COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI II

Davranışcı yaklaşım: Davranışçı açıdan öğrenme, yaşantı sonucu gözlenebilen davranışlarda meydana gelen kalıcı deği­şiklik olarak tanımlanabilir.

Yapılandırmacı yaklaşım: öğrenenlerin, öğrenmeyi yeni fikir ve anlayışları şimdiki ve geçmişteki bilgilere dayanarak oluştur­ma yöntemi olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye’de 2000 li yıllarda CBS destekli coğraf­ya dersleri verilmeye başlanmıştır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri Türkiye’de eğitim ku­rumlarında ilk olarak 1992 yılında İstanbul Üni­versitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünde yüksek lisans dersi olarak okutulmuş, 1998 yılın­da ise lisans seviyesinde seçmeli ders olarak oku­tulmuştur.

CBS ilk olarak 2005 yılında ortaöğretim coğrafya derslerinin öğretim programında (MEB, 2005) yer almıştır.

Örgün eğitim, amaca göre hazırlanmış programlarla okul çatısı altında, belirli yaş grubundaki ve aynı seviyedeki bireyler için yapılan düzenli eğitimdir.

İnformal eğitim: Bireylerin her an her yerde kar­şılaşabilecek oldukları bilgileri öğrenmelerine dayalı olan, bu öğrenmeler sonucunda değerlen­dirilmeye tabi tutulmadıkları ve belli bir sınırlılı­ğı olmayan eğitim türüdür (Çoban, 2012).

Öğrenci odaklı eğitim anlayışının genel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak olanaklıdır:

• Dayak ve sindirme ile disipline etme anlayışı yerine, öğrencilerde kendi kendini kontrol etme (öz­denetim) yeterliği geliştirmek amaçlanır (Tunc, 2017).

Okul yerlerinin planlamasında CBS’nin karar destek sistemi olarak etkin bir şekilde kullanılması sonucunda elde edilecek faydalar Günay (2004) ta­rafından aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:

• Eğitimde verimlilik ve kalite artarken aynı zamanda sürekliliği de sağlanmış olacak”

Coğrafi Bilgi Sistemleri kurulurken amaçların yerine getirilebilmesi ve etkin bir şekilde kullanı­labilmesi için yetkilendirmeler aşağıdaki şekilde yapılabilir (Günay Aktaş, S., 2021):

5. Bakanlık üst düzey yöneticilerinin kullanacağı düşünülerek istenen sorgulara tek tuşla ulaşa­bilmeyi sağlayacak arayüzler hazırlanmalıdır

Eğitimin tanımı olarak; davranış değiştirme süreci, insanları belli amaçlara göre yetiştirme süreci ve kalkınmanın gerektirdiği niteliklere sahip insan gücünü̈ yetiştirmek kabul edilebilir.

Okul dışı formal eğitimin özellikleri; kısa süreli olması, öğrencilerin yaşlara göre gruplandırılmaması, iİhtiyaç duyuldukça yapılması ve belli konularla sınırlandırılmamasıdır.

Eğitim türlerinden biri olan formal eğitimin özellikleri; Planlı ve amaçlıdır. Öğrenme ortamı önceden hazırlanmıştır. Eğitim süreci öğretmen tarafından planlanır ve uygulanır. Sürecin belli aşamalarında ve sonunda değerlendirme işlemi yer alır. Süreç sonucunda olumlu davranışların kazanılması beklenir. Amaçlı olarak hazırlanmış araç- gereç kullanılır. Süresi sınırlıdır.

Arkeoloji bilimi alana ait buluntuların ölçülmesinde harita mühendisliği disiplini ile iş birliği içinde çalışır.

Eğitim-öğretim stratejileri arasından teknolojiyle öğrenmeyi çıkarmak mekânsal teknolojilerin dünya genelinde kullanımını artırmak ve eğitim-öğretimde CBS’den daha fazla yararlanabilmek için yapılabileceklerden biri değildir.

Ülkemizde eğitim sisteminde CBS’den yeterince faydalanılamamaktadır. Bunun nedenleri şu şekilde aktarılmaktadır. Okulların teknik alt yapısının yetersiz oluşu, veri teminindeki zorluklar, CBS’yi derslerde kullanılabilecek yeterli öğretmen olmayışı, ortaöğretimdeki coğrafya derslerinin az sayıda oluşu, öğreticilerin CBS kullanımı konusunda, bilgi ve beceri eksikliği, CBS tabanlı oluşturulmuş eğitim materyali azlığıdır.

Her ne kadar düzenli bir artış söz konusu olsada CBS herşeyiyle eğitimde kullanılamamaktadır. Pek çok nedene bağlanabilen
bu durumu (Aladağ, 2007) Bednarz (2004:195)
ten şu şekilde aktarmıştır:
1. “Yazılım ve donanım ihtiyacı, kullanılabilir veriye olan ihtiyaç ve diğer teknik engeller
2. Öğretmenlerin kariyer avantajı ya da kurum desteği dışında yeni teknolojileri öğrenmek için zaman ve çaba harcama isteğinin olmaması
3. Öğretmenlerin CBS ile eğitim için yeterli bilgiye sahip olmamaları ve müfredata uygun materyal azlığı. “

MEB tarafından kullanılacak bir karar destek sisteminin veriyi çok hızlı bir şekilde işleyebilmesi, planlama sonucunu görsel olarak gösterebilmesi, konuma dayalı problemlerin çözümünde kullanılabilmesi, eğitim binaları arasında ilişkiler kurabilmesi, ayrıntılı sorgulamalara izin verebilmesi gibi özellikleri barındırması beklenir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri kurulurken amaçların yerine getirilebilmesi ve etkin bir şekilde kullanılabilmesi için yetkilendirmeler şu şekilde yapılabilir. Bakan, müsteşar ve müsteşar yardımcıları tüm ülkeyi ve tüm verileri, genel müdürler ve yardımcıları tüm ülkede kendileri ile ilgili verileri, İl Milli Eğitim Müdürlükleri ise sadece kendi illerine ait tüm verileri görebilecek şekilde yetkilendirilebilir. Sistemin sahibi MEB’in en üst düzey yetkilileri ve karar alma mercileri olması güncel veriye ulaşılması ve kullanılmasını sağlayacaktır. Bakanlık üst düzey yöneticilerinin kullanacağı düşünülerek istenen sorgulara tek tuşla ulaşabilmeyi sağlayacak arayüzler hazırlanmalıdır.

Okul erlerinin planlamasında CBS’nin karar destek sistemi olarak etkin bir şekilde kullanılması sonucunda elde edilecek faydalar şu şekilde özetlenmiştir. MEB de verimlilik en üst düzeye ulaşacak . Okullar ülke gereksinimlerine ve gelecekteki nüfus gelişimine göre inşa edilecek.  Donanım ülke geneline eşit dağıtılarak alt yapı ve donanımda fırsat eşitliği sağlanacak. Okul ihtiyacının olmadığı yerlere yatırım yapılması engellenerek etkin olmayan yatırımların önüne geçilecek. Öğretmenlerin ülke geneline dengeli dağılımı sağlanacak. Branşlara göre il bazında gelecek yılların öğretmen gereksinimlerinin belirlenmesi insan gücü̈ yetiştirilmesini sağlayacak. İnsan kaynaklarında sağlanan denge ile eğitimde kalite artabilecektir. Taşra örgütlerinin yönetim kapasiteleri yükseltilmiş olacağından çeşitli konularda yetki devri sağlanabilecek. Eğitimde verimlilik ve kalite artarken aynı zamanda sürekliliği de sağlanmış olacak.