CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 21

1923-1938 Yapılan pek çok yasal, toplumsal ve kurumsal düzenlemenin sayılabileceği, 1916-1918 I. Dünya Savaşı, 1939-1945 II. Dünya Savaşının öncekiler ve Cumhuriyet Dönemindeki şiirsel Etkinlikleri ve 1920-1940 Arası Türk şiiri tarih aralığıdır

Cumhuriyet dönemi Türk düşüncesi, Meşrutiyet’ten itibaren belirginlik kazanan üç ana çizginin üzerinde akmştır. Türkçülük, islamcılık, Batıcılık akımları başlangıçta salt siyasal bir nitelik, devletin çöküşünü durdurmak gibi pragmatist bir amaç taşı- makla birlikte, Cumhuriyet döneminde bir medeniyet görüşü, ahlak anlyışı, insan ve değer tasarımısunan bu akımların siyasal, felsefî, sosyolojik, psikolojik, dinî iz- düşümmleri görüllmektedir. Memleketçilik, Halkçılık, Anadoluculuk ise toplumun geleceğini belirleyecek kimlik önerileridir

12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyeti kurulur 12Nisan 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti kurulur 1 Kasım 1928’de Latin alfabesinin kabul edilmesi 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşmasıyla 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in kuruluşu

23 Temmuz 1908 günü ilan edilen ve kimi araştırmacılar tarafından I. Dünya Savaşı’nı sonlandıran Mondros Mütarekesi’ne (1918) kadarki on yıllık süreyi; kimi araştırmacılar tarafından ise Cumhuriyet’in kurulduğu 1923 tarihine kadarki on beş yıllık süreyi belirtmek üzere kullanılan “II. Meşrutiyet dönemi” ifadesi Türk tarihinin belki en kısa, fakat en karmaşık süreçlerinden birisini anlatır.

Meşrutiyet’in ilk yıllarında nicelik olarak fazla sayıda olmasına karşın, nitelik olarak değeri tartışmalı eserler dönemin sansasyonel ortamında yayın alanını doldurmuştur. Toplum, “hürriyet, müsavat, adalet, uhuvvet” sloganları ile bu coşkuya ortak olmuştur.

Osmanlıcılık akımının temel hedefi parçalanmayı önlemek için Osmanlı İmparatorluğundaki bütün unsurların din, dil, ırk ayırımı gözetmeksizin eşitliğini sağlamaktır.

Dönemin en etkili hareketi Türkçülük akımıdır. Üstelik Türkçülük ideolojisi, Osmanlıcılık ve İslâmcılık akımlarının tersine edebiyat alanında ortaya çıkıp daha sonra siyasal bir nitelik kazanmıştır. Tanzimat’ın ilk kuşağında görülen edebiyatın dilinin sade Türkçe olması gerektiği yolundaki görüşler ve Şemseddin Sami, Ahmed Vefik Paşa gibi edebiyatçıların Türk dili üzerinde yaptığı çalışmalar Türkçülüğün bireysel ve bilimsel öncülleri arasında sayılır. II. Merutiyet’ten sonra gerek İttihat ve Terakki iktidarının desteği, gerekse tarihsel koşullar Türkçülüğün bir ideoloji olarak gelişmesini sağlamıştır. Türkçülük düşüncesinin iki temel yönü bulunmaktadır. Bir yandan “bütün Türkleri birleştirmek” amacını, öte yandan da “halka dönüş” eğilimini birlikte içeren bir nitelik taşır.

Öncülüğünü Ömer Seyfettin, Ali Canip ve Ziya Gökalp’ın yaptığı Genç Kalemler dergisinde yayımlanan “Yeni Lisan” makale dizisine dayanılarak söylenen “Yeni Lisan Hareketi”, aynı zamanda millî edebiyat akımının bu ilk dönemdeki özel adı gibidir. İlerlemenin millî bir edebiyat oluşturmakla, millî edebiyatın ise millî bir dil ile mümkün olabileceğini savunan “Yeni Lisan” yazıları özellikle yazı dilinde sadeleşmenin, yazı ve konuşma dilini birleştirmenin çabası içerisinde olmuştur.

Meşrutiyet’ten sonraki Türk şiirinde pek çok sosyal konunun işlendiği de görülmektedir. “Mehmed Âkif’in şiirleriyle İslâmcılık, Tevfik Fikret ve Abdullah Cevdet’in şiirleriyle Batıcılık düşünceleri de bu dönem edebiyatında yansımasını bulmuştur.