COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI I

Can kaybına, yaralanmaya ya da diğer sağlık bozucu etkilere, mal varlığının zarar görmesine, sosyal ve ekonomik işleyişin kesilmesine veya çevresel bozulmaya neden olabilen süreç, olgu ya da insan faaliyetine tehlike denir.

Tehlikeye açık alanlarda yerleşik insanların, altyapı, konut, üretim kapasitelerinin ve insana ait diğer somut varlıkların durumuna maruz kalma denir.

Zarar azaltma, modern afet yönetimi anlayışının en önemli evresidir.

Dirençli kentin stratejik binalar bileşeni içinde hastaneler, kent yönetim binaları, askeri binalar, okullar ve diğer kamu binaları yer alır.

Raster veri katmanında arazi kullanımı, uydu görüntüsü ve topoğrafya yer alır.

Vektör veri katmanında noktasal elemanlar, zemin sınıfı ve parseller, yollar, yapılar yer alır.

Coğrafi bilgi sistemi tabanlı Afet Yönetimi Karar Destek Sistemi yapısının içinde olay komuta sistemi, iyileştirme bilgi sistemi, mekânsal bilgi sistemi, elektronik yardım dağıtım sistemi ve afet geçici kent yönetim sistemi yer alır.

Ham verinin toplanması ve veri tabanının oluşturulması, mikrobölgeleme çalışmalarında izlenmesi tavsiye edilen III. proje aşamasıdır.

İlgili genelgeye göre Mikrobölgeleme Rapor Formatı olarak Format 4 tanımlanmıştır.

Mikrobölgeleme çalışmaları kapsamında, deprem tehlikesi kaynaklı özellikle yerleşim yerlerinde zemin problemleri nedeniyle karşılaşılabilecek risklerin belirlenmesine yönelik; yer sarsıntısı, yüzeysel faylanma, sıvılaşma, zemin büyütmesi, toprak kaymaları ve kaya düşmesi ve deprem ilişkili su baskınları riskler detaylı olarak araştırılır.

Afet toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır. Doğru cevap B'dir.

Afet yönetimi; afetlere hazırlık, müdahale ve iyileştirme önlemlerinin organizasyonu, planlanması ve uygulanmasıdır.” Doğru cevap C'dir.

Zarar görebilirlik, bireyin, topluluğun, varlıkların ya da sistemlerin tehlikelerin etkilerine karşı savunmasızlığını artıran fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel faktörlerin ya da süreçlerin belirlediği koşullardır. Doğru cevap E'dir.

Zarar azaltma, modern afet yönetimi anlayışının en önemli evresidir. Çünkü olası bir afet durumunda meydana gelebilecek can ve mal kayıplarının azaltılması veya tamamen önlenmesine yönelik faaliyetleri kapsamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Hazırlıklı olma evresi, karşılaşılan afet durumunda bireysel olarak yapılması gerekenlerin planlaması, kamu hizmeti veren kurum ve kuruluşların hizmetlerinin aksamadan ne şekilde yürütülebileceği, beklenmedik olaylar durumunda plan geliştirebilme stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik çalışmaları kapsar. Doğru cevap A'dır.

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) doğal veya insan kaynaklı afetler için tehlikeli bölgelerin haritalanması, veritabanı oluşturma, bütünleşik afet bilgi sisteminin oluşturulması, afet bilgi envanterinin hazırlanması, görülebilirlik, eğim, bakı, etki alanları belirleme, yüzey analizleri gibi birçok konuda kullanılan etkin bir araçtır. Doğru cevap B'dir.

Detay veri kümesi (feature dataset); nokta, çizgi, poligon gibi detay sınıflarından (feature classs) oluşan, aynı koordinat sistemine sahip katmanlardır. Doğru cevap A'dır.

Etkileşimli (interaktif) haritalar afet yönetim süreçlerinde coğrafi bilgi teknolojilerinin ortaya koyduğu en etkin çözümlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun en somut örneğini koronovirüs salgınında üretilen virüs yayılım haritalarında görebiliriz. Güncel verilerden elde edilen yayılım haritaları, tüm dünya ülkelerinde enfeksiyon etkileri ve süreci hakkında genel yapıyı izleyebilme ve jeoistatistiki bilgiler elde etmeye imkan ve olanak sağlarlar. Elde edilen veriler kullanılarak birikimli (kümülatif) pozitif vaka sayısı, birikimli ölüm sayısı ve diğer bazı ölçütlerin ülkelere göre seyri izlenebilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde Ulusal ölçekte tanımlanmış standartlara göre kullanılan ve yaygınlaştırılmış, coğrafi bilgi sistemi esaslarına göre bir Ulusal Afet ve Acil Durum Yönetimi Bilgi Sistemi örneği olarak Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES) verilebilir. AYDES en genel anlamda bütünleşik afet yönetiminin tüm aşamalarını elektronik ortamda takip edip yönetebileceğimiz coğrafi bilgi sistemi tabanlı bir karar destek sistemidir. Doğru cevap D'dir.

Ham verinin toplanması ve veri tabanının oluşturulması coğrafi bilgi sistemi uygulamalarının yapıldığı aşama Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanım aşamalarından III. Aşamadır. Doğru cevap E'dir.