COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

Coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla, bilgisayar ortamına aktarılan veriler üzerinden ne, hangi, kimin, nasıl, neresi, nerede vb. soruların sorulması ve bunlara ilişkin yanıtlara hem ilgili yazınsal veri tablosundan ulaşılabilmesi hem de bu yanıtların harita üzerinde işaretlenmesi olası hale gelmektedir.

Sınıflandırma, uydu görüntüleri, sınıflandırma yönetiminin belirlenmesi, alana ilişkin mevcut haritalar coğrafi bilgi sistemlerinin çalışma süreçleri içinde yer alır. Deney grubunu belirlemek, coğrafi bilgi sistemlerinin çalışma süreciyle ilgili bir kavram değildir.

Seçeneklerde yer alan deprem, çığ, sel, kasırga doğal afetlerdir. Çevre kirliliği ise herhangi bir coğrafi bilgi sistemleri çalışmasında insan etkileri ile ilgili bir kavramdır.

Coğrafi bilgi sistemlerinin çıkış noktası, planlama çalışmalarında kullanılması gereken çok sayıdaki veriyi aynı anda değerlendirmek ve karar vermektir.

Coğrafi bilgi sistemleri haritaları, gerçek -fiziki dünyanın bilgisayar ortamında modellenmesi ve yaratılmasıdır. Verilen seçeneklerden Arazi yapısı bu haritalarda doğrudan ulaşılabilecek bilgilerden biridir.

‘’Ne’’ amaçla kullanılıyor? (alan kullanımı). Dikkat edilirse D seçeneği dışındaki sorular belli bir arazi üzerindeki sadece bir niteliğin cevabını ararken D seçeneğindeki soru belli bir bölgedeki birçok niteliği aynı anda sorguluyor.

Bilgisayar teknolojilerinin gelişiminden önce, geniş miktarda konumsal bilginin depolanmasını, işlenmesini ve analiz edilip yorumlanmasını sağlayan hiçbir yol bulunmamaktaydı. Bu engellere karşın, Mc Harg’ ın yöntemi üst üste bindirilen haritaları kullanmak olmuştur. ‘’Bir resim bin kelimeye değer’’ mantığından yola çıkan McHarg, görsel olarak sergilenen mekansal verilerin geniş miktarda bilgi içereceğine dikkati çekmiştir.

Bu kapsamda tarım alanları ve orman alanlarının çakıştırılması neticesinde ekolojik hassasiyet içeren alanlar bulunacaktır ve 1. derecede ekolojik hassasiyete sahip bu alanlardan kanal geçmesi istenmeyecektir. Bu alanlar 1.derece tarım alanları, 1.derece orman alanları ve ekolojik yönden hassas kumul vejetasyon alanlarıdır. 2.derecede hassasiyet gösteren alanlar ise 2.derece tarım alanları ve 2.derece orman alanlarıdır. 3.derecede ekolojik hassasiyet gösteren alanlar; 3.derece orman alanları ile 3.derece tarım alanlarıdır. Ekolojik açıdan hassasiyet göstermeyen alanlar ise rekreasyon, ticaret, turizm ve golf amaçlı kullanımlardır.

Bilgisayar teknolojisi sayesinde özellikle son yıllarda UNIX gibi güçlü ve flexible işletim sistemleriyle coğrafi bilgi sistemleri yaygın hale gelmiştir.

Proje tasarımı sürecini 6 aşamada izlemek mümkündür. Bunlar çalışmanın amacının ve çalışmada kullanılacak yöntemlerin belirlenmesi, çalışma alanına ait gerekli tüm verilerin toplanması, veriler kullanılarak belirlenen yöntemlere göre gerekli analizlerin ve sorgulamaların yapılması, yapılan sorgulama ve analizlere göre gerekli sonuçların, stratejilerin, kararların üretilmesi ve amaç doğrultusunda değişen verilerin güncellenmesidir.

Coğrafi bilgi sistemleri ile giderilebilecek sorunlar: Çarpık kentleşme, kontrolsüz sanayileşme, kirlilik, yaşam kalitesinde düşme, doğal kaynakların zarar görmesi şeklinde sıralanmıştır. Doğal kaynakların envanteri ise bir CBS yöntemidir.

Sanayi tesisi yer seçimi için kullanılacak katmanlar şu şekildedir: l. Veri Katmanı: Toprak verileri, 2. Veri Katmanı: Jeolojik veriler, 3. Veri Katmanı: Yola yakınlık, 4. Veri Katmanı: Eğim.

Kanal için uygun güzergâh seçimi sorunu: alandaki gölün su seviyesinin yükselmesi sonucu göl ve çevresinde yaban yaşamın ve vejetasyonun zarar görecek olmasıdır. Bu nedenle, gölden denize giden bağlantı kanalları inşa edilmesi gerekmektedir. Yapılacak çalışmada kanalın inşası için göl ile deniz arasındaki olası en kısa hatlar, mevcut kullanımlar (turizm ve golf alanları, plajın kullanılamaması), eğim (%10’dan küçük), nehire olan uzaklık (taşkın riskinin önlenmesi için kanal, nehire 1.000 m’lik bir zon dışında olabilir) gibi kriterlerin değerlendirilerek, bu kriterlerin çakıştırılmasıyla bulunacak ve en uygun güzergâha karar verilecektir.

Ekolojik hassasiyet açısından uygunluk derecelendirmesi yapılması için tarım ve orman alanlarının paftaları çakıştırılmıştır.

Kanal açısından değerlendirilecek bir diğer veri, eğim durumudur. Eğim açısından %5-10 eğime sahip alanlar 2.derecede uygun, %10’dan fazla eğime sahip alanlar ise uygun değil olarak kabul edilmiştir.

Coğrafi bilgi sistemlerini kullanarak yapılan kentsel yenileme çalışmalarında göz önünde alınacak kriterler: Yapıların mevcut durumu, yapıların kültürel miras niteliğinde olup olmadığı, mülkiyet durumu, yeni işlev alıp almayacağı durumu, yapı büyüklükleri, yapıların yapılması olası müdahale şekilleri, yapılabilecek değişiklik önerileri göz önüne alınan kriterlerdendir. Yapı sakinleri bu kriterlerden değildir.

Tespit esnasında kullanılacak kriterler; trafik yoğunluğu ve kaza riski en az olan yolların kullanımı, ekolojik açıdan hassas olan bölgelerin olası kazalarda atık yüklü araçlar için trafiğe kapanması, trafik akışının hızlı olduğu otoyolların kullanılmaması, yerleşim merkezlerinden geçmemesidir.

Piknik alanına en uygun olan yerlerin tespitinde kullanacağımız kriterler; eğim (%0-2 arasında ya da %2-8 arasında olacak, % 8'den fazlası uygun değil), büyük toprak grubu (IV. sınıf uygun, III. sınıf ikinci derece uygun, II. sınıf uygun değil) ve yola olan mesafedir (yola mesafesi 300 metre, çeşmeye mesafesi 400 metreden fazla olan yerler uygun değildir).

Coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımıyla;
- Mekânsal verilerin kolaylıkla toplanması ve düzenli şekilde saklanması,
- Bunların standart formatlarda saklanabilmesi,
- Hataların bilgisayar sistemi tarafından bulunması ve düzeltilmesi,
- Verilerin kolaylıkla güncellenmesi,
- Farklı kişilerle elektronik ortamda paylaşılması, verilen kararlarda hata payının son derece az olması,
- Verilere kolaylıkla ulaşılabilmesi ve gerektiğinde analiz edilmesi mümkün olabilmektedir.