CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ - Deneme Sınavı - 16

Öncelikle yaşayan Türkçenin ve halk kültürünün fark edilişi noktasından şiire mal edilişi noktasında gelinmiştir. Bu özellikle Ahmet Kutsi Tecer’in etkinlikleriyle 1930-40 arasında şiir ortamında yaygın bir eğilim halini almıştır. Anadolu insanının hikâyesi, masal motifleri özellikle Memleket edebiyatı anlayışıyla yazılan şiirlerin malzemeleri arasındadır.

Ayrıntılarla çok çeşitlenen farklı yönelim ve beslenme arayışlarının üç temel ekseni bulunduğu; şiirlerde görülen mitolojik öğelerin ve halka yönelimin daha çok kimlik önerilerinin bir yansıması olarak değerlendirilmesi gerektiği; buna karşılık Fransız sembolistlerinin etkisinin modern Türk şiirinin gelişmesinde dönüştürücü bir rol oynadığı dikkati çekiyor.

Ayrıntılara inildiğinde geniş bir yelpazeye dağılan bu dönem şiirinin beslenme kaynakları üç gruba bağlanabilir: Mitolojik anlatılar, halk kültüründen gelen motifler, sembolistler.

Doğru cevap A seçeneğidir. Yahya Kemal’in şiiri Batı şiiri ile Divan edebiyatı konusunda modern bir seçme ve sentez yapma bilinci taşıdığı için Türk edebiyatında önceki dönemlerde örneği görülmeyen, Cumhuriyet’ten sonra ise model oluşturan bir yapı taşır. II. ve III. özellikler Ahmet Haşim’e aittir.

I. ve III. şıkların da Memleket Edebiyatının özelliklerinden olmasına karşın, sadece II. ve IV. şıklar Memleket Edebiyatının sonraki dönemlerde etkili olmasını engelleyen etkenler olarak kabul görmektedir.

Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerinin baskın niteliklerinden birisi topluma mesaj verme kaygısıdır. Ayrıca şair, konuşma dili edasını, yaşayan Türkçenin, argodan deyim ve atasözlerine 
kadar geniş bir söz varlığı ile ve bütün özellikleriyle şiirde kullanmıştır.

Gölgeler Mehmet Akif Ersoy’un son kitabıdır.

Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) Erenlerin Bağından adlı mensur şiirleri de önce Dergâh dergisinde yayımlanmıştır, fakat kadrosunda yer almaz.

Ortak özellikleri, hece veznini ve sade Türkçeyi Cumhuriyet’in hemen öncesinde Türk şiirinin hakim vezni haline getirmiş olan şairlerden, Orhan Seyfi Orhon, Halit Fahri Ozansoy, Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç, Faruk Nafiz Çamlıbel “Hecenin Beş şairi” veya daha yaygın olarak “Beş Hececiler” adlarıyla anılmaktadırlar.

Servet-i Fünûn şairlerinden Ali Ekrem kendi şiir birikimine ne de Cumhuriyet dönemi Türk şiirine bir katkıda bulunur, ama “10 Hececiler’ arasında yer almaz.

Cumhuriyet’in kuruluşunun hemen öncesinden itibaren ise kimlik oluşturucu bir olgu olarak Anadoluculuk; İslamcılık, Osmanlıcılık ve Turancılık anlayışlarına tepki biçimini almıştır. Buna göre Anadoluculuk, din ve soy etkenlerinin dışında Anadolu’nun maddî ve manevi gerçekliğini esas alan bir Ulusçuluk biçimidir.

Serâb-ı Ömrüm şiirini Rıza Tevfik yazmıştır.

Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerinin ana özelliği gerçekçi ve toplumcu oluşudur.

Mehmet Akif Ersoy vezin ve kafiye uygulamalarında kişisel bir tarza ulaşmıştır.

Çamlar Altında Musahabe yaşarken kaleme aldığı çalışmalardandır.

Yukarıda geçen dizeler Yahya Kemal tarafından yazılmıştır.

Yahya Kemal ve Ahmet Hâşim’in şiir anlayışları, özellikle, şiiri müziğe yaklaşan bir alan olarak görmeleri bakımından ve saf şiir noktasında birleşir.

1921-1923 yılları arasında İstanbul’da on beş günde bir olmak üzere 42 sayı olarak yayımlanan Dergâh dergisi Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin ilk kuşaklarını etkileyen bir yayın organıdır.

Hecenin II. Kuşağı şairleri İlk kuşağın didaktik ve epik söyleyişine karşın bu kuşak şairleri büyük ölçüde lirizmin peşindedir.

Mehmet Âkif, Yahya Kemal ve Ahmet Hâşim, her ne kadar Meşrutiyet döneminde şiirler yazmaya ve yayımlamaya başlamış olsalar da şiirlerinin niteliği, kendisinden sonrakilere yaptıkları etki bakımından Cumhuriyet dönemi şiirinin başlangıcında, kurucu şairler olarak ele alınması gereken isimlerdir.

1928 yılında Yedi Meşale adlı ortak bir kitap çıkararak yeni bir topluluk oluşturmak isteyen Muammer Lütfi ‘Bahşi’, (1907-1961), Sabri Esat Siyavuşgil (1907-1968), Yaşar Nabi Nayır (1908-1981), Vasfi Mahir Kocatürk (1907-1961), Cevdet Kudret Solok
(1907-1991) ve Ziya Osman Saba (1910-1957) ile hikâyeci Kenan Hulusi Koray (1906-1943), Cumhuriyet döneminin ilk edebiyat topluluğu olarak kabul edilirler. Memleket edebiyatı anlayışına bir tepki olarak ve “Ayşe, Fatma edebiyatından” bıktıklarını belirterek dikkatleri çeken bu genç şairlerin çıkışlarının bir gençlik hevesi olarak kaldığını belirtmek yerinde olur.
Yedi Meşaleden geriye de yalnızca Ziya Osman kalmıştır.

Şiir zevkini 1900’den önce, yani Tanzimat ve Servet-i Fünûn süreçlerinde edinen Abdülhak Hâmid Tarhan (1852-1937), Ali Ekrem Bolayır (1867-1937), Cenap fiahabettin (1870-1934), Hüseyin Sîret Özsever (1872-1959), Sâmih Rifat (1874-1932), Faik Âli Ozansoy (1875-1950) gibi adları ilk gruba; şiir zevkini II. Meşrutiyet’ten sonra ve/veya özellikle Millî Edebiyat anlayışı çerçevesinde edinen Süleyman Nazif (1869-1927), Mehmet Emin Yurdakul (1869-1944), Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869-1949), Ziya Gökalp (1876-1924) ve Celâl Sâhir Erozan’ı  1883-1835) ise ikinci gruba dahil etmek mümkündür.