COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI I

Fitocoğrafya: Biyocoğrafya bilimin bir alt
dalı olup ‘bitki coğrafyası’ anlamına gelir.

Avrupa-Sibirya, Akdeniz ve İran-Turan olmak
üzere üç farklı flora bölgesi ve Akdeniz, Anadolu Karasal ve Karadeniz zoocoğrafya bölgelerinin
kesiştiği ülkemizdeki bitki sayısı Avrupa kıtasının
tamamında bulunan bitkilerin yarısına yakınken
hayvan sayısı Avrupa’nın 1,5 katıdır.

Avrupa-Sibirya, Akdeniz ve İran-Turan olmak
üzere üç farklı flora bölgesi ve Akdeniz, Anadolu Karasal ve Karadeniz zoocoğrafya bölgelerinin
kesiştiği ülkemizdeki bitki sayısı Avrupa kıtasının
tamamında bulunan bitkilerin yarısına yakınken
hayvan sayısı Avrupa’nın 1,5 katıdır.

In-situ Koruma: Canlıların, yaşadıkları yerden
koparılmadan “doğal habitatı içinde” korunduğu anlamına gelir.

1850-1900 yılları arasında Charles Darwin “Türlerin Kökeni” adlı kitabında doğal seçilim ve evrim
konularında dünya çapında ses getirecek araştırmalar konu edinmiştir.

1900 yılından sonra Alfred Wegener’in plaka tektoniği kuramıyla birlikte, öncesinde biyocoğrafyacılar
için büyük bir muamma olan türlerin kıtalar üzerindeki dağılış kalıpları açıklığa kavuşmuş, bu çözümleme
sonrasında çalışmalar ivme kazanmıştır.

Biyoçeşitlilik, bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi farklı yaşam formlarının çeşitliliğidir. Bu
kavram herhangi bir biyom veya alan içindeki genetik çeşitlilik, ekosistem çeşitliliği ve tür çeşitliliğini (türlerin sayısı) ifade etmektedir.

Biyoçeşitliliği etkileyen diğer unsurlar habitat değişikliği, iklim değişikliği, istilacı türlerin yayılışı, tüketimdeki aşırılık ve kirliliktir.

Korumaya yönelik katılım ve taahhütlerin bulunduğu çeşitli uluslararası antlaşma ve anlaşmalardan bazıları şunlardır:
• Rio de Janeiro, Birleşmiş Milletler altında
Çevre ve Kalkınma Konferansı (UNCED)/
Dünya Zirvesi,
• Sulak Alanların Uluslararası Önemine İlişkin Ramsar Sözleşmesi,
• Nesli tükenmekte olan türlerin uluslararası
ticaretine ilişkin sözleşme CITES,
• UNESCO İnsan ve Biyosfer Programı

CBS’nin mekânsal analiz kabiliyetleri, bitki örtüsünde yama boyutları, yama şekilleri, yama izolasyonu, serpiştirme (çeşitli arazi
kaplamalarının bitişikliği), yan yana bitiştirme,
parçalanma ve yamalılık gibi tüm parametrelerin ölçümüne olanak sağlar.

Fitocoğrafya: Biyocoğrafya bilimin bir alt dalı olup ‘bitki coğrafyası’ anlamına gelir. Doğru cevap B'dir.

Endemik: Yeryüzünün yalnızca belirli bölgelerinde yayılış gösteren canlılardır. Bir canlının Türkiye’ye endemik olması, dünya üzerinde yalnızca Türkiye’de görüldüğü anlamına gelir. Doğru cevap D'dir.

In-situ Koruma: Canlıların, yaşadıkları yerden koparılmadan “doğal habitatı içinde” korunduğu anlamına gelir. Burada bahsedilen koruma alanları “botanik bahçesi”, “hayvanat bahçesi” değil, “tabiat koruma alanı” veya “yaban hayatı geliştirme sahası” gibi canlıların kendi ortamlarında yaşamlarının desteklendiği alanlardır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’de, 28.08.1996 tarihinde Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi kabul edilmiş (Kanun numarası: 4177) ve 03.09.1996’da Resmî Gazete’de (Resmî Gazete Sayı: 22746) yayımlanmıştır. Buna göre biyoçeşitliliğin korunması insanlığın ortak sorunu olarak kabul edilip, biyolojik kaynakların korunması, tehditlerin önlenmesi ve ortadan kaldırılması, söz konusu kaynakların izinsiz kullanımının önüne geçilmesi gibi amaçlar belirlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

CBS’nin mekânsal analiz kabiliyetleri, bitki örtüsünde yama boyutları, yama şekilleri, yama izolasyonu, serpiştirme (çeşitli arazi kaplamalarının bitişikliği), yan yana bitiştirme, parçalanma ve yamalılık gibi tüm parametrelerin ölçümüne olanak sağlar. Ayrıca coğrafi bilgi sistemleri ile tür zenginliği, çeşitlilik indisi ve biyokütle değerleri gibi durumlar da değerlendirilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Mekansal Habitat Analizi: İnsan faaliyetleri, canlıların yaşam alanlarının bütünlüğünü tehdit etmektedir. Bu tehditlerin süregeldiği zaman aralığında toplanan mekânsal veriler coğrafi bilgi sistemi ortamında üstü üste bindirilerek (overlapping) değişimin, diğer bir ifadeyle tahribatın boyutlarını analiz etmek mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Vektörel veriler, topografyaya göre siyahbeyaz-gri olarak renklendirilen bir gölgelendirme haritasının üzerine işlenmiştir. Poligonlara “şeffaflık” verilerek altta kalan gölgelendirme haritasının devamlılığı sağlanmıştır. Haritada kırmızı renkli poligonlar çam türlerini, turuncu renkli poligonlar göknarları göstermektedir. Doğru cevap D'dir.

Haritada kırmızı renkli poligonlar çam türlerini, turuncu renkli poligonlar göknarları, sarı renkli nokta verileri maki türlerini, beyaz renkli nokta verileri maki dışındaki diğer çalı türlerini, yeşil renkli nokta verileri ise meşeleri ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Habitat niş modeli, habitat uygunluk modeli gibi adlarla da bilinen tür dağılış modellemesi, herhangi bir türün zaman ve mekân boyunca dağılışını tahmin etmek için çevresel veriler ile bilgisayar algoritmalarının kullanıldığı bir yöntemdir. Doğru cevap B'dir.

Uzaktan Algılama teknikleri, Biyoçeşitlilik ve koruma çalışmalarında çok büyük avantajlar sunan uzaktan algılama teknikleri dünya üzerindeki herhangi bir yerin zaman içindeki değişimi ve nedenlerini analiz etmek için anlık (ve tarihsel), uygun maliyetli çevresel veriler sağlamaktadır. Ormancılık ve biyoçeşitlilik çalışmaları için sıklıkla kullanılan uzaktan algılama teknikleri, çeşitli tematik bilgilerin oluşturulması için oldukça kullanışlıdır. Doğru cevap A'dır.