ÇOKLU ENGELLİLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 19

Değerlendirme başkaları tarafından tekrar gözlenebilen, objektif ve işlevsel bir süreçtir. Değerlendirme tanılama amacıyla gerçekleştirilebileceği gibi, bireyin yeteneklerini, güçlü ve zayıf yanlarını ortaya çıkarmada da yardımcı olmaktadır. Özel eğitimde tarama, tanılama, özel eğitim uygunluğunu belirleme, öğretimi planlama, gelişmeleri izleme ve programı değerlendirme amacıyla olmak üzere pek çok konuda değerlendirme yapılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Değerlendirme sürecinde kullanılan yaklaşımlar genel olarak ikiye ayrılmaktadır, bunlar; norma dayalı sistemin kullanıldığı geleneksel yaklaşım ve daha güncel bir yaklaşım olan ölçüt temelli yaklaşımdır.Ölçüte dayalı/ ölçüt temelli yaklaşım öğrencinin başarı ve kazanımlarını çocuğun yapabildikleri ve yapamadıklarını temel alarak ölçmektedir.Ölçüt bağımlı testler farklı alanlara yönelik olabilmektedir. Bunlardan bazıları; gelişimsel beceriler (Erken Yıllar) için Dale’s Gelişimsel Rehberi,  Portage Erken Eğitim Programı; dil becerileri için RL Ölçeği – Broch ve League, Aktif İletişim Tekniği (Active Communication Technique – ACT) – Helen Bradley, Derbshire; sosyal ve günlük yaşam becerileri için Bağımsızlığa Adım (Steps to Independence) – Best, ve Bağımsızlığa Giden Yol (Pathways to Inde- pendence) – Jeffrey ve McConkey olarak sıralanabilir.Norma dayalı değerlendirme yaklaşımında ise, standardize edilmiş testlerden elde edilen sonuçlar, ortalama standart puan ile olan sapma belirlenip referans grup ile karşılaştırılarak yorumlanır. Psikometrik testler, eğitim psikologları tarafından kullanılan zekâ testleri (örneğin WISC-dil ve zekâ testi), okuma testi- Neale, Spar, Salford ve Mc Millan, heceleme testi – Vernon ve dil testi – Aston ve Reynel norma dayalı testlere örnek verilebilir. WISC-dil ve zeka testi de norma dayalı testler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Değerlendirme araçları ve süreçlerinde değerlendirme yapılacak olan çocuğa ilişkin talepler önemlidir. Bu talepler görme, işitme, dil, zekâ ve iş birliği davranışlarını içerebilmektedir. Aynı zamanda çocukla ilgili olduğu kadar, değerlendirme sürecinde yer alacak olan yetişkinlerden beklenenler de önemli olmaktadır. Bu beceriler arasında, değerlendirme süreci ve araç gereçlere ilişkin yetenek ve bilgi sahibi olma, çocukla etkileşim kurabilme ve diğer uzmanlar ile iş birliği yapabilme öne çıkmaktadır. Zaman kavramı ise değerlendirme sürecinde önemli bir yere sahiptir çünkü bazı araçlar haftalar sürebilecek ve sürekli ölçümleri gerektirecek bir yapıya sahip olmaktadır. Materyaller ve çevre bir diğer önemli faktördür. Ayrıca kullanılacak olan değerlendirme araçları çocuğun yaşına uygun olmalıdır. Buna göre değerlendirme yapılacak çocuğa ilişkin talepler, yetişkinden beklenenler, zaman, çevre ve değerlendirme araçları değerlendirme sürecinde önemli role sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Çoklu engelliler ile gerçekleştirilecek olan değerlendirme bireyin bilişsel, duyusal motor, iletişimsel, akademik ve sosyal alanlardaki performans ve işlev düzeyine ilişkin bilgiler sağlamalıdır. Uzmanlar bu alanlarda bireyin performansını belirleyebilmek amacıyla genellikle çeşitli değerlendirme yöntem ve araçlarından yararlanmaktadırlar.Gözlem, görüşme, kontrol listeleri, ölçekler ve beceri analizi sıklıkla kullanılanlar arasında yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

INSITE Gelişimsel Kontrol Listelerinin 2 yaş ile 0- 6 yaş aralığındaki çocuklar için iki farklı versiyonu bulunmaktadır. INSITE kaba motor, ince motor, sosyal, duygusal, kişisel gelişim ve biliş, iletişim, görme, işitme ve dokunma gelişimini içeren kapsamlı bir gelişim ölçeğidir. Hawaii Erken Öğrenme Profili'nin doğumdan 3 yaşa kadar ve 3-6 yaş arası olmak üzere iki versiyonu bulunmaktadır ve araç kapsamlı bir gelişimsel temelli değerlendirme sağlamaktadır.Özel Gereksinimli Bebekler ve Küçük Çocuklar İçin Carolina Müfredatı, gelişimsel bir değerlendirmeyi içeren kapsamlı bir müfredattır. Bu paket program doğumdan 3 yaşa kadarki gelişimsel aralıkta bulunan çocuklar için tasarlanmıştır. İletişim Matrisi, gelişimin erken basamaklarında bulunan bireylerin ifade edici dil becerilerini değerlendirmek için tasarlanmıştır.Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği ise, 0-90 yaş arası bireylerin uyumsal davranışlarını yaşa bağlı olarak değerlendiren standartlaştırılmış, kapsamlı bir araçtır. Buna göre Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği, sıralanan kapsamlı değerlendirme araçları arasında kullanım yaş aralığı en geniş olan değerlendirme aracıdır. Doğru cevap B'dir.

Yukarıda yer alan yapılsa analiz doğruluk düzeyine göre becerinin yapısal analizine bir örnektir. Doğru cevap C'dir.

ABC kaydı davranış öncesi ve davranış sonrasında neler olup bittiğine ilişkin, ayrıntılı bir biçimde veri toplamak için doğrudan gözlemlere yer veren kayıt türüdür. ABC kaydı ile hedef davranışa ya da davranışlara karar verilir. Doğru cevap B'dir.

Zaman örneklemi gözleme dayalı kayıt tekniğidir ve hedef olarak seçilmiş bir davranışın belirlenmiş zaman aralıklarında gözlemlenerek kaydedilmesini içermektedir. Genellikle sabit bir zaman aralığı belirlenerek, bu aralık esas alınarak hedeflenmiş olan davranışa ilişkin kayıt tutulmaktadır. olay kaydı tekniğinde başlangıcı ve bitişi açık bir şekilde belli olan sayılabilir davranışların hangi sıklıkta yapıldığının kayıt altına alınması amaçlanmaktadır. Hedef seçilmiş bir davranış her sergilendiğinde kayıt altına alınmakta ve davranışın gerçekleştiği zaman ve varsa belirtilmek istenilen detay kayda eklenmektedir.Derecelendirme ölçekleri; uygulamacının dikkatini sadece gözlem yaptığı birey ve ilgili özelliğe vererek, hedef beceriye ilişkin yargıda bulunup puanlama yaptığı araçlardır. Beceri analizi, zincirleme becerilerin tamamlanabilmesi için gereken her bir beceri basamağının sıralı olarak belirlenmesidir. Beceri analizi, hedef becerinin kendisinden daha küçük parçalara bölünmesi ilkesine dayanmaktadır. ABC kaydı ise davranış öncesi ve davranış sonrasında neler olup bittiğine ilişkin, ayrıntılı bir biçimde veri toplamak için doğrudan gözlemlere yer veren kayıt türüdür. ABC kaydı ile hedef davranışa ya da davranışlara karar verilir. Doğru cevap A'dir.

Çorap giyme becerisine ilişkin geliştirilen tepki şekline göre becerinin yapısal analizinde basamaklar şu şekilde sıralanabilir: (1) Öğrenci çorap giyme beceri analizi basamaklarını tam fiziksel ipucuyla gerçekleştirir. (2) Öğrenci çorap giyme beceri analizi basamaklarını kısmi fiziksel ipucuyla gerçekleştirir. (3) Öğrenci çorap giyme beceri analizi basamaklarını model ipucuyla gerçekleştirir.(4)Öğrenci çorap giyme beceri analizi basamaklarını sözel ipucu sunulduğunda gerçekleştirir. (5) Öğrenciye “çorabını giy” dendiğinde öğrenci bağımsız olarak çorabını giyer. Doğru cevap C'dir.

Küçük kas becerileri gözlerin ve ellerin kaslarındaki hareketleri ya da hareketlerin birleşimini içermektedir. Bu becerilerin kazandırılması çocuğun keşfetme, karşılaştırma, sınıflama, bağımsızlaşma, sanatsal etkinliklere katılma ve akran etkileşimlerinden yararlanma gibi pek çok alanda gelişim göstermesini desteklemektedir. Kavanoza küp atma becerisi küçük kas becerilerinden biridir. Giyinme, yemek yeme ve elleri yıkama becerileri ise temel öz bakım becerileri arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Çoklu engellilik konusundaki yetersizlikler içerisinde Down sendromu yer almamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Çoklu engellilerin ortak özellikleri arasında günlük yaşam becerilerinde desteğe ihtiyaç duyma vardır. Doğru cevap  B'dir.

Sağlığa ilişkin özellikler arasında cevap yer almaktadır. Albüminüri çoklu engellilerin yaşadıkları problemlerden değildir. Doğru cevap C'dir.

Doğum öncesi ve bebeklik dönemleri fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönemlerdir. Şıklarda doğum öncesi dönem olmadığı için cevap bebeklik dönemidir.  Doğru cevap A'dır.

Davranışsal özellikler başlığı altında kendini ifade etmeye çalışan çoklu engelli bireylerin özellikleri açıklanmıştır. Bu özellikler arasında konuşmaya gayret etme olumlu bir davranış biçimidir. Doğru cevap D'şıkkıdır.

Öğrencinin sağlık problemleri konusunda hassas olmaları olumlu davranışlardandır. Doğru cevap C'dir.

Çok engelli bireylerin zeka puanları genellikle 25-40 puan aralığındadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Motor beceriler biliş terimini oluşturan kavramlardan değildir. Bilişsel beceriler, motor beceriler ile bütünsel olarak gelişir. Doğru cevap D'dir.

Birey toplum ile ne kadar sosyal etkileşime girerse o kadar dil gelişimi olumlu yönde olur. Doğru cevap A'dır.

Artan yaşam süresi beraberinde morbidite adı verilen kronik (süreğen) sağlık sorunlarının ortaya çıkma olasılığını artırmaktadır (örneğin; işitme ve görme kaybı yaşayan bireyler ve bu bireylerin diyabet ve dejeneratif eklem hastalıkları gibi diğer kronik sağlık sorunlarının olması). Doğru cevap C'dir.