COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 11

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin babası olarak tanınan Roger Tomlison tarafından, 1963 yılında Kanada Coğrafi Bilgi Sistemi kurulmuştur. Bu proje, bilgisayar tabanlı ilk CBS uygulamasıdır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri bileşenleri beş ana başlık altında toplanabilir: Personel, Yöntem, Donanım, Yazılım, Veri. Kurulan sistemin başarılı olabilmesi için beş temel CBS bileşeninin denge içinde çalıştırılması ve bileşenlerden birinin olmaması durumunda diğer bileşenlerin çalışmayacağının unutulmaması gereklidir.

CBS’nin çalışmasındaki temel bileşenlerden biridir. Eğitimli CBS personeli; CBS Yöneticisi, Veritabanı Yöneticisi, Yazılım Uzmanı, Sistem Analisti, Programcı kadrolarından oluşur. Bu ekip kurulacak olan konumsal veritabanının bakımı, işletimi, güvenliği ve teknik destek vermekle yükümlü olmalıdır. İş geliştirme aşamasında CBS’nin görsel analiz ve sorgulama tekniklerini kullanarak karar vericilere destek sağlayan personel genel kullanıcılardır. Bu personel, amaca göre plancılar, mühendisler, bilim adamları, ara ve üst düzey yöneticilerden oluşur.

GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi) veri toplayıcıları CBS’nin donanım bileşeni olarak kabul edilmektedir.

Ağ (Şebeke) Analizleri: Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ağ analizleri ile hizmet yönetimi ve otomatik haritalama alanlarında abone hizmeti sunan kurum ve kuruluşlara görsel analiz desteği sağlamaktadır. Ayrıca CBS bu yeteneği sayesinde, taşımacılık ve ulaşım alanlarında da yol ağları bilgisini kullanarak en kısa yol ve zaman analizleri yapabilmektedir.

Yüzey Analizleri: CBS sayısal arazi modeli kullanarak doğal afetler için tehlikeli zonları, görülebilirlik, eğim, bakı, kapsama alanları gibi analizleri gerçekleştirebilir. Deprem, sel gibi doğal afetlerin, yükseklik verileri ile ilgili olan risk haritaları yüzey analizleri ile yapılmaktadır.

Zamana Bağlı Konumsal Değişiklik Analizleri: CBS uydu ve hava fotoğraflarını da kullanarak, belirli bir lokasyonda veya bölgede zaman içerisinde nelerin değiştiğini veya farklı tarihler için var olan sayısal haritaları karşılaştırarak toprak yapısı, arazi kullanım, nüfus yoğunluğu, bitki örtüsü vb. değişiklikleri ve değişim nedenlerini zamana bağlı konumsal değişiklik analizleri ile inceleyebilmektedir.

Çevre Uygulamaları: Erozyon Risk Analizleri, Su Kaynakları ve Kirlilik Analizleri. İklim Bilim Çalışmaları, Sel Bölgeleri Risk Analizleri, Doğal Hayatı Koruma olarak sıralanabilir. Yerbilimleri Uygulamaları: Maden, Petrol Alanlarının Tespit ve Envanteri, Jeolojik Haritalar, Deprem Risk Analizleri olarak sıralanabilir. Deprem Risk Analizleri Yerbilimleri Uygulamaları’nda yer almaktadır.

Kamu Uygulamaları: Yerel Yönetimlerde Kent Bilgi Sistemleri, Şehir Bölge Planlama Çalışmaları, Arazi Kullanım Haritaları, Altlık Harita ve İmar Planları, Kent Taşınmaz Envanteri, Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinde Mülkiyet Envanteri, CBS Tabanlı e-devlet Projeleri, Kent içi Ulaşım Planları, Adres Yönetim Sistemi, Toplum Sağlığı Analizleri ve Haritaları, Suç Analizleri ve Haritaları olarak sıralanabilir. Orman ve Ağaç Envanteri, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)’nin Ormancılık Uygulamaları’nda yer almaktadır.

Konumsal veriyi ifade etmek için, uluslararası platformda kabul gören birçok projeksiyon sistemi bulunmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Belirli hacmi, alanı ve uzunluğu olmayan mutlak konum belirlemek için kullanılan geometrik bir nesnedir. Ağaç, direk vb. noktasal yeryüzü elemanlarının konum bilgilerini CBS haritalarında tanımlamak için kullanılır. Bulvarın uzunluğu vardır. Doğru cevap D'dir.

Raster veri iki boyutlu ortamda düzenli grid yapısında satır ve kolonlara bölünmüş hücrelerden oluşur. Doğru cevap A'dır.

C seçeneği dışındaki bütün bilgiler bu modelin dezavantajlarından bahsetmektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Spagetti veri modeli genellikle CAD yazılımları ile üretilen bir modeldir. Doğru cevap D'dir.

Çizgisel elemanlarla sınırlandırılmış iki boyutlu homojen kapalı alanlardır. Ada, göl, parsel, il sınırı vb. alansal yeryüzü elemanlarının konum bilgilerini CBS’de tanımlamak için kullanılır. Doğru cevap B'dir.

Sayısal arazi modeli vb. sürekli veri tipinde gösterim raster veri modeli ile daha sağlıklıdır. Vektör veri modelinde keskin ve ayrık veri tipi kullanıldığı için yeryüzü topoğrafyası üçgenleme yöntemi ile yapılabilmektedir. Bu nedenle gösterimde süreklilik sağlanamamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Resim 6.7'ye göre doğru cevap B'dir.

Piksel Raster veri modelinde kullanılmaktadır.

Veri boyutunun büyüklüğü nedeni ile raster verilerde genellikle 1-bit ikili (binary) veri değeri kullanılır. Matematiksel olarak her piksel değeri sadece iki değer alabilir, 0 ve 1. Veri boyutu büyütülerek piksel değeri 8-bit veri değerine çıkartılarak 256 farklı değer alabilir. Doğru cevap A'dır.

Öznitelik Verisi