CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK NESRİ - Deneme Sınavı - 9

Hayatında sadece iki hikâye kitabı (Hikâyeler Birinci Kitap (l946), Hikâyeler İkinci Kitap (l946) yayımlayabilen Esendal’ın diğer hikâyeleri ölümünden çok sonra kitaplaşabildi. Bunlar: Otlakçı (l958), Mendil Altında (l958), Temiz Sevgiler (l965), Ev Ona Yakıştı (l971), Sahan Külbastısı (l983), Veysel Çavuş (l984), Bir Kucak Çiçek (l984), İhtiyar Çilingir (l984), Hava Parası (l984), Bizim Nesibe (l985), Kelepir (l986), Gödeli Mehmet (l988), Güllüce Bağları Yolunda (1992), Gönül Kaçanı Kovalar (1993)dır.

Yazı hayatına 1928’de başlayan Kenan Hulusi Koray (1906-1943), aynı yıl kurulan Yedi Meşaleciler isimli grubun tek hikâye yazarıdır.

Eleştirel ve toplumcu gerçekçilik, özellikle 1930 sonrasında Vakit gazetesi etrafında toplanan yazarlarla yeni bir boyut kazanır. Sadri Ertem’in öncülüğündeki bu ilk kuşak; Selahattin Enis, Reşat Enis Aygen, Hakkı Süha Gezgin, Refik Ahmet Sevengil, Kenan Hulusi Koray ve Bekir Sıtkı Kunt’tan oluşur.

Cumhuriyet Dönemi’nin en önemli hikâye yazarı, hiç şüphesiz Sait Faik Abasıyanık (1906-1954)tır.

Millî Edebiyat Hareketi, “Yeni Lisan” olarak bilinen dilde sadeleşme hareketi ile birlikte 1911’de başlar.

Reşat Nuri’nin eserlerinin kaynağı, özellikle müfettişlik görevi sebebiyle uzun yıllar Anadolu’yu dolaşması sırasındaki gözlem ve deneyimleridir.

Aşka büyük değer veren yazar, onu yaşanması gereken insani bir duygu olarak görür.

Reşat Nuri Güntekin, bütün eserlerinde Anadolu coğrafyası üzerindeki Türk insanının sosyal ve psikolojik yapısını, günlük hayatını anlatır.

Bütün eserlerinde sade, temiz ve doğal bir Türkçe kullanır.

200 civarında hikâye kaleme almıştır.

Millî Edebiyat anlayışı içinde hikâye türünde eser veren yazarlar; Ömer Seyfettin, Memduh Şevket Esendal, Refik Halit Karay, Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Aka Gündüz, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edib Adıvar, Reşat Nuri Güntekin, F. Celâlettin’dir.

Hikâyelerinde ironiyi öne çıkaran bir başka yazarımız, aynı zamanda şair ve romancı olan Rıfat Ilgaz (1911-1993)dır. 1950’den sonra hikâye ve roman türlerine yönelen Ilgaz, özellikle Hababam Sınıfı (1957) romanıyla meşhur oldu.

Kendine özgü özelliklerini unutmamak kaydıyla bu gruba dahil edebileceğimiz bir başka önemli yazarımız, asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı olan Halikarnas Balıkçısı (1886-1973)dır. Sürgün edilip uzun süre yaşadığı Bodrum’u çok sevmesinden dolayı, buranın eski adı olan Halikarnas’ı isim olarak aldı.

Tiyatro

Garipçiler hikâyesi

Sait Faik Abasıyanık

Bireyin psikolojik dünyasındaki çalkantıları anlatmak.

Belirgin biçimde realist, hatta yer yer natüralist anlayışı benimsemiş olması.

Düşünce ve dünya görüşlerinin farklı olması.

Hikâyelerinde anlaşılması zor bir dil kullanmıştır.

Maupassant tarzı hikâye formunu edebiyatımıza kazandırması.

Sanat hayatının 1908-1930 devresinde Maupassant tarzı hikâyeler yazmıştır.

Fransa dönüşü Sait Faik,  “vak’a hikâyesi”nden “durum hikâyesi”ne; toplumcu gerçekçilikten gözlemci ve
tasvirci veya gözlemci ve tahlilci anlayışa yönelmiştir.

Daha çok tiyatro türünde verdiği eserleriyle tanınan Haldun Taner (1916-1986), aynı zamanda hikâye türünde de başarılı eserler kaleme almış; Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu isimli hikâyesiyle Yeni İstanbul gazetesinin açtığı yarışmada Türkiye birinciliğini kazanmıştır.