CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 15

İkinci Yeni, meselâ Garip (veya Birinci Yeni) gibi topluca ve belirli ilkeler etrafında birleşen şairlerin başlattıkları bir akım değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İkinci Yeni şiirinin bir başka önemli farklılığı, insan anlayışında ortaya çıkar. Garip’in “küçük adam”ından da önceki şairlerin kahraman/yarı-kahraman insanından da farklı olarak insan gerçeğinin trajedisini, bireyin toplum ve varlık içindeki sıkışmışlığını konu edinirler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Halid Ziya İkinci Yeni şiirinin öncüleri arasında yer almamaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

“Gül” (1954), “Güzelleme” (1954) ve “Üvercinka” (1955) eserleri Cemal Süreya'ya aittir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İlhan Berk ile ilgili seçeneklerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Turgut Uyar Garip akımının değil İkinci Yeni akımının öncüleri arasındadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı doğrudur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yukarıda bahsi geçen kitaplar Ülkü Tamer'e aittir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Seçeneklerin tamamı Sezai Karakoç ile ilgilidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Üvercinka Cemal Süreya'nın şiir kitabıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin en önemli olaylarından birisi olarak kabul edilen İkinci Yeni, adından başlayarak pek çok yönüyle en çok tartışılan, tanımlanmaya, anlaşılmaya çalışılan bir edebi harekettir.
İkinci Yeni, öncelikle, meselâ Garip (veya Birinci Yeni) gibi topluca ve belirli
ilkeler etrafında birleşen şairlerin başlattıkları bir akım değildir. Bu şiir anlayışının
ortaya çıkışı, 1950’lerin ortalarına rastlar. Ortaya çıkış sebebi konusunda belirtilen
birbirinden farklı görüşler arasında en çok bilinenleri; dönemin sosyal ve siyasal
ortamının bu şiiri doğurduğu görüşü ile genç şairlerin Garip akımına duyduğu tepkinin bu yeni şiire yol açtığı şeklindeki görüştür. Bilindiği gibi Orhan Veli ve arkadaşlarının başlattıkları yeni şiir anlayışı, 1940’lı yıllarda edebiyat ortamına egemen
olmuştu. Şiiri anlam ve espriye dayandıran, küçük adamın günlük hassasiyetlerini
temel alan bu akım kısa zamanda yıpranmıştır. Garip’in etkisiyle yazan birçok genç
şair, basitlik ve alelâdeliği şiirin en önemli özelliği zannetmiş, şiir bir tıkanma noktasına gelmiştir. Genellikle sonradan İkinci Yeni olarak adlandırılacak şairlerin işte
bu duruma, Garip şiir anlayışına bir tepki olarak ortaya çıktıkları kabul edilir.

İkinci Yeni hareketinin başlangıcı, öncülerinin ve temsilcilerinin kimler olduğu konusunda da birbirinden farklı görüşler ortaya atılmıştır. Eleştirmenler bu hareketin başlangıcı ile ilgili olarak 1953 ila 1956 arasında değişen tarihler vermektedirler. Bunun sebebi, bu hareketin öncüsü olarak kabul edilen şairlerin birbirinden habersiz olarak bu yıllarda (1953-55), başta Yeditepe olmak üzere bazı dergilerde yeni tarz şiirlerini yayımlamış olmalarıdır.

Bütün bu farklı görüşler bir yana Cemal Süreya’nın “Gül” (1954), “Güzelleme” (1954), “Üvercinka” (1955), Edip Cansever’in “Aşkın Radyoaktivitesi” (1955), “Yerçekimli Karanfil” (1956), İlhan Berk’in “Paul Klee’de Uyanmak” (1955), “Ağır
Ot” (1956), Turgut Uyar’ın “Göğe Bakma Durağı” (1956), Sezai Karakoç’un “Balkon” (1957) gibi şiirlerinin bu hareketin öncüsü ürünler olduğu konusunda itiraz bulunmamaktadır. Buradan yola çıkarak İlhan Berk (1918-2008), Turgut Uyar (1927-1985), Edip Cansever (1928-1986), Cemal Süreya (1931-1990), Ece Ayhan (1931-2002), Sezai Karakoç (1933) ve Ülkü Tamer’i (1937) bu hareketin öncü kadrosu olarak saymak yanlış olmaz

İkinci Yeni şairleri her şeyden önce dil üzerinde özel bir dikkatle durmuşlar
ve dili bir iletişim aracı olarak değil, estetik bir nesne yaratmanın malzemesi olarak görmüşlerdir. Buna bağlı olarak onların şiirlerinde;
a. Sözdizimsel sapmalar,
b. Alışılmamış bağdaştırmalar,
c. Düz mantığa aykırı ifadeler

temel yapı öğeleri olarak göze çarpar

İkinci Yeni şiirinin özelliklerini şu şekilde maddeleştirmek mümkündür:

Sürrealizmin otomatik yazı anlayışına benzer serbest çağrışımlara başvururlar.

Hareketin en yaşlı üyesi olan İlhan Berk, ilk ve orta öğrenimini doğum yeri Manisa’da yaptı. Balıkesir Necatibey İlköğretmen Okulu’ndan mezun olduktan sonra Giresun’da iki yıl öğretmenlik yaptı, ardından Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Fransızca Bölümü’nü bitirdi (1945). Zonguldak, Samsun ve Kırşehir’de öğretmen (1945-55), Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü’nde çevirmen (1955-69) olarak çalıştıktan sonra emekli oldu. Bodrum’da 90 yaşında iken vefat etti.

Nitekim İkinci Yeni’nin eleştirmeni ola­rak tanınmış olan Muzaffer Erdost, Pazar Postası’nda (1956) yazdığı aynı adlı ya­zıda, Garip akımını birinci yeni kabul ederek “İkinci Yeni” adını ilk defa kullandı ve bu ad hareketin adı olarak kabul gördü.

Meh­met Doğan ve Turgay Gönenç’in hazırladıkları İkinci Yeni Antolojisi’nde (1969) Oktay Rifat ve Melih Cevdet’ten Behçet Necatigil’e, İsmet Özel’den Hilmi Yavuz’a kadar uzanan 37 şairin ürünlerinden örnekler alınmıştır.

İkinci Yeni şairleri her şeyden önce dil üzerinde özel bir dikkatle durmuşlar ve dili bir iletişim aracı olarak değil, estetik bir nesne yaratmanın malzeme­si olarak görmüşlerdir. Buna bağlı olarak onların şiirlerinde;

Bu yüzden İkinci Yeni şiiri genellikle anlamsızlıkla suçlanmıştır. Nitekim İkinci Yeni’nin ilk eleştirmenlerinden olan Erdost’a göre de, bu şiirde anlam varsa bile bu rastlantısal, önceden tasarlanmamış bir anlamdır.

Hem dil hem de imaj konusundaki tutumları, onları diğer sanatlarla, özellikle resimle sıkı ilişkiye sokar.

Sürrealizmin otomatik yazı anlayışına benzer serbest çağrışımlara başvururlar.

İkinci Yeni şiirinin bir başka önemli farklılığı, insan anlayışında ortaya çıkar.

Oktay Rifat’ın “Perçemli Sokak Önsöz”ü (1956), Cemal Süreya’nın “Folklor Şi­ire Düşman” (1956), Sezai Karakoç’un “Yeni-Gerçekçi Şiir: İkinci Yeni” (1960), Turgut Uyar’ın “Şiirin Çıkmazı” ve “Çıkmazın Güzelliği” (1963), Edip Cansever’in “Tek Sesli Şiirden Çok Sesli Şiire” (1964) adlı yazıları ve çeşitli söyleşilerde dile getirdikleri görüşler bu hareketin bildirgeleri olarak kabul edilebilir.