COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ

Konumsal veri kaynakları;

• Kâğıt haritalar, 

• Hava fotoğrafları, 

• Uydu görüntüleri, 

• Arazi ölçümleri, 

• Sayısal veriler

Harita Projeksiyonu: Yeryüzünün şekli üç boyutlu olduğu için, üzerindeki coğrafi nesnelerin iki boyutlu harita düzleminde gösterilmesinde kullanılan matematiksel transformasyon işlemlerine harita projeksiyonu denir.

CBS’nin tek ve en büyük veri kaynağı yeryüzüdür. CBS verileri, yeryüzünden çeşitli yöntemlerle toplanmakta ve iki farklı veri tipinde üretilmektedir; konumsal ve öznitelik verileri. Konumsal veri kaynakları;

• Kâğıt haritalar, 

• Hava fotoğrafları, 

• Uydu görüntüleri, 

• Arazi ölçümleri, 

• Sayısal veriler

Koordinatlarla ifade edilen konum bilgisinin gerçek konuma yakınlığına konumsal hassasiyet denir. Kağıt harita üzerinden çizimler ve ölçümlerin pafta üstündeki konumsal hassasiyetleri genellikle yaklaşık 0.5 mm’dir.

Koordinatlarla ifade edilen konum bilgisinin gerçek konuma yakınlığına konumsal hassasiyet denir. Kağıt harita üzerinden çizimler ve ölçümlerin pafta üstündeki konumsal hassasiyetleri genellikle yaklaşık 0.5 mm’dir.

1:25,000-------------12,5m

Tematik haritalar konumsal veri değişikliklerinin coğrafi dağılımlarını göstermektedirler. Bu değişimler iklim, yükseklik gibi doğal değişimlerin yanı sıra, sağlık, nüfus, eğitim gibi sosyo-kültürel değişikliklerde olabilir. Tematik haritalar üç temel amaca hizmet ederler; 

• Seçilen bölgede belirgin konumlarla ilgili spesifik bilgi sağlamak, 

• Konumsal dağılımlarla ilgili genel bilgi sağlamak, 

• Birden fazla dağılım bilgisini karşılaştırmak  için kullanılmaktadır.

CBS veri kaynaklarından elde edilen verilen genellikle; 

• Tablet veya ekrandan sayısallaştırma, 

• Taranmış veriden otomatik vektörizasyon, 

• Her nesnenin koordinatlarını klavyeden girmek, 

• Sayısal verinin dönüştürülmesi şeklinde sisteme aktarılmaktadır.

Öznitelik verisi sorgulama işleminde veritabanları için geliştirilmiş olan sorgulama dili SQL (Structured Query Language) kullanılmaktadır. SQL veritabanı sorgulamasında standart kabul edilen bir sorgulama dilidir. CBS yazılımları içinde SQL kodlarını yazmayı kolaylaştırıcı arayüzler bulunmaktadır.

Konumsal veritabanları ayrıca, ilişkisel veritabanı yapısında tanımlanan kurallar doğrultusunda tablolar arası ilişkilendirme uyarınca veri doğruluğu ve veri bütünlüğünü denetlemekte ve veri güvenliğini kontrol etmektedir. Konumsal veritabanları ölçeklenebilir mimarisi ile birçok CBS yazılımı tarafından tercih edilmektedir. Özetle konumsal veritabanları; 

• Merkezi ve/veya dağıtık mimaride çok çeşitli veri tiplerinin saklanmasına, 

• Birbirinden farklı model ve tipteki verilerin ilişkilendirilmesi ve karmaşık kuralların tanımlanmasına, 

• Şebeke ve topoloji kuralları gibi gelişmiş geometrik ilişki modellerinin kurulmasına, 

• Konumsal verinin entegrasyonunun sağlanması ve sürdürülmesine, 

• Çok kullanıcılı ortamlarda veri ulaşımı, girişi, düzenlemesi ve işlenmesine, 

• Konumsal verinin diğer bilgi teknolojisi veritabanları ile entegrasyonuna, 

• Veri saklama ünitelerinin kolaylıkla genişletilmesine, 

• Tanımlanabilir yeni nesne ve kuralların eklenmesine olanak sağlamaktadır.

Tablo7.1'e göre doğru cevap C'dir.

CBS projelerinde hedefe ulaşmak için birden fazla yöntem ve araç kullanılabilir. Doğru cevap D'dir.

Konumsal veritabanları mimari stillerin geliştirilmesiyle ilgili değildir. Doğru cevap E'dir.

Yeryüzünün şekli üç boyutlu olduğu için, üzerindeki coğrafi nesnelerin iki boyutlu harita düzleminde gösterilmesinde kullanılan matematiksel transformasyon işlemlerine harita projeksiyonu denir. Doğru cevap B'dir.

Komşuluk, yakınlık, kısa yol, bindirme vb. analizler konumsal analizlere örnek olarak sayılabilir. Doğru cevap E'dir.

Ülke genelinde uydu görüntüsü ve/veya sayısal arazi modeli için 250 m ile 1 km arasındaki çözünürlük yeterlidir. Doğru cevap A'dır.

Ülke genelinde uydu görüntüsü ve/veya sayısal arazi modeli için 250 m ile 1 km arasın- daki çözünürlük yeterli iken, il sınırları bazına gelindiğinde çözünürlüğün 30 m (Landsat TM) civarında olması gerekmektedir. DOğru cevap A'dır.

Bu detay ölçek büyüdükçe günümüz teknolojisinde 50 cm çözünürlüğe kadar inen uydu görüntüleri ile verilebilmektedir. Doğru cevap B'dir.

CBS’de konumsal veri gösteriminde kullanılan diğer bir olgu da sembollerdir. CBS’de sembol gösterimi vektör veri modeli için dört faklı kategoride irdelene- bilir. Bunlar çizgi, nokta, alan ve etiket sembolleridir. Doğru cevap E'dir.

Nokta elemanları için kullanılan semboller ise genellikle ikonlar ve geometrik şekillerden (daire, üçgen, kare, vb.) oluşmaktadır. Doğru cevap C'dir.