CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK NESRİ - Deneme Sınavı - 2

Giriş bölümünün sürpriz, şaşırtıcı bir paragraf olduğu, en son söylenmesi gereken kelimelerin en başta söylendiği röportajlar sunuş tarzına göre olan röportajlardan Amerikan röportajı olarak adlandırılır.

Mülakat türünün belli başlı temsilcileri ve eserleri
şunlardır:
• Ruşen Eşref Ünaydın; Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat, Edebî Ziyaretler ve Mülakatlar
• Hikmet Feridun Es, Bugün de Diyorlar ki
• Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlar
• Gavsi Ozansoy, Edebiyatımızda Dünküler mi Bugünküler mi Daha Kuvvetli, 40 Yıl Sonra Diyorlar ki, Beş Kuşak Konuşuyor
• Yaşar Nabi, Edebiyatçılarımız Konuşuyor

Genel olarak gazete ve dergilerde yayımlanan, öğretici niteliği ağır basan röportajların çok yönlü ve değişik anlatım olanaklarından yararlanılarak
oluşturulması onu sıradan gazete ve dergi yazısı olmaktan çıkarmış, yazınsal bir tür hâline getirmiştir.

Romanda, öyküde, oyunda bir yaşam gerçeğinden yola çıkılır. Yazar ancak bu gerçeği değiştirebilir, ona yeni boyutlar, yorumlar katabilir. Röportajda ise bu yoktur. Röportaj yalnızca yaşam gerçeğini, olayları ya da sorunları göstermekle kalmaz, bunların arkasında yatan nedenleri, yönlendirici etkilerini de gösterir. Bu durum röportajı haberden ayıran temel bir özellik olarak da ifade edilebilir. Haber yazısından farklı olarak röportajda yazar kendi kişisel görüşlerini dile getirirken aynı zamanda okuru da yönlendirmeye çalışır.

Röportajın etkisi değişik anlatım biçimlerini özgürce kullanmasından gelir. Somut bir toplum gerçeği ya da sorunu dile getirilirken o konuda yazılmış bir şiirden, söylenmiş bir türküden, yakılmış bir ağıttan yararlanılır. Bu özellik röportajın edebi yönünü vurgularken diğer özellikler inandırıcılık özelliğini vurgulamaktadır.

Röportaj, bilgiyi, haberi, gerçeği açık, yalın, çarpıcı bir dille okura ileten, okuyucuyu sıkmadan, kendini okutan, gücünü, inandırıcılığını belgelerden
alan, okuyucuyu belgelerin de ötesine geçiren bir yazı türüdür.

Öyküsel röportajlar, anlatım tarzına göre röportaj türünde yazılan eserlerdir.

Milliyet gazetesinin 1962’de açtığı “Bir Yurt Gerçeği” konulu röportaj yarışmasıdır. Eğitim, kadın hakları, insan emeğinin sömürülmesi, ağa baskısı gibi sorunların somutluk kazandığı röportajlar arasından birinciliği Dursun Akçam’ın “Analarımız”
adlı röportajı kazanır. Anadolu kadınının yaşadığı çağ dışı koşulları sergileyen bu röportaj ile Akçam, ülkemizdeki kadın sömürüsü sorununa dikkat çeker.

Edebiyatımızda röportaj türünün ilk örneklerini "Diyorlar ki ve Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal’le Mülakat" adlı eserleriyle Ruşen Eşref Ünaydın
vermiştir. Diğer yazarlar ise 1950'li yıllardan sonra toplumsal sorunlara değinen yazarlardır.

"Bir konuda bir kimse ile karşılıklı yapılan konuşmadır." mülakatı tanımlarken diğer bilgiler temel özelliklerini anlatmaktadır.

Yaşar Kemal'e ait eserler; Çukurova Yana Yana, Peri Bacaları, Bu Diyar Baştan Başa, Bir Bulut Kaynıyor. Mezarlarında Yaşayanlar eseri Necmi Onur'a aittir.

Mülakat türünün belli başlı temsilcileri ve eserlerinden birisi de; Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlardır.

Deneme

Röportaj, bir yaşam gerçeğinden yola çıkar ve olayları nesnel bir tutumla aktarır.

Fakir Baykurt

Röportajda yazar, eserine görsellik katar ve eserini zenginleştirir.

Sıradan gazete ve dergi yazısı olmaktan

Röportajda okuyucunun dikkatini çekecek, düşündürecek özellikler verilir. Yazar tespitleriyle, düşünce ve kanaatlerini birlikte ifade eder.

Diyorlar ki

Dizi röportaj