COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNİN KULLANIM ALANLARI I - Deneme Sınavı - 1

Günümüzde CBS, iklim bilimi konularında çeşitli işlevlere hizmet eden çok önemli ve yaygın bir araç haline gelmiştir. Aslında iklim bilimi alanında CBS ile yapılan ilk analizler ol­dukça basit analizlerdi. Meteoroloji istasyonundan temin edilen veriler doğrudan doğruya CBS yazılımına aktarılıp uygulamaya alınıyordu. Başlangıçta, CBS öncelikle çeşitli unsurların iklim referans değerlerinin sürek­li haritalarını oluşturmak için bir araç olarak kullanıldı. Ancak bu şekilde yapılan analizlerin güvenilir sonuçlara ulaşmada ve tahminler üretmede pek de başarılı olamadığı sonucuna ulaşıldı. Çünkü genelleme yapılırken gözlem yapılmayan alanın diğer coğrafi değişkenleri de (yükselti, bakı şartları, denizden uzaklık vb.) göz önünde bulundurulmalıdır. Çünkü gözlem yapılan alanın değeri, çok yakınındaki alanın coğrafi değişkenlerden kaynaklanan farklılıklar nedeni ile o alanı temsil etmeyebilir.

 Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

İklim koşullarını belirleyen, iklimin alansal ve zamansal yönden değişmesine yol açan tek faktör atmosfer değildir. İklim atmosferin yanında hidrosfer (su küre), kryosfer (kar-buz örtüsü), litosfer (taş küre) ve biyosfer (canlılar) arasındaki karşılıklı ilişkilerle belirlenen karmaşık yapıya sahip bir sistemi oluşturur. Nitekim sıcaklık, rüzgar, basınç, yağış ve bulutluluk gibi meteorolojik parametreler o an atmosferde etkili olan bu sistemlere göre değişiklikler gösterir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Dünya üzerindeki çoğu bilgi, belli yerlerde ölçülür ve kaydedilir. Bu ölçülen ve tutulan bilgiler, ölçümün yapıldığı yerlerin bilgisini verirken ölçüm yapılmayan yerlerin bilgisi ise bulunmaz. Ölçümü yapılmayan alanların bilgileri ise mekânsallaştırma yöntemleri ile tahmin edilir. İşte mekânsallaştırma, mekânsal olarak sürekli alanların türetilmesinde önemli bir rol oynar. Aynı zamanda bu tür ürünler çeşitli coğrafi referanslı bilgi kaynakları ile birleştirip kullanarak değer katar.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Meteoroloji istasyonlarında tutulan noktasal verilerin mekânsal bazda ifade edilebilmesi için CBS aracı ile mekânsal enterpolasyon yöntemleri geliştirilmiştir. Mekânsal enterpolasyon yöntemler aracı ile noktasal bazda bir sahada yapılan ölçüm, başka sahalara uyarlanarak ve taşınarak sürekli yüzeyler oluşturulur. Böylece iklim verileri ölçümlerin olmadığı diğer alanlarda da oluşturulur ve tüm mekâna yayılır.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı E şıkkıdır.

Ortalama sıcaklıklar, ortaya çıktıkları yerin özelliklerini yansıtırlar. Ortalama sıcaklıkların değişimindeki en önemli etmenin enlem ve yükseklikten kaynaklandığı görülmektedir. Yine günlük sıcaklık verileri nispeten süreklidir ve genellikle yakınlardaki az sayıda istasyondan gelen verilerden ve eş değişkenlerden yararlanarak ve az sayıda çevresel faktör kullanılarak nispeten daha doğru bir şekilde tahmin edilebilir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

İklim koşullarını belirleyen, iklimin alansal ve zamansal yönden değişmesine yol açan tek faktör atmosfer değildir. İklim atmosferin yanında hidrosfer (su küre), kryosfer (kar-buz örtüsü), litosfer (taş küre) ve biyosfer (canlılar) arasındaki karşılıklı ilişkilerle belirlenen karmaşık yapıya sahip bir sistemi oluşturur. Nitekim sıcaklık, rüzgar, basınç, yağış ve bulutluluk gibi meteorolojik parametreler o an atmosferde etkili olan bu sistemlere göre değişiklikler gösterir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

Sıcaklık ve yağış, iklimin en önemli parametrelerini oluşturur (Zateroğlu ve Kandırmaz, 2018).

Bu nedenle sorunun doğru cevabı C şıkkıdır.

İklim oldukça geniş bir bölge içerisinde ve uzun yıllar boyunca değişmeden kalan ortalama hava ko­şullarına denir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı D şıkkıdır.

İklim koşullarını belirleyen, iklimin alansal ve zamansal yönden değişmesine yol açan tek faktör atmosfer değildir. İklim atmosferin yanında hidrosfer (su küre), kryosfer (kar-buz örtüsü), litosfer (taş küre) ve biyosfer (canlılar) arasındaki karşılıklı ilişkilerle belirlenen karmaşık yapıya sahip bir sistemi oluşturur. Nitekim sıcaklık, rüzgar, basınç, yağış ve bulutluluk gibi meteorolojik parametreler o an atmosferde etkili olan bu sistemlere göre değişiklikler gösterir.

Bu nedenle sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

İklim öğeleri çeşitli oranlarda birleşerek bir yerin iklimini oluşturan atmosfer özelliklerini oluşturmak­tadır. Atmosferin fiziksel özellikleri hava sıcaklığı, yağış, basınç, rüzgar, nem ya da bulutlar gibi iklim öğeleri ile açıklanır (Türkeş, 2016).