CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK NESRİ - Deneme Sınavı - 5

Bunlar arasında gazete köşelerindeki fıkralarıyla Cumhuriyet sonrası dönemde de ön plana çıkan yazarlar arasında bilhassa Ahmet Rasim, Yakup Kadri, Ahmet Haşim, Falih Rıfkı Atay, Refik Halit Karay, Orhan Seyfi Orhon, Peyami Safa, Hasan Ali Yücel, Aka Gündüz, Burhan Felek gibi yazarlar bulunmaktadır.

Ahmet Rasim, Eşkâl-i Zaman (1918), Gülüp Ağladıklarım (1924), Muharrir Bu Ya (1926) isimli eserlerinde dönemin değişik gazete ve dergilerinde yazmış olduğu deneme,sohbet ve fıkralarını bir araya getirmiştir.

Refik Halit Karay’ın pek çok türdeki eserlerinin yanı sıra siyasi ağırlıklı fıkralarının da yer aldığı Bir İçim Su (1931), Bir Avuç Saçma (1937), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikayet (1944) isimli eserleri bulunmaktadır.

Deneme, Batı edebiyatlarında bir edebî form olarak Montaigne’in buluşu olarak kabul edilmektedir. 1580’de Les Essais/Denemeler adlı eserinin girişinde eseri hakkında bilgi veren Montaigne, bir anlamda denemeyi tanıtmış olur.

Bacon tarzı olarak da bilinen formal denemede ise yazar bir otorite kimliğinde konuşur ya da en azından o konuda yüksek bir bilgi sahibi bir insan konumunda konusunu derli toplu izah eder.

Suna Tanaltay, Sevdikçe (1995), Yaşam Nehri (1996)

Karışık Konulu Denemeler
Gündelik hayat, kadın konusu, günlük problemler, tarih, tabiat ve benzeri farklı farklı konuların söz konusu edildiği denemeler bu başlık altında toplanabilirler.
• Ahmet Haşim, Bize Göre (1928), Gurabâhâne-i Laklakan (1928), Frankfurt Seyahatnamesi (1933)
• Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşadığım Gibi (1970)
• Cemil Meriç, Mağaradakiler (1978), Bu Ülke (1974)

Cemal Süreya, Şapkam Dolu Çiçekle (1976)

Her ikisi de düşünce yazısıdır.

Gazete makalelerine son yıllarda başyazı deme eğilimi artmıştır.

Duymadan-düşünce-fıkra

İlk gazete makalesi Tercüman-ı Ahval gazetesinde çıkmıştır.

I ve II

Tercüman

Orhan Pamuk

İddiasızdır.

Deneme yazarının geniş bir kültüre sahip olması gerektiği

1940’lı yıllardan sonra

Yazarın kendi görüşlerini kesin yargılara varmadan açıklaması açısından da denemeye benzer (Yüzbaşıoğlu,1984, 147).

Sohbet sözcüğü, dilimize Arapçadan geçmiştir.