CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK NESRİ - Deneme Sınavı - 13

Cezaevi Anıları: Zeynep Oral, Bir Ses

Necati Cumalı'nın Yeşil Bir At Sırtında (1991) adlı eseri Cumhuriyet sonrası dönemde kaleme alınmış ve yayımlanmış kültür, sanat ve edebiyat tarafı ağır basan anılardandır.

Türk edebiyatında da ilhamını gezmek fikrinden alan bu tarz eserlere rastlamaktayız. Ahmet Midhat Efendi’nin Hasan Mellah’ı Paris’te Bir Türk’ü, Acâib-i Âlem’i, Yakup Kadri’nin Bir Sürgün’ü, Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu adlı
romanı, Halide Edip Adıvar’ın Handan’ı, Refik Halit Karay’ın Sürgün ve Gurbet Hikâyeleri, Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın İki Hödüğün Seyahati, Ercüment Ekrem Talu’nun Meşhedi ile Devr-i Âlem’i ilk anda hatırlanabilecek gezi merkezli roman ve hikâyelerdir.

Vasıf Efendi - İspanya Sefaretnamesi Tanzimat öncesi yazılan gezi yazısı eserleri arasındadır. Diğer seçeneklerde verilen eserler Tanzimat sonrasında yazılan gezi yazısı eserleri arasındadır.

Daha zengin bir gezi edebiyatıyla karşılaştığımız, değişik batılı ülke ve şehirlerine ait gezi yazılarının artmaya başladığı,  diğer taraftan özellikle Anadolu coğrafyasını, insanını, kültürünü, tarihini, yaşama biçimini ön plana çıkaran, röportajla karışık gezi yazılarının ortaya çıktığı dönem Cumhuriyet Dönemi'dir.

İsmail Habip Sevük Türkiye dışına yaptığı seyahatlerine ait gözlemlerini "Tuna’dan Batı’ya" (1935) kitabında belirten önemli edebiyat tarihçimizdir.

Edebiyat eseri ile anıyı birbirine yaklaştıran temel değer, anlatılanların kurgusallığı ile dil ve üslubu olarak söylenebilir.

Arapçada “yevmiyyât” kelimeleriyle karşılanan günlük, eski Türkçede “rûznâme” kelime/kavramlarıyla karşılanmıştır.

Reşat Nuri Güntekin'in Anadolu Notları gezi yazısına örnek olarak gösterilebilir.

Daha çok şairlerin biyografileri ile şiirlerinden örnekleri içeren esere verilen isim tezkiredir.

Atatürk’ün doğumundan ölümüne kadarki hayatını kapsayan Çankaya isimli anıları yazan Falih Rıfkı Atay'dır.

Şevket Süreyya Aydemir ise Suyu Arayan Adam isimli anılarında; yakın çevresini, okul yıllarını, sahip olduğu idealler uğruna verdiği mücadeleleri,
fikir ve düşüncelerindeki değişmeleri, Türk toplumunun yaşadığı önemli değişim ve dönüşümleri, kendi gözlem, intiba ve yorumları çerçevesinde akıcı bir dille kaleme almıştır.

Acâîbü'l-Letâif, Türk edebiyatında ilk seyahatname türüne örnek olabilecek Hoca Gıyaseddin Nakkaş'ın yazdığı eserdir. Doğru yanıt: C'dir.

Fransa Sefaretnamesini "Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi" yazmıştır. Doğru yanıt: A'dır.

"Dağa Çıkan Kurt" gezi yazısını "Halide Edip Adıvar" yazmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Reşat Nuri Güntekin'in gezi türündeki eserinin adı "Anadolu Notları" dır. Doğru yanıt: D'dir.

Batı edebiyatında anı türünün ilk örneğini Julius Sezar yazmıştır. Eserin adı "Gallia Savaşı" dır. Doğru yanıt: E'dir.

Anı türü ile seyahatname arasında bir benzerlik söz konusudur. Gezilen yerlerle ilgili insan zihninde birtakım anılar kalır. Bu nedenle anı ile gezi birbirine yakındır. Doğru yanıt: B'dir

Münşeat, Divan edebiyatında nesir yazılarına ve bu yazıların bir araya getirildiği mecmualara denir. Münşeat'ın günlüklerle bir ilgisi yoktur.Doğru yanıt: D'dir.

Geçmişte yaşanan olaylara dayanması, doğal olarak anıyı tarihe yaklaştırır. Bir başka ifadeyle tarih toplumsal, anı ise daha çok bireysel bir tarihtir. Doğru yanıt: E'dir