ÇOKLU ENGELLİLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 8

Beceri basamakları yapılış sırasına göre sıralanırken bazen en baştan en sona doğru sıralanır, buna ileri zincirleme yöntemi denir.  İleri zincirleme yöntemi 1. Çorabı tutar. 2. Çorabı ayak parmaklarına geçirir. 3. Çorabı giyer. Doğru yanıtı D seçeneğidir.

Yönergesine göre becerinin yapısal analizi, Sunum şekline göre becerinin yapısal analizi, Gerekli görülen niteliklere göre becerinin yapısal analizi, Yeterli görülen süreye göre becerinin yapısal analizi ve Doğruluk düzeyine göre becerinin yapısal analizi. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Çoklu fırsat yönteminde ise amaç, öğrencinin becerinin hangi basamaklarını bağımsız olarak gerçekleştirdiğini ve bağımsız olarak gerçekleştiremediği her bir basamağı hangi ipucu verildiğinde gerçekleştirdiğini saptamaktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İkincil Pekiştireçler: Yaşamsal gereksinimleri karşılamayan ancak bireyler üzerinde olumlu etki yaratan pekiştireçlerdir (Yücesoy-Özkan, Kaya ve Gülboy, 2007). Bu pekiştireçler nesne pekiştireci (oyuncak, kalem vs,), ayrıcalıklı pekiştireçler (takım kaptanı olma, ev ödevinin yarısını yapma vs,), etkinlik pekiştireçleri (sinemaya gitme, tablette oyun oynama vs,), sosyal pekiştireçler (“Aferin” denmesi, çak yapılması vs,) ve sembol pekiştireçlerdir (yıldız, gülen surat gibi şekiller çizilmesi, yapıştırılması vs,). Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanlışsız öğretim yöntemleri aşağıdaki gibidir:

Bu doğrultuda sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Rehberli uygulamalar: Öğretmenin öğrenciye daha önceden belirlenen ipucu/ ipuçları ile öğretimi gerçekleştirmesidir. Sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Fırsat Öğretimi: Öğrenci ve yetişkin arasındaki etkileşime odaklanılır. Burada etkileşim öğrenci tarafından başlatılır ve öğrencinin ilgilendiği nesne ve olay belirlenerek bu nesne ve olay ile ilgili konuşulur, öğrencinin bir tepki vermesi sağlanır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Tek basamaklı beceriler: Başlangıcı ve bitişi kolay ayırt edilebilen becerilerdir. Buna örnek olarak; nesne ismi söyleme, tabela okuma gibi örnekler verilebilir. O halde sorunun doğru yanıtının E seçeni olduğu görülebilir.

Öğrencinin öğretilmesi planlanan beceri ile ilgili performansı ve beceri basamaklarını uygulamayı öğrenirken ihtiyaç duyacağı yardım düzeyini doğru belirleyebilmek için dört farklı beceri analizi yapılmaktadır (Uysal, 2004):
• Yapılış sırasına göre beceri analizi
• Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi
• Güçlük düzeyine göre beceri analizi
• Becerinin yapısal analizi

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Bazı becerilerin uygulanmasındaki ilk adımlar daha kolay olduğu için ileriye zincirleme yönteminden yararlanılır. Bazı becerilerin ise son basamaklarının uygulanması daha kolaydır. Özel gereksinimli bireylere öğretim sunulurken basitten karmaşığa doğru ilkesi ile hareket edilmesi sebebi ile öğrencinin beceriyi en kolay öğrenebileceği bir zincirleme yöntemi seçilmelidir. Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi esnasında ileri zincirleme yöntemi uygulanır. Eğer öğrenci beceri basamaklarının yarısından fazlasını gerçekleştiremiyor ya da öğrencinin birçoğunda fiziksel yardım veya model olmaya ihtiyacı olduğu belirlenirse bu durumda beceri tersine zincirleme yöntemine göre basamaklandırılıp öğrencinin tersine zincirleme yöntemine göre varolan performans düzeyi ayrıntılı olarak belirlenir ve öğretim planı tersine zincirleme yöntemine göre yapılır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bireyler için biyolojik olarak önem taşıyan yaşamsal gereksinimleri karşılamaya
yönelik pekiştireçlerdir. Bu pekiştireçler yiyecek içecek pekiştireci (çikolata, patlamış mısır, gazlı içecek vs,) ve duyusal pekiştireçlerdir (oyun hamuru ile oynamak, çizgi film izlemek vs,). Doğru yanıt D seçeneğidir.

Doğrudan öğretim yöntemi dört basamaktan oluşmaktadır:
• Güdüleme
• Model olma
• Rehberli uygulamalar
• Bağımsız uygulamalar

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Hazırlanan öğretim programına göre öğretim gerçekleştirildikten sonra, her öğretim oturumunun sonunda beceri basamaklarının öğrenci tarafından ne düzeyde gerçekleştirilebildiği belirlendiği basamak öğretimin değerlendirilmesidir.  Sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Etkinlik Temelli Öğretim: Davranışla doğal ve anlamlı bir ilişki içinde olan davranış öncesi ve sonrası uyaranların kullanıldığı, çocuğa doğal ortamda öğrenme fırsatları sunan, çocuğun ilgilerinden yola çıkılarak belirlenen işlevsel ve genellenebilen amaçların günlük rutinler ve planlanmış oyun etkinliklerinin içerisine gömülerek öğretildiği bir öğretim düzenlemesidir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Öğretmenlerin uygulayabileceği dokuz farklı yanlışsız öğretim yöntemi bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Sabit bekleme süreli öğretim
• Eşzamanlı ipucuyla öğretim
• Artan bekleme süreli öğretim
• Davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretim
• Davranış öncesi ipucu ve silikleştirmeyle öğretim
• Aşamalı yardımla öğretim
• İpucunun giderek artırılmasıyla öğretim
• İpucunun giderek azaltılmasıyla öğretim
• Uyaran ipuçları ve uyarlamaları

Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Verilen tanımların hepsi doğrudur. O halde sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Doğrudan öğretim, öğretimi yapılacak içeriğin ardışık şekilde sıralanması, öğrencinin tam katılımı, öğretmenin düzeltici dönütler vermesi, ipuçlarının düzenlenmesi, ipuçlarının uygulanması ve geri çekilmesi anlamına gelir. Doğrudan öğretim yöntemi dört basamaktan oluşmaktadır. Bunlar güdüleme, model olma, rehberli uygulamalar ve bağımsız uygulamalar şeklinde sıralanmaktadır. Rehberli uygulamalar; öğretmenin öğrenciye daha önceden belirlenen ipucu/ ipuçları ile öğretimi gerçekleştirmesidir. O halde sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Davranış ya da beceriler iki gruba ayrılmaktadır; tek basamaklı beceriler ve zincirleme beceriler. Tek basamaklı beceriler başlangıcı ve bitişi kolay ayırt edilebilen becerilerdir. Zincirleme beceriler ise, birkaç davranışın bir araya gelerek daha karmaşık bir davranışı oluşturmasıdır. Elma resmi gösterildiğinde "elma" deme, ışığı yakma, söz almak üzere parmak kaldırma ve araba resimleri arasından kırmızı olanı gösterme tek basamaklı becerilere örnektir. Kağıt üzerindeki düz çizgiyi makasla kesme becerisi ise birden fazla tek basamaklı becerinin (örn.,makası alma, uyun şekilde tutma ve kesme) gelmesinden oluşan zincirleme bir beceridir. Doğru cevap E'dir.

Beceri analizi, karmaşık ya da çok basamaklı davranış ya da becerilerin küçük, öğretilmesi kolay alt beceri basamaklarına ayrılmasıdır. Öğrencinin kendisine öğretilmesi planlanan beceriye ilişkin performansını ve beceri basamaklarını gerçekleştirebilmek üzere ihtiyaç duyacağı yardım düzeyini doğru belirleyebilmek üzere dört tür beceri analizi gerçekleştirilebilir. Bunlar; yapılış sırasına göre beceri analizi, gelişimsel aşamaya göre beceri analizi, güçlük düzeyine göre beceri analizi ve becerinin yapısal analizidir. Doğru cevap C'dir.

Beceri analizi yapılış sırasına göre beceri analizi, gelişimsel aşamaya göre beceri analizi, güçlük düzeyine göre beceri analizi ve becerinin yapısal analizi olmak üzere dört faklı şekilde gerçekleştirilebilmektedir. İleriye zincirleme yöntemi ve geriye zincirleme yöntemi yapılış sırasına göre beceri analizi yöntemleridir. Yapılış sırasına göre beceri analizi becerinin uygulanmasında izlenen adımların sıralanmasıdır. Beceri basamaklarının en baştan en sona doğru sıralanması ileriye zincirleme yöntemi, en son adımdan ilk adıma doğru sıralanması ise geriye doğru zincirleme yöntemi olarak tanımlanmaktadır.  Doğruluk düzeyine göre becerinin yapısal analizi ise becerinin yapısal analizinin gerçekleştirme türlerinden biridir. Doğru cevap A'dır.