COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ

Jalonlar genelde geçici noktaların belirlenmesinde, doğrultuya girmede, aplikasyon ve alım yapmada kullanılırlar. Jalonlar hatasız ve düzgün olmalıdırlar. Jalon kendi ekseni etrafında döndürüldüğünde yalpalamamalıdır. Eğer jalon bu şekilde yalpalarsa jalonda bir arıza olduğu anlaşılır.

Aplikasyon, daha önceden yapılan imar projeleri, yol projeleri, bina projeleri ve benzeri gibi projelerin zemine uygulanması işine denir.

Hassas uzunluk ve açı ölçme amacıyla kullanılan cihazlardır. Bu cihazlar genelde iki üniteden oluşmaktadırlar. Bunlar ana ünite ve klavye adı verilen kontrol ünitesidir. Bu cihazlar düzeçlenerek kullanılması gereken cihazlardır. Düzeçleme işlemi cihazın altında bulunan ayar vidaları vasıtasıyla yapılır. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak bu cihazların içlerinde WindowsCE işletim sistemi bulunmaktadır. Bu sayede veri aktarımı ve cihazların kullanımları artık çok kolay bir hale gelmiştir. Total station cihazları ile daha önceden belirlenen noktalara aplikasyon işlemleri de rahatlıkla yapılmaktadır.

Nivo cihazları hassas bir şekilde yükseklik ölçmek amacıyla kullanılırlar. Nivo cihazlarında aynı su terazisinde olduğu gibi bir silindirik düzeç mevcuttur ve bu düzeç sayesinde nivo cihazının yataylığı sağlanır. Nivo cihazları yatay eksende istenildiği kadar döndürülebilir, ancak düşey eksende döndürülemez. Bu yüzden hassas yükseklik okumalarında sıklıkla kullanılırlar. Nivo cihazları yatay açı okumalarında da rahatlıkla kullanılabilirler. Nivo cihazları alet sehpası üzerine kurulur, ancak nivoların sehpası teodolit sehpalarına benzemekle birlikte daha hafiftirler.

Bir GPS alıcısının koordinat belirleyebilmesi için en az 4 adet uyduyu görebilmesi gerekmektedir. İşte bu uydular, Dünyanın herhangi bir yerinde ölçüm yapan kişilerin her zaman en az 4 adet uyduyu aynı anda görebileceği şekilde konumlandırılmışlardır.

GPS uydularını sürekli olarak kontrol ederek doğru yörünge ve zaman bilgilerinin GPS alıcılarına yayılmasını sağlarlar. Dünya üzerine bu kontrolü yapacak 5 adet istasyon bulunmaktadır. Bu istasyonlardan 4 adedi insansız, 1 adedi de insanlı olarak ana kontrol merkezini meydana getirir. Bütün veriler ana kontrol merkezinde toplanır ve gerekli olan düzeltmelerden sonra bu düzeltme bilgileri uydulara gönderilir.

Arazi ölçümlerinin, çizilen haritalar ve planlar yardımıyla parsellerin ve istenilen sahaların alanları hesaplanabilir. Alan hesapları alım şekline ve istenilen hassasiyete göre değişir. Alan hesapları dört şekilde yapılmaktadır.

1. Ölçü değerlerine göre alan hesabı,

2. Ölçü ve plan değerlerine göre alan hesabı,

3. Plan değerlerine göre alan hesabı,

4. Planimetre ile alan hesabı.

Büyük inşaatlarda, yol inşaatlarında, kanal çalışmalarında kazılacak ve dolgu yapılacak toprak miktarının hesaplanmasında hacim hesapları yapılır. Hacim hesapları; 1. Enkesitlerden, 2. Yüzey nivelman ölçülerinden yararlanarak yapılmaktadır.

Dik koordinat sisteminin oluşturduğu bir düzlemde, herhangi bir doğrunun +X ekseni ile oluşturduğu açıya “Açıklık Açısı” denir.

GPS (Global Positioning System = Küresel Yer Belirleme Sistemi ya da Küresel Konumlandırma Sistemi ) her türlü hava şartlarında, gece-gündüz, 365 gün, 24 saat çalışabilen ve dünya üzerinde konumumuzu belirlemeye çalışan cihazlardır. Bu cihazlar, belli problemler (yoğun ağaçlı alanlar, yüksek gerilim hatları, binaların çok sık olduğu alanlar vb.) dışında çok iyi bir performans ile çalışabilen cihazlardır. Bu cihazlar önceleri çok pahalı olmalarına karşın teknolojinin gelişmesine paralel olarak giderek fiyatları ucuzlamıştır. Farklı firmalar farklı özellikteki cihazlarını kullanıma açmışlardır. Bazı cihazlar sadece konum bilgisi vermekle kalmayıp belirli bir noktaya nasıl ulaşacağımızı, ne kadar mesafede olduğumuzu belirlemek ve yön tayini yapmak gibi değişik fonksiyonlara sahiptirler. İstenen bölgenin sayısal haritası da eklenerek farklı analizler yapma imkanı da bulunmaktadır. Bu gibi özelliklerinden dolayı ormancılık, dağcılık, doğa sporları ve birçok meslek disiplininde çok yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.

Çelik şerit metreler genellikle 20 sıcaklıkta ayarlanmışlardır. Bu sıcaklığın altında veya üstündeki sıcaklık değerlerinde ölçüm yapıldığında, aletin kullanım kılavuzundaki düzeltme değerleri esas alınarak düzeltme işleminin yapılması gerekir.

Arazide harita yapımında kullanılan belli başlı noktalar vardır. Bu noktalar zemine gömülü haldedirler. Bunlara nirengi veya poligon ismi verilir.

Nirengi noktaları; genelde yüksek yerlere tesis edilir ve Harita Genel Komutanlığı, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü gibi yetkili kurum ve kuruluşlarca tesis edilen çok hassas noktalardır.

Ölçme işlemlerinde işin büyüklüğü ve hassasiyetine göre alet ve yöntem seçimi yapılır.Ölçme işlerinde kullanılan aletler, teknolojinin ilerlemesine paralel olarak gelişen aletlerdir.

Dünya üzerine bu kontrolü yapacak 5 adet istasyon bulunmaktadır. Bu istasyonlardan 4 adedi insansız, 1 adedi de insanlı olarak ana kontrol merkezini meydana getirir. Bütün veriler ana kontrol merkezinde toplanır ve gerekli olan düzeltmelerden sonra bu düzeltme bilgileri uydulara gönderilir.

Bir GPS alıcının koordinat belirleyebilmesi için en az 4 adet uyduyu görebilmesi gerekmektedir. Bu uydular, dünyanın herhangi bir yerinde ölçüm yapan kişilerin her zaman en az 4 adet uyduyu aynı anda görebileceği şekilde konumlandırılmışlardır.

Bir jalon'un boyu 200 santim ya da 2 metredir.

Çekül bir noktanın düşey olarak iz düşümünün bulunmasında veya jalonun düşey konuma getirilmesinde kullanılır.

Total Station Hassas uzunluk ve açı ölçme amacıyla kullanılan bir cihazlardır.

Nivo cihazları hassas bir şekilde yükseklik ölçmek amacıyla kullanılırlar.

Küresel Konumlandırma Sistemleri her türlü hava şartlarında, gece-gündüz, 365 gün, 24 saat
çalışabilen ve dünya üzerinde konumumuzu belirlemeye çalışan cihazlardır.