COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

konumsal veriler doğal yeryüzü nesneleri (dere, ağaç, vb.), insan yapımı nesneler (yol, bina, vb.) ve ya yeryüzünde görülmeyen ancak haritalar da gösterilmesi gereken arazi bölümleri (ülke sınırı, parsel vb.) olabilir.

Düzensiz Üçgen Ağ : Eşyükselti eğrilerinden elde edilen ve arazi yapısını ifade etmek için kullanılan bir veri formatıdır. Yüzeyde oluşturulan üçgenlerin her bir köşe noktas nın x,y,z koordinatları modellenerek oluşturulur. Sayısal Arazi Modelleri (DEM) genellikle bu forma kullanılarak üretilir.

Konumsal bir nesne ile ilişkili, konumsal olmayan verilere ise öznitelik verisi denir.

Konumsal veritabanı (geodatabase) genel yapısı ile standart bir veritabanı gibidir ve veritabanı nesnelerinden oluşur. Tablolar, verileri depolamaya
yarayan en önemli ve vazgeçilmez veritabanı nesneleridir. Tablolar, bilgi alanları (sütunlar) ve veri kayıtlarından (satırlar) oluşmaktadır

Konumsal veritabanı (geodatabase) genel yapısı ile standart bir veritabanı gibidir ve veritabanı nesnelerinden oluşur. Tablolar, verileri depolamaya
yarayan en önemli ve vazgeçilmez veritabanı nesneleridir. Tablolar, bilgi alanları (sütunlar) ve veri kayıtlarından (satırlar) oluşmaktadır

Anahtar bilgi alanı: Verinin indekslenmesine ve sorgulamasına olanak sağlayan, veri tekrarını
engelleyen ve tablonun diğer tablolarla ilişkilendirilmesini kolaylaştıran bilgi alanına ne ad verilir?

SQL Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü (ANSI) tarafından onaylanan veritabanlarında kullanılan yapısal sorgulama dilidir.

temel konuma dayalı sorgu araçları; 

kesişenleri seç (intersect)
• belirli uzaklıkta olanları seç (within a distance of)
• içine düşenleri seç (within)
• tümüyle içine düşenleri seç (completely within)
• içinde olduğunu seç (contain)
• tümüyle içinde olduğunu seç (completely contain)
• sınırına dokunanları seç (touch the boundary of)
• ortak kenar paylaştıklarını seç (share a line segment)
• benzeşenleri seç (identical to)

olarak sıralanmaktadır.

Tümüyle içine düşenleri seç (completely within) 

Tümüyle içine düşenleri seç sorgulaması, içine düşenleri seç sorgulamasından farklı olarak belirlenen konumsal nesnenin içine düşen ve sınırları çakışmayan nesneleri seçmeye yarayan bir sorgudur. Bu sorguda belirlenen nesne içine düşen nesnelerin sınırlarına dokunamaz. Örnek
vererek açıklamak gerekirse ülkemizin Anadolu Yarımadası’nın tümüyle içinde
olan illeri seçme sorgulaması yapıldığında Anadolu Yarımadası’ndaki ülke
sınırlarına dokunmayan iller seçilmektedir

Tümüyle içinde olduğunu seç sorgulaması, içinde olduğunu seç sorgulamasından
farklı olarak, belirlenen konumsal nesnenin içinde olduğu ve sınırları çakışmayan
nesneyi seçmeye yarayan bir sorgudur. Bu sorguda belirlenen nesne içinde olduğu
nesnenin sınırlarına dokunamaz. Belirtilen nesne birden fazla olabilir. Ankara il sınırları belirtilen nesne olduğunda Anadolu Yarımadası sınırlarına dokunmadığı  için tümüyle içinde olunan konumsal nesne olarak seçilecektir. Ülke sınırlarına  dokunmayan tüm iller birlikte veya ayrı ayrı seçildiğinde de sonuçta yine Anadolu
Yarımadası seçilecektir

Tematik veriler: Yeryüzünden çeşitli yön temlerle toplanan verilerin modellenmesi ve sınıflandırılması ile elde edilen sürekli (continuous) verilerdir (yükseklik, eğim, kirlilik, konsantrasyon vb.).

Örnek konumsal nesne olarak binaları seçelim ve binalar için öznitelik veri tablosu tasar               layalım. Örneğimize göre elimizde binaların, apartman adı, kat adetleri, bağımsız bölüm adetleri, binaların metrekare cinsinden taban alanları ve yapım tarihleri olsun. Apartman adı metinsel bir bilgidir ve bilgi alanı değişken türü metin (text) seçilmelidir. Bina kat adedi 3,5,7 gibi tam sayı değerlerinden oluşmaktadır. Dolayısı ile değişken türü tam sayı (integer) olmalıdır. Bağımsız bölüm adedi bir apartmandaki konut ve işyerlerinin toplamına eşittir ve bina büyüklüğüne bağlı olarak 1 ve üzeri tam sayı (integer) değerleri alabilir. Binaların metre kare cinsinden taban alanları sayısal bir değer olup, ondalık (decimal) basamaklar içerebilir. Son olarak binaların yapım tarihleri, tarih (date) türünde bir değişken olacak  tır.

WKB  gösterimi 21 adet iki basamaklı  hexadecimal değerden oluşmaktadır. Byte or der 0 ve 1 değeri alabilen değer olup, WKB type konumsal nesnenin nokta, çizgi ve poligon olarak (1 nokta, 2 çizgi, 3 poligon) türünü vermektedir. X ve Y ise nesnenin koordinat değerlerini göstermektedir.         21çift hexadecimal değerden oluşan WKB verisi veritabanı tablosunda değişken türü ikili (binary) ve ya uzun ikili (longbinary) bilgi alanların da saklanmaktadır. Böylece konumsal nesne veri kaydı ile öznitelik bilgisi kaydı aynı satırda saklanabilmekte ve tek tablo içinde doğrudan ilişki kurulmaktadır.

Open Geospatial Consortium – OGC (CBS konusunda çeşitli firma, kurum ve üniversitelerin katılımı ile kurulan uluslararası bir kuruluş) tarafından konumsal verinin veritabanı ortamında saklanabilmesi için standartlar ve formatlar belirlenmiştir. Buna göre WKT (Well-Known Text) ve WKB (WellKnown Binary) formatları kabul edilmiş tir.

Anahtar Bilgi Alanı: Verinin indekslenmesine ve sorgulamasına olanak sağlayan, veri tekrarını engelleyen ve tablonun diğer tablolarla ilişkilendirilmesini kolaylaştıran bilgi alanıdır.

Öznitelik verilerine bağlı sorgulamalar SQL (Structured Query Language) adı verilen yapısal sorgulama dili kullanılarak yapılmaktadır. SQL veri tabanlarındaki  verilere ulaşmak ve işlemek için  ideal bir araçtır.

Çeşitli veritabanı yazılımları tarafından kullanılan farklı   SQL versiyonları SELECT, INSERT,UPDATE, DELETE, WHERE gibi ANSI standardında  ki temel komutlara ek olarak kendi genişletmelerini kullanmaktadır.

Katmanların yazınsal verileri üzerinde yapılacak bir seçme sorgusunda sorgulama operatörleri kullanılmaktadır.  Benzer-Like: Verilen nümerik veya alfa-nümerik değerin bir kısmını içeren öznitelik değerlerini seçme işleminde kullanılır.

Kesişenleri seç: En çok kullanılan konuma dayalı sorgu araçlarından biridir. Adından da anlaşılacağı gibi birden fazla nesnenin bir kısmının konumsal olarak ortak noktada bulunması olarak tanımlanabilir. Kesişmek üç farklı konumsal nesne tipi (nokta, çizgi, poligon) içinde kullanılmaktadır.

Raster veriler şunlardır:

Doğru cevap C'dir.