliği bilinçaltının dışavurumudur. Doğru yanıt: A'dır.

Orhan Veli Kanık arkadaşlarından ayrı olarak "Vazgeçemediğim" adlı kitabı yazmıştır. Doğru yanıt: D'dir.

Orhan Veli ile birlikte Oktay Rifat ve Melih Cevdet, 1941 yılında yayınladıkları Garip adlı ortak kitapla ve bu kitabın Orhan Veli tarafından yazıldığı bilinen “Önsöz”üyle şiirde değişiklik yapmak konusundaki tutumlarını kesin bir biçimde ortaya koydular. B ve C seçeneklerindeki ifadeler üçlünün, lisede ve sonraski zamanlarında ilk ürünlerini yayımladıkları dergilerdir. D ve E seçeneklerindeki ifadeler şiir isimleridir. Garip adlı kitabın ilk şiiri “Kuş ve Bulut” ile son şiiri “Ağaç”, Orhan Veli ile Oktay Rifat tarafından ortaklaşa yazılmıştır (Sazyek, 1996:56). Doğru cevap A'dır.

Orhan Veli 1945’ten sonra Garip hareketinin ilk çıkışlarındaki tavrı yumuşatmaya, halk şiiri özelliklerini ve kafiye gibi geleneksel şiir araçlarını kullanmaya başlayacak; Oktay Rifat ile Melih Cevdet ise özellikle Orhan Veli’nin ölümünden sonra Garip anlayışından uzaklaşarak kendi şiirlerini yazmayı sürdürecekler, bu arada Oktay Rifat, İkinci Yeni akımı içerisinde de anılacaktır. Doğru cevap B'dir.

Orhan Veli şiiri, iki temel yapıya karşı çıkmıştır: Geleneksel şiirin sahip olduğu estetik özellikler ve bu özelliklerin bağlı bulunduğu sosyal değerler. Estetik özellikler bilindiği gibi şiirin yapısını oluşturan bütün ögeleri, sosyal değerler ise kendisinden önceki şiirde mevcut insan anlayışının temsil ettiği bütün değerleri kapsamaktadır. A, B, D ve E seçeneklerindeki ifadeler 1937-1945 yılları arasında Birinci Yeni şairlerinin benimsediği özelliklerdendir. Doğru cevap C'dir.

Orhan Veli'nin "Eskiler Alıyorum" adlı şiiri Ahmet Hâşim’in şiir anlayışının ve şiirlerinin içini boşaltarak yıpratma amacı taşımaktadır. şiiri, “sözle musıki arasında, sözden ziyade musıkiye yakın” bir ara dil alarak gören Ahmet Hâşim’in şiir görüşünü alaya almakta, “Bir Günün Sonunda Arzu” şiirinin “Göllerde bu dem bir kamış olsam!” biçimindeki son dizesi parodi tekniğiyle gülünçleştirilmektedir.  B, C ve E seçeneklerindeki ifadeler de Orhan Veli şiirlerindendir. Doğru cevap D'dir.

Orhan Veli’nin Şubat 1945 yılında yayımladığı Vazgeçemediğim kitabındaki “İstanbul Türküsü” başlıklı şiir Garip hareketinin dönüm noktası kabul edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Orhan Veli’nin şiir anlayışını asıl, 29.10.1938 tarihli Resimli Hayat’ta Emin Karakuş tarafından yapılan “Türk Edebiyatını İnkâr Eden Genç” başlıklı röportajda verdiği cevaplar ile Varlık dergisinin Aralık 1939-Şubat 1940 tarihleri arasındaki “Garip”, “Âhenk ve Tasvir”, “Taklit”, “Şairane” başlıklı seri yazılarında yer alan, Garip bildirgesinde de tekrarlanacak düşünceler temellendirmiştir. Nitekim bu yazılar, şair tarafından tek bir metin haline getirilerek Garip isimli ortak kitabın önsözü ve hareketin manifestosu olarak sunulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Orhan Veli, amaçlarının bir sınıfın savunmasını yapmak değil, sadece zevkini aramak, bulmak ve sanata hâkim kılmak olduğunu belirterek Marksist şair ve edebiyatçılarla arasına bir mesafe koymuştur. Aslına bakılırsa Orhan Veli sıradan, küçük insanın şiirini yazmak peşindedir. Asıl “garip” karşılanan, küçük adamın, küçük ve gündelik sıkıntılarının şiirin konusu olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

Yirminci yüzyıl modernizmin çağıdır. Kaynaklarda pek çok ve farklı özellikleri ile tanımlanan modernizmin sanat ve edebiyatta Sembolizm sonrası akımları karşılamak için kullanıldığı görülüyor. Dadaizm, Empresyonizm, Ekspresyonizm, Sürrealizm, Fütürizm vd. Sembolizm sonrası sanat akımlarının ilk belirgin özelliği ise genellikle iki dünya savaşı arasındaki bunalım dönemine ait olmanın getirdiği eleştirel tutumdur. Bunlar arasında yukarıda kısaca tanıttığımız Sürrealizm, Garipçilerle ilişkilendirilmiştir. Ancak Garip şairlerinin bütün şiirlerinde bu akımın bütün özelliklerini izledikleri söylenemez. Doğru cevap C'dir.

Orhan Veli gerek Garip Önsözünde gerekse şiirlerinde, Ahmet Hâşim şiirinin parodisini yaparak, Hececi şairlerin sözcük seçimi ve konuşma dilinden ayrı, kitabî söz dizimini eleştirerek Türk şiirinin önüne yeni bir yol açmış oldu. Oktay Rifat ve Melih Cevdet Garip hareketinin kurucu şairlerindendir. Cahit Külebi ve Necati Cumalı Garipçilerin kendi kuşaklarından etkiledikleri şairlerdendir. Doğru cevap D'dir.

Orhan Veli ve arkadaşlarının getirdikleri şiir anlayışının Türk edebiyatı içerisindeki asıl kalıcı etkisi İkinci Yeni şiir akımının ortaya çıkışına zemin hazırlamaları olmuştur. A, B, C ve D seçeneklerindeki ifadeler de Garip hareketi ile gerçekleşmiştir. Doğru cevap E'dir.

Bazı şiirlerinde Mehmet Ali Sel takma adını kullanan Orhan Veli özellikle 1936 1937 yıllarında yazdığı ilk şiirlerinde şekil, yapı ve muhteva bakımından başarılı bir hece şairi olarak görülmüştür (Okay, 1992:29). Fakat bu, kısa ve geçici bir devredir.

Üçlü, önce bu lisenin (Ankara Erkek Lisesi) yayın organı olan Sesimiz dergisinde ilk ürünlerini yayımlarlar, ardından da 1936’dan itibaren Varlık dergisinde görünürler.