COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

Mekânsal yetenek, bir insanın sahip olduğu ve bir insanın zihinsel gerçekleştirme yeteneğini, rotasyon, perspektif değişimi ve benzeri gibi, karakterize etmenin bir yolu olan bir süreklilik olarak kabul edilmektedir.

Mekânsal düşünme üç amaca hizmet eder; • Tanımlayıcı fonksiyonu; objelerin görünüşlerini ve aralarındaki ilişkileri yakalamak, muhafaza etmek ve nakletmek; analitik görevi •

Kodlama süreçleri kendi içlerinde atomistik değildir; önceki bilgi işlemeleri sonucundan doğarlar, ve karşılık olarak, daha karmaşık mekânsal yargıların ve çıkarımların parçaları olarak değerlendirilir. Kodlama süreci şunları içerir: • Zeminden şekilleri ayırt etmek; • Dokuların, ana hat şekilleri ve içsel yapısal düzenlemelerin ikisinin de, farkına varmak; • Boyutu değerlendirmek; • Dokuyu ayırt etmek; • Rengin farkına varmak ve • Diğer özellikleri tespit etmek vb. sıralanabilir

Bir varlığın bir referansa dair ilişkisine ya da iki varlığın karşılaştırılmasına dayanan önemli mekânsal değerlendirmeler ve karşılaştırmalar: • Yönelim belirleme • Yerinin belirlenmesi • Mesafe değerlendirmesi • Boyut karşılaştırması • Renk karşılaştırması

Dinamik varlıkların karakteristiklerini değerlendirmek de diğer varlıklar ya da bir referans çerçevesine göre yapılır. Değerlendirilebilir dinamik özellikler şunları içermektedir: • Hareketin yönü • Hareketin tarzı • Hız ya da ivme • Kesişme ya da çarpışma

Yer Bilimlerinde Mekânsal Düşünme Her karmaşık bilimsel pratikte olduğu gibi, bileşen işlemleri tanımlamak çok zordur ve içinde uygulandıkları tek bir dizilişi belirlemek imkânsızdır. Yer bilimcilerin deneyleri temel alındığında, komite yer bilim yapma süreci içinde uygulanan mekânsal düşünce işlemlerinin tanımlayıcı bir kataloğunu sunar. İki tür düşünür kategorisinde temellenmiştir: özellikle başkalarına alışılmışın dışında gelen, mekânsal çözülmesi gereken sorunları üstlenen uzman yer bilimciler ve kendilerine alışılmışın dışında gelen mekânsal sorunları üstlenen acemi öğrenciler. Yer bilimciler ve öğrencileri tarafından yapılan mekânsal düşünme, birçok şeyin yanında şunları içerir; • Gerçek hayatta karşılaştığımız objelerin yönünü ve konumunu, Dünya’yı dayanak noktası alan kavramsal bir koordinat sistemine bağlı olarak, tanımlamak, ...

On dokuzuncu yüzyıl boyunca ve yirminci yüzyılın ilk yarısında, Almanya coğrafi bilginin merkezlerinden (belki de tek merkezi idi) biriydi. Saygı duyulan bir disiplin olarak, coğrafya, Alman üniversite sistemine güçlü bir şekilde yerleştirilmişti.

En basit olarak, konum teorisi şu soruyu sormuştu; Neden “şey”ler oldukları yerde konumlanmışlardır? Konum teorisi bu soruyu, Johann Heinrich von Thunen’ in (1826) tarım modelini ve imalatını ve Alfred Weber’in (1909 sanayi konumu modelini temel alarak, tarımsal üretim gibi şeylerin mekânsal kalıplarını açıklayan genel kurallar bularak cevaplama yoluna gitmiştir.

Bazıları için, merkezi yer teorisi, Dünya’nın üzerindeki dokulara ve kalıplara neden olan süreçleri anlamayı ve modellemeyi amaçlayan bir yaklaşımdır ve coğrafyaya mekânsal analiz açısından yaklaşmayı sembolize eder. Ancak bunun yanında, alanın bütün bilim insanları için, merkezi yer teorisi coğrafyada mekânsal düşüncenin gücünün bir örneklenmesidir.

Coğrafi veri bağlantısı üç unsur içermektedir. Bunlar yer, zaman ve özellikleridir

Bir düşünme biçimi olan mekânsal düşünme, bilişsel becerilerin bir koleksiyonudur. doğru cevap A şıkkıdır.

Mekânsal olarak düşünme aşağıdakiler hakkında bilgi sahibi olmayı gerektirir: (1) mekân- örneğin, mesafeyi hesaplamanın farklı yolları (mil, yolculuk süresi, yolculuk maliyeti), koordinat sisteminin temelleri (Kartezyene karşı kutupsal koordinatlar) ve mekânın
doğası (yönlerin sayısı); (2)temsil- örneğin, görüntüler arasındaki ilişki (bina görünüşlerine karşı planlar, perspektif haritalarına karşı ortogonal), projeksiyonların
etkisi (eşit alan harita projeksiyonlarına karşı merkatorlar) ve grafik tasarım prensipleri (görselliğin rolü, görsel zıtlık ve harita ve grafiklerdeki şekil zemin ilişkisinin
okunabilirliği); (3)düşünce- örneğin, daha kısa mesafeler hakkında farklı düşünme
yolları, dış değerleme ve iç değerleme yeteneği ve karar vermedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Veriden bilgiye geçiş yapabileceğimiz üç mekânsal bağlam vardır: yaşam boşlukları, fiziksel boşluklar ve fikri (zihinsel) boşluklar. Her durumda, boşluk, veriye anlam veren yorumlayıcı bağlamı sağlar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Mekânsal temsilin prototip örneği kartografik haritalardır, ve harita okuma ve yorumlamada mekânsal düşünmenin üç fonksiyonunu da işler halde görebiliriz. Doğru cevap D şıkkıdır.

Objeler maddesel şeyler (Bir şehirdeki yolların ve mahallelerin kavramsal ha- ritalarında olduğu gibi) ya da soyut kavramlar (Shakespeare oyunundaki karakterler arasındaki sevgi-nefret ilişkilerinin çok boyutlu ölçeklenmiş modelinin iki boyutlu grafik planında olduğu) olabilir. Karakterler arasında geçen kelimelerin sayı ve tipleri, benzerlik ölçülerine, sonra da karakterlerin arasındaki uzaklıklara çevrilmiştir. Grafik plan, karakterleri bir boyutun aşk, bir boyutun da nefret olduğu bir boşluğa yerleştirmiştir. Boşluktaki yerleşim, karakterler arasındaki ilişkiyi anlamak için kullanılabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Üçüncü bağlam, düşüncelerimizin odağı olan- kendileri mekânsal ya da mekânın içinde olmasa da mekân zaman koordinatları ile konumlara atanabilen ve bu şekilde mekansallaşan kavram ve objelerle ilişki içindedir. Burada ana öncül objeler arasındaki veri ilişkisinin -örneğin benzerlik ya da farklılık, diziliş sırası, ortaya çıkma zamanı- konumlara ve buna bağlı olarak objelerin boşluktaki düzenlemelere dönüştürülmesidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Primitişer takımı, objelerle dolu dünya ile yüz yüze gelmelerimizi yakalama yoludur (görüngülerin oluşması): Objeler bizim anlamaya çalıştığımız şeylerdir . Her farklı bilimsel bilgi alanı için, farklı takımda objeler vardır: biyolojide, bunlar genleri, hücreleri, proteinleri, biyotayı ve buna benzer şeyleri içerebilir, sosyolojide de bunlar mahalleleri, stereotipleri kuruluşları ve benzeri içerebilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bir varlığın bir referansa dair ilişkisine ya da iki varlığın karşılaştırılmasına dayanan önemli mekânsal değerlen- dirmeler ve karşılaştırmalar:

• Yönelim belirleme
• Yerinin belirlenmesi
• Mesafe değerlendirmesi
• Boyut karşılaştırması
• Renk karşılaştırması
• Doku karşılaştırması
• Yer karşılaştırması
• Yön karşılaştırması
• Diğer özellikleri karşılaştırma

Doğru cevap E şıkkıdır.

Dünya statik değildir ve akıl hareket eden nesneleri kodlamak, yorumlamak ve ifade etmek için yollar bulur. Dinamik varlıkların karakteristiklerini değerlendirmek de diğer varlıklar ya da bir referans çerçevesine göre yapılır. Değerlendirilebilir dinamik özellikler şunları içermektedir:

• Hareketin yönü
• Hareketin tarzı
• Hız ya da ivme
• Kesişme ya da çarpışma

Doğru cevap D şıkkıdır.

CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS), Geographic İnformation System): Coğrafi verilerin odağı yeryüzünün hemen üstünde ya da hemen altındaki yerler hakkında bilgi olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.