COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI II

Çok katmanlı yönetim anlayışına sahip afet yönetimi temel aşamaları zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirmedir.

Müdahale, afet sırasında veya hemen sonrasında, mümkün olan en kısa süre içerisinde çok sayıda insan hayatını kurtarma, yaralıların tedavisini sağlama, açıkta kalanların, barınma, beslenme, tahliye, korunma, ısınma, güvenlik, psikolojik destek gibi hayati gereksinimlerini karşılama çalışmalarının tümüdür.

Yapı envanteri için hızlı değerlendirme yöntemleri FEAMA yöntemi, Japon sismik yöntemi, ATC-21 hızlı davranış değerlendirme yöntemi, kolon ve duvar indeksleri yönetimi, DUR-TES yöntemi, İstatistiksel yöntem, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı hızlı değerlendirme yöntemi ve P25 puanlama yöntemi olarak sıralanabilir.

Mukavemet puanı ve kusur puanı yaklaşımıyla binaların deprem performansı DUR-TES Yöntemi hızlı değerlendirme sisteminde uygulanır.

Yapı önem katsayısı, binanın geometrik düzeni ve yerleşimi, temel tipi ve temel derinliği P25 Puanlama Yöntemi hızlı değerlendirme sisteminde uygulanır.

Proje verilerinin yapı envanteri formuna işlenmesi veri toplama yapı envanteri aşamasında yer alır.

Yapı envanteri çalışmalarında veri toplama; çalışma alanı ve araştırma yöntemi belirlendikten sonraki aşamayı oluşturmaktadır.

Yapı envanteri aşamalarından olan veri toplama aşamasında akış diyagramında proje verilerinin yapı envanteri formuna işlenmesi aşamasından sonra gelen aşama binaların yerinde incelenmesi aşamasıdır.

Bina incelemeleri esnasında çekilen fotoğrafları öznitelik tablosuna eklemek ve her bir binanın fotoğrafını görüntülemek için Layer Properties özelliği kullanılır.

Yapı envanterinde coğrafi bilgi sistemlerinde özniteliksel ya da konuma dayalı sorgulamalar SQL yapısal sorgulama diliyle yapılır.

• FEMA Yöntemi (FEMA 154-155)
• Japon Sismik İndeks Yöntemi
• ATC-21 Hızlı Davranış Değerlendirme Yöntemi
• Kolon ve Duvar İndeksleri Yöntemi
• DUR-TES Yöntemi
• İstatistiksel Yöntem
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Hızlı Değerlendirme Yöntemi
• P25 Puanlama Yöntemi

P25 Puanlama Yöntemi Sözkonusu yöntemde yapıda mevcut kolon, perde ve dolgu duvar boyutları, rijitlikleri, taşıyıcı sistem düzeni, bina yüksekliği, yönetmelikte tanımlanan çeşitli yapısal düzensizlikler, malzeme ve zemin özellikleri gibi parametreler üzerinden hesap yapılarak bulunan P1 temel yapısal puanı ile birlikte binanın değişik göçme modlarını da gözönüne alan toplam yedi adet göçme puanı hesaplanmaktadır.

Teknik Projelerden Elde Edilen Veriler
Taşıyıcı sistem özellikleri: Binaların taşıyıcı sistem türü, döşeme ve temel sistemleri ile ilgili verileri kapsamaktadır. Kentsel yerleşim bölgelerindeki birçok bina betonarme taşıyıcı sisteme sahiptir. Fakat çelik, ahşap, yığma, karma vb. taşıyıcı sistem türleri de mevcuttur.

Malzeme özellikleri: Binanın yapımında kullanılan betonun ve çeliğin kalitesi hakkındaki verileri kapsamaktadır.
Kusur belirleme: Teknik projelerden kısa kolon, güçlü kiriş-zayıf kolon, asma kat, köşe kolon, süreksiz çerçeve vb. yapısal kusurlar gözlem yoluyla belirlenmektedir.
Düzensizlik belirleme: Deprem yönetmeliğinde tanımlanan planda ve düşey doğrultuda düzensizlik durumları, yapı envanteri için en önemli teknik
verilerdendir.

Yapı elemanlarının tanımı ve konumu: Binaların teknik açıdan uygunluğunu belirleyen önemli kriterlerden birisi taşıyıcı sistemdir. Taşıyıcı sistem; kolon, kiriş ve döşeme elemanlarından oluşmaktadır.
Düşey taşıyıcı sistem elemanları olan kolonların en-boy uzunlukları ve bina içindeki yerleşimleri, binanın teknik açıdan uygun olup olmadığını anlamak açısından yararlı verilerdir.
Açıklama: Binanın mimari projesinde belirtilenden farklı teknik uygulamalar, yapılan değişiklikler ve binanın risk derecesini belirlemede yararlı olabileceği düşünülen birtakım bilgiler, yapı envanteri formunun bu bölümüne işlenmektedir.

Tabloya yeni bir veri alanı eklemek için öznitelik tablosunda New Field seçeneğinden yararlanılmaktadır. Ekrana gelen pencereden yeni veri alanının ismi ve tipi (whole number yani integer, decimal number, text, date, time vb.) seçilebilmektedir. Öznitelik tablosuna işlenen veriler veritabanında bir tablo halinde tutulmakta ve gerektiğinde değişiklikler yapılabilmektedir.

Ayrıca bina incelemeleri esnasında çekilen fotoğrafları da öznitelik tablosuna eklemek ve her bir binanın fotoğrafını görüntülemek mümkündür. Bunun için Layer Properties özelliği kullanılmaktadır. New Field özelliği kullanılarak Type bölümünden yeni veri alanının tipi Text (String) olarak seçilebilmekte ve Length bölümüne 255 değeri girilerek yeni bir alan oluşturulabilmektedir. Open Attribute Table penceresi açılarak fotoğraflar için oluşturulan yeni alan görüntülenebilmektedir. Veri seti içerisindeki bir bina için bilgisayarda kayıtlı herhangi bir fotoğraf dosyası seçilip öznitelik tablosuna eklenebilmektedir. Katman üzerinde, öznitelik tablosuna fotoğraf yüklenen binaya tıklandığında, bina fotoğrafı görüntülenebilmektedir.

Ayrıca bina incelemeleri esnasında çekilen fotoğrafları da öznitelik tablosuna eklemek ve her bir binanın fotoğrafını görüntülemek mümkündür. Bunun için Layer Properties özelliği kullanılmaktadır. New Field özelliği kullanılarak Type bölümünden yeni veri alanının tipi Text (String) olarak seçilebilmekte ve Length bölümüne 255 değeri girilerek yeni bir alan oluşturulabilmektedir.

Verilerin Sorgulanması
Özniteliksel ya da konuma dayalı sorgulamalar SQL (Structured Query Language) adı verilen yapısal bir sorgulama dili kullanılarak yapılabilmektedir.

Yapı Envanteri: Mevcut her tür yapının adedi, yapı malzemeleri, yapı sistemi, yaşı gibi özelliklerin belirlenmesi için yapılan tespit ve kayıt işlemi sonucunda oluşturulan bilgilerin tümü.

Yapı envanteri çalışmalarında veri toplama; çalışma alanı ve araştırma yöntemi belirlendikten sonraki aşamayı oluşturmaktadır. Veri toplama; proje incelemeleri ve bina incelemeleri olmak üzere iki adımda gerçekleştirilmektedir. Mimari projelerden binaya ait genel bilgiler, teknik projelerden ise binanın inşai bilgileri toplanmaktadır. Veri toplamada en önemli nokta, binalara ait hangi verilerin envanter için yararlı olacağının tespit edilmesidir. Örneğin bir binada kaç kişinin yaşadığı gerekli bir veri iken o binada yaşayanların kişilerin cinsiyetlerine göre dağılımı, yapı envanteri için gerekli olmayan bir veridir. Envanter çalışması için gerekli veriler belirlendikten sonra verilerin işlenmesi için bir yapı envanteri formu hazırlanmaktadır. Bu form, hem projelerden hem de yerinde incelemelerden elde edilen verileri kapsamaktadır.

Mimari projelerden elde edilen veriler

Konum bilgisi 

Yapım yılı Giriş ve normal kat alanı 

Kat adedi 

Kat yükseklikleri 

Kullanım türü