ÇOKLU ENGELLİLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 12

Callier- Azusa- G kapsamlı bir gelişimsel ölçektir. Bu ölçek özellikle hem görme hem de işitme engeline sahip olan ya da ağır ve çoklu yetersizliğe sahip çocuklar için geliştirilmiştir. Öğretmenlerin eğitim programlarını ve ilerlemeyi ölçmeleri için tasarlanmış olan bu ölçekte değerlendirme çocuğun sınıf içindeki aktivitelerde gözlenmesi yoluyla yapılmaktadır. Bu araç motor gelişim, algısal yetenekler, günlük yaşam becerileri, bilişsel, iletişimsel, dilsel ve sosyal gelişim gibi alt ölçekleri içermektedir.

Carolina Müfredatı 2-5 yaş arasında 22 ölçekten oluşmaktadır.

Kapsamlı bir gelişim ölçeği olan Oregon Projesi Envanteri: bilişsel, dilsel, görme yeterlilikleri; kişisel, sosyal gelişim düzeyi; ince motor, kaba motor ve dengeleyici beceriler gibi alanları kapsamakta ve özellikle kör ya da görme bozukluğu olan çocuklar için kullanılmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği, 0-90 yaş arası bireylerin uyumsal davranışlarını yaşa bağlı olarak değerlendiren standartlaştırılmış, kapsamlı bir araçtır. Doğru cevap D’dir.

ABC KAYDI davranış öncesi ve davranış sonrasında neler olup bittiğine ilişkin, ayrıntılı bir biçimde veri toplamak için doğrudan gözlemlere yer veren kayıt türüdür. Doğru cevap D’dir.

Zaman örnekelemi hedef olarak seçilmiş bir davranışın belirlenmiş zaman aralıklarında gözlemlenerek kaydedilmesini içermektedir. Doğru cevap C’dir.

Değerlendirme, ölçme sonucunu bir ölçüt ile karşılaştırarak ölçülen özellik hakkında bir karara varma işlemidir. Bu karar verme süreci ölçülmek istenen özelliğe ilişkin elde edilen ölçümlerin ölçüt veya ölçütlerle karşılaştırılarak olumlu veya olumsuz kararların verilmesine dayanmaktadır.

Doğru cevap A'dır.

 

Değerlendirme bize kimin ek değerlendirmeye ihtiyacı olduğunu göstermektedir. Ayrıca, değerlendirme başka uzmanlar ya da özel eğitim ortamlarına yerleştirilmeyi de zenginleştirmektedir. Değerlendirmenin ilk amacı genel eğitim müfredatına çocuğun erişimi için akranlarının seviyesini temel alan bir araç işlevi görmesidir. Değerlendirme başkaları tarafından tekrar gözlemlenebilen objektif ve işlevsel delillere dayalı bir süreçtir. Değerlendirme; tanılama amaçlı olabildiği gibi, bireyin yeteneklerini, güçlü ve zayıf yanlarını ortaya çıkarmada da yardımcı olmaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Norma dayalı değerlendirme yaklaşımında, standardize edilmiş testlerden elde edilen sonuçlar, ortalama standart puan ile olan sapma belirlenip referans grup ile karşılaştırılarak yorumlanır. Aşağıda norma dayalı testler için örnekler verilmiştir:

• Psikometrik testler – eğitim psikologları tarafından kullanılan zekâ testleri (örneğin WISC-dil ve zekâ testi)

• Okuma testi – Neale, Spar, Salford ve Mc Millan

• Heceleme testi – Vernon

                • Dil testi – Aston ve Reynell

Doğru cevap D'dir.

Değerlendirmenin en önemli amacı öğretim stratejilerinin tasarlanmasına yardımcı olmaktır. Değerlendirme temel olarak öğrenme ve öğretim sürecinin kalitesinin artırılması ile ilişkilidir. Değerlendirme kavramı kişiden kişiye değişse de değişmeyen en önemli noktalardan biri değerlendirme olmadan etkili öğretim yöntem ve stratejilerinin planlanmasının çok zor oluşudur. Değerlendirme sürecine başlamadan önce aşağıda belirtilmiş olan konulara ilişkin olabildiğince çok bilgi toplanmalıdır:

• Genel fiziksel yetenek ve motor yetersizlik,

• Tıbbi geçmiş ve alınan ilaçlar,

• Geniş çaplı bilişsel işlev,

• Gün içerisindeki uyarılma seviyesi,

• En sevilen çevresel koşullar,

                • Çocuğun sevdiği ve onu motive eden şeyler.

Doğru cevap C'dir.

Uzmanlar bireyin performansını belirleyebilmek amacıyla genellikle şu değerlendirme yöntem ve araçlarından yararlanmaktadırlar:

1. Gözlemler,

2. Görüşmeler,

3. Kontrol listeleri,

4. Ölçekler,

                5. Beceri analizleri.

Callier- Azusa Ölçeği- G Baskısı

 1972 yılında güncellenmiş olan Callier- Azusa- G kapsamlı bir gelişimsel ölçektir. Bu ölçek özellikle hem görme hem de işitme engeline sahip olan ya da ağır ve çoklu yetersizliğe sahip çocuklar için geliştirilmiştir. Öğretmenlerin eğitim programlarını ve ilerlemeyi ölçmeleri için tasarlanmış olan bu ölçekte değerlendirme çocuğun sınıf içindeki aktivitelerde gözlenmesi yoluyla yapılmaktadır. Bu araç motor gelişim, algısal yetenekler, günlük yaşam becerileri, bilişsel, iletişimsel, dilsel ve sosyal gelişim gibi alt ölçekleri içermektedir. İletişim bölümü ise hem alıcı hem de ifade edici dil ölçeklerini kapsamaktadır. Ancak, ölçek ağır derecede görme, işitme ya da fiziksel motor bozukluğu olan çocuklar için uygun olmayabilmektedir.

Doğru cevap A'dır.

0- 2 yaş ile 0- 6 yaş aralığındaki çocuklar için iki farklı versiyonu bulunan INSITE; kaba motor, ince motor, sosyal, duygusal, kişisel gelişim ve biliş, iletişim, görme, işitme ve dokunma gelişimini içeren kapsamlı bir gelişim ölçeğidir. Ev temelli müdahalelerin planlanabilmesi amacıyla hizmet verenler ile ebeveynlerin ortaklaşa evde değerlendirme yapmaları için tasarlanmıştır ancak, sınıf uygulamalarında da kullanılabilmektedir. Uygulama öncelikli olarak yapılan gözlemlere dayanmakta ve genellikle de bir ebeveyn tarafından ya da çocukla daha çok iletişim kuran bir eğitimci tarafından sağlanan kapsamlı çocuk bilgisini gerektirmektedir.

Doğru cevap B'dir.

ABC Kaydı

Davranış öncesi ve davranış sonrasında neler olup bittiğine ilişkin, ayrıntılı bir biçimde veri toplamak için doğrudan gözlemlere yer veren kayıt türüdür. ABC kaydı ile hedef davranışa ya da davranışlara karar verilir. Problem olduğu öne sürülen bir davranışın gerçekten problem olup olmadığının belirlenmesinde ABC kayıtları önemlidir. ABC kayıtları sayesinde bir davranış ya da becerinin birey için önemi ve işlevine ilişkin veri elde edilmesi de mümkündür.

Doğru cevap C'dir.

Gelişimsel Aşamaya Göre Beceri Analizi

Yere oturur, iki eliyle çorabı tutar, bacağını dizinden kırarak karnına doğru çeker, iki eliyle tuttuğu çorabı ayak parmaklarına doğru uzatır, çorabı parmaklarından geçirir, çorabı topuğundan geçirir, çorabı baldırına doğru çeker.

Doğru cevap E'dir.

Özel gereksinimli öğrencilerin bağımsızlığa adım atmaları, özbakım becerilerini kazanmalarıyla başlamaktadır. Normal gelişim gösteren çocuklar; anne-baba ve arkadaşlar gibi modeller ya da onlara tanınan fırsatlar aracılığıyla tuvalet eğitimi, giyinme, yemek yeme gibi temel özbakım becerilerini kazanabilmektedirler. Özel eğitim gereksinimi olan çocukların ise yetersizliklerinin yanı sıra anne-baba ve çevrenin olumsuz tutumları ve sistemli yaşantıların sağlanamamasından dolayı özbakım becerilerini kazanabilmeleri; bir başka deyişle, bağımsızlığa adım atmaları gecikebilmektedir (Varol, 2005). Özel gereksinimli çocukların bağımsızlıklarını kazanabilmeleri için gereksinim duydukları beceri ve davranışların öğretilmesi, ilk olarak özel eğitimde temel kural olan öğretimin bireyselleştirilmesini gerektirmektedir. Özbakım becerilerinin kazanılması, bireyin bağımsız bir şekilde yaşamını sürdürmesinin sağlanmasında büyük bir öneme sahiptir.

Doğru cevap D'dir.

Kavramsal olarak “birden fazla alanda yetersizlik (Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, 2006), çoklu engel (IDEA, 2004), ileri derecede yetersizlik ve çoklu yetersizlik (Tekin-İftar, 2005) kavramları benzer anlamlarda kullanılmıştır. Doğru seçenek D'dir.

Doğum Öncesi Engel Nedenler:

Çeşitli kromozomal nedenler

Akraba evliliği

Hamilelik süresince yetersiz beslenme

Soy geçmişinde kalıtımsal hastalık olması

Hamilelik yaşının (çok küçük ya da büyük) uygun olmaması

Hamilelikte doktor tavsiyesi dışında ilaç kullanılması

Hamilelikte annenin sigara, alkol, uyuşturucu kullanması

Hamilelikte iyonize röntgen ışınlarına maruz kalınması

Ana baba arasındaki kan uyuşmazlığı

Hamilelikte ateşli, bulaşıcı hastalık geçirme

Hamilelikte kaza geçirilmesi veya travmaya maruz kalınması

Hamilelikte aşırı stres veya zehirlenmeye maruz kalınması

Hamilelikte sağlık kontrollerinin ve yapılması gereken testlerin yaptırılmaması

Hamilelikte gereken vitamin ve minerallerin eksikliği

Annenin yüksek tansiyon, kalp veya şeker hastalığı gibi hastalıklarının bulunması

Fazla veya sık aralıkta hamile kalınması veya doğum yapılması

Doğru seçenek A'dır.

Doğum Anındaki Engel Nedenleri:

Doğumun erken veya güç olması

Bebeğin düşük doğum ağırlığında doğması

Doğumda bebeğin travma geçirmesi

Doğumun sağlık kuruluşunda, sağlık personeli tarafından gerçekleştirilmemesi

Doğru seçenek B'dir.

Çok engelli bireyler, birbirlerinden farklı yetersizlik türlerinden etkilendikleri ve etkilenme dereceleri çok farklılık gösterdiği için bu bireylerin genel özelliklerinden bahsetmek zordur. Aşağıda problem yaşadıkları bazı temel alanlar yer almaktadır (Şafak, 2012):

Öğrenme hızları yavaştır.

Öğrenilenleri genelleme ve sürdürmede güçlük yaşarlar.

Genellikle ciddi iletişim sorunları vardır.

Davranış ve sosyal becerilerde güçlük yaşarlar.

Dikkat sürelerinde ve dikkat için ipuçlarını anlamada güçlük yaşarlar.

Gözlemler yoluyla ve rastlantısal öğrenme- de güçlükleri vardır.

Kendi davranışlarını yönetme ve kontrol etmede, onları değerlendirmede ve kendini pekiştirmede güçlükleri vardır.

Fiziksel sorunlarına eşlik eden motor geli- şim sorunları vardır.

Doğru seçenek D'dir.