ÇOKLU ENGELLİLERİN BAKIM VE REHABİLİTASYONU - Deneme Sınavı - 11

Hem zihin engelli hem de görme engeli olan bir bireyin üstesinden gelmesi gereken iki büyük engelivardır. Başat engel genellikle görme engeli değildir. Zihin ve görme engeli olan bir bireyin başat engelizihinsel engelidir. Görme engelli olup normal gelişim gösteren bir birey Braille alfabesi gibi bazı alternatif teknikler kullanarak akranlarının öğrendiği şeyleri öğrenebilir ancak görme engeline ek olarak zihinsel engelli olan bireyde öğrenme daha yavaştır. Dolayısıyla eğitilebilir düzeyde zihin engeline sahip görme engelli bireylere Braille alfabesi kesinlikle öğretilmelidir. Bu durumda olan bireyler Braille alfabesinin bütün kural ya da kodlarını bilmek zorunda değillerdir ancak bu bireylere gereksinimlerini karşılayacak kadar Braille öğretilmelidir. Bu şekilde temel düzeyde okuyup yazabilir, böylece yönünü bulurken, alışveriş listesi hazırlarken, telefon kullanırken ya da giyinirken kullanabileceği Braille işaretlerini öğrenebilir. Doğru seçenek B'dir.

Görme ve işitme engellilik görülme olasılığı düşük ve kendi içerisinde çok değişkenlik gösteren bir engel durumudur. Bir bireyin görme ve işitme engelli olarak değerlendirilebilmesi için ciddi iletişim ve gelişim problemleri yaşamasının yanı sıra, farklı ortam ve eğitim uyarlamalarına ihtiyaç duyması gerekmektedir. Ancak engel durumunun düzeyi bireyden bireye farklılık göstermektedir. Bir kısmı çok kısıtlı düzeyde duyabilir ya da işitebilirken büyük bir kısmında bu engellerine ek olarak fiziksel, tıbbi ve/veya bilişsel sorunlar görülebilmektedir. Görme ve işitme engelli bireylerin %90’ı bir ya da birden fazla ek engele ya da sağlık problemine sahip olduğu için çoğu zaman görme ve işitme engelli yerine çoklu engelli olarak adlandırılmaktadırlar. Görme ve işitme engelli bireyler yalnızca görme ya da yalnızca işitme engeli olan bireylerden farklı eğitim yöntemlerine gereksinim duyarlar (Killoran, 2007). Özellikle görme ve işitme engellilik durumu doğuştan olduğunda doğal öğrenme ve iletişimfırsatları, ileri düzeyde sınırlı olmaktadır (Killoran, 2007; Reimer & Siemonsma-Boom, 2013). Görme ve işitme engellilik erken doğum ya da çeşitli doğum komplikasyonlarına bağlı oluşabileceği gibi başka birçok sebebe de sahip olabilir. Çocukluk ve ergenlik döneminde menenjit, beyin zedelenmesi ya da kalıtıma bağlı olarak dha gelişebilir (Killoran, 2007). Amerika’da ve diğer ülkelerde uzmanlar engel düzeyi ağır görme ve işitme engelli bireylerin sayılarının arttığını ifade etmektedirler. Bu durum tıptaki ilerlemelere bağlı olarak erken doğan ve sağlık problemleri ciddi olan bebeklerin hayatta kalma oranlarının artmasından kaynaklanmaktadır. Doğru seçenek A'dır.

Fiziksel engellilik, doğuştan gelen bir anormalliği, hastalığın neden olduğu bozuklukları (örneğin çocuk felci) ve diğer nedenlerden kaynaklanan (örneğin serebral palsi) durumları içermektedir(IDEA, 2004). Doğru seçenek D'dir.

Çok engelli bireyler genellikle yukarıda bahsedilen şekillerde dünyaya gelirler ancak bu durumun bazı olası nedenleri aşağıda belirtilmektedir (Watson, 2017):

Kromozom bozuklukları

Doğum sonrası nedenler

Erken doğum

Beyin/omurilik zedelenmesi

Enfeksiyon hastalıkları

Genetik bozukluklar

Kazalarda yaralanma

Doğru seçenek B'dir.

Serebral Palsi, Spina Bifida ve Kas Bozukluğugenellikle fiziksel engele ek olarak görme engelinin bulunduğu durumlardır (American Foundation for the Blind, 2018). Fiziksel engelin birçok sebebi ola-bilir (Soorya, Leon, Trelles & Thurm, 2017; Redquest, Robertson-Wilson & Fletcher, 2017; Houdijk & Janssen, 2017). Bazı durumlarda vücudun bütün bölümleri engelden etkilenirken bazı durumlarda kollar, bacaklar ya da vücudun bir kısmı etkilenebilir. Bazıları yardımsız bir şekilde yürüyebilirken bazıları koltuk değneği, yürüteç ya da tekerlekli sandal- ye kullanabilirler. Görme ve fiziksel engeli olan bir bireyin ince ve kaba motor becerileri akranlarından farklıdır. Özellikle iki engel bir arada olduğunda etkilenme oranı daha da artmaktadır. En büyük ve en önemli kayıpları bağımsız yaşam, bilgiye erişim, diğerleriyle ve dış dünyayla iletişim alanında yaşarlar. Görme engeline bağlı olarak çevresindeki nesnelerin farkına varamaz ve normal gelişim gösteren, görme engeli olmayan akranlarının yaptığı gibi çevresini sürüklenerek, emekleyerek ya da yürüyerek araştırmak için onu motive edecek nesneleri göremezler (American Foundation for the Blind, 2018). Ayrıca, kendi kendine hareket kabiliyeti oldukça düşük olduğu için öğrenme ortamlarında bulunma ve öğren- me sınırlı düzeyde gerçekleşmektedir. Doğru seçenek C'dir.

Türkiye’de zorunlu eğitim çağındaki yetersizlikten etkilenmiş tüm bireyler (3-23 yaş) eğitsel tanılama sürecinden sonra okullara/sınıflara yönlendirilmektedirler. Çeşitli nedenlerden dolayı okula devam edemeyecek çocuklar için (örneğin sağlık sorunları) ise evde bakım hizmeti ya da evde eğitim gibi tedbirler alınmaktadır. Ayrıca bu çocuklar, ihtiyaç duyulduğu takdirde ayda maksimum 12, minimum 4 saat olmak şartıyla destek eğitim hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Söz konusu bireyler içerisinde bulunan engelli çocuklar; baskın yetersiz- liklerine ya da var olan birden fazla yetersizlikleri- ne yönelik açılan okullara/sınıflara yönlendirilerek yerleştirilmektedirler. E seçeneğindeki ifade yanlıştır. Doğru seçenek E'dir.

Tekin-İftar (2005) tarafından çoklu engellilik yerine “ileri derecede yetersizlik ve çoklu yetersizlik” kavramları kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Annenin yüksek tansiyon, kalp veya şeker hastalığı gibi hastalıklarının bulunması  doğum öncesi engel nedenleri arasında yer alır. Doğru cevap C'dir.

Çok engelli bireylerin;

1. Öğrenme hızları yavaştır.
2. Öğrenilenleri genelleme ve sürdürmede güçlük yaşarlar.
3. Genellikle ciddi iletişim sorunları vardır.
4. Davranış ve sosyal becerilerde güçlük yaşarlar.
5. Dikkat sürelerinde ve dikkat için ipuçlarını anlamada güçlük yaşarlar.
6. Gözlemler yoluyla ve rastlantısal öğrenmede güçlükleri vardır.
7. Kendi davranışlarını yönetme ve kontrol etmede, onları değerlendirmede ve kendini pekiştirmede güçlükleri vardır.
8. Fiziksel sorunlarına eşlik eden motor gelişim sorunları vardır.

Doğru cevap E'dir.

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığının 2002 yılında yaptığı “Türkiye Özürlüler Araştırması” adlı çalışmada bu grupta yer alan bireylerin sayılarına ilişkin bazı veriler elde edilmiştir. Buna göre Türkiye’de yetersizlikten etkilenmiş bireylerin %11,75’i iki çeşit yetersizliğe, %2,52’si üç çeşit yetersizliğe, %0,61’i dört çeşit yetersizliğe, %0,21’i ise beş çeşit yetersizliğe sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Çeşitli nedenlerden dolayı okula devam edemeyecek çocuklar için (örn. sağlık sorunları) evde bakım hizmeti ya da evde eğitim gibi tedbirler alınmaktadır. Ayrıca bu çocuklar, ihtiyaç duyulduğu takdirde ayda maksimum 12, minimum 4 saat olmak şartıyla destek eğitim hizmetlerinden yararlanabilmektedirler. Doğru cevap B'dir.

Doğumun erken veya güç olması Doğum Anındaki Engel Nedenleri arasında yer alır. Doğru cevap C'dir.

Doğum Anındaki Engel Nedenleri:
• Doğumda bebeğin oksijensiz kalması
• Doğumun erken veya güç olması
• Bebeğin düşük doğum ağırlığında doğması
• Doğumda bebeğin travma geçirmesi
• Doğumun sağlık kuruluşunda, sağlık personeli tarafından gerçekleştirilmemesidir.

Doğru cevap "C" dir.

Yurt dışında yapılan çalışmalarda ise okul çağındaki çocukların yüzde 2 ile 5 arasının çoklu engelli olduğu yer almaktadır (Watson, 2017; Downing ve Peckham-Hardin, 2006; Meyen & Skrtic, 1995). Doğru cevap "E" dir.

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı'nın 2002 yılında yaptığı “Türkiye Özürlüler Araştırması” adlı çalışmada bu grupta yer alan bireylerin sayılarına ilişkin bazı veriler elde edilmiştir. Buna göre Türkiye’de yetersizlikten etkilenmiş bireylerin %11,75’i iki çeşit yetersizliğe, %2,52’si üç çeşit yetersizliğe, %0,61’i dört çeşit yetersizliğe, %0,21’i ise beş çeşit yetersizliğe sahiptir. Doğru cevap "B"dir.

Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı'nın 2002 yılında yaptığı “Türkiye Özürlüler Araştırması” adlı çalışmada bu grupta yer alan bireylerin sayılarına ilişkin bazı veriler elde edilmiştir. Buna göre Türkiye’de yetersizlikten etkilenmiş bireylerin %11,75’i iki çeşit yetersizliğe, %2,52’si üç çeşit yetersizliğe, %0,61’i dört çeşit yetersizliğe, %0,21’i ise beş çeşit yetersizliğe sahiptir.

Doğru cevap "A"dır.

Psikometrik testler      eğitim psikologları tarafından kullanılan zekâ testleridir.

Ölçüt bağımlı testler farklı alanlara yönelik olabilmektedir. Bunlardan bazılarına aşağıdaki örnekler verilebilir:

Gelişimsel Beceriler

Çoklu engelliler ile gerçekleştirilecek olan değerlendirme bireyin bilişsel, duyusal motor, iletişimsel, akademik ve sosyal alanlardaki performans ve işlev düzeyine ilişkin bilgiler sağlamalıdır. Uzmanlar bu alanlarda bireyin performansını belirleyebilmek amacıyla genellikle şu değerlendirme yöntem ve araçlarından yararlanmaktadırlar:

2007 yılında güncellenmiş olan Özel Gereksinimli Bebekler ve   Küçük Çocuklar     İçin  Carolina        Müfredatı, gelişimsel bir değerlendirmeyi içeren kapsamlı bir müfredattır. Bu paket program doğumdan 3 yaşa kadarki gelişimsel aralıkta bulunan çocuklar için tasarlanmıştır.