COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ

CBS kullanımıyla,
• Mekansalverilerin
kolaylıkla toplanması
ve düzenli şekilde
saklanması,
• Bunların standart
formatlarda
saklanabilmesi,
• Hataların bilgisayar
sistemi tarafından
bulunması ve düzeltilmesi,
• Verilerin kolaylıkla
güncellenmesi,
• Farklıkişilerleelektronik
ortamda verilerin
paylaşılması, verilen
kararlarda hata payının
son derece az olması,
• Verilerekolaylıkla
ulaşılabilmesi ve
gerektiğinde analiz
edilmesi, mümkün
olabilmektedir.

Özetle, doğru yapılandırılmış CBS kullanımının planlama çalışmalarında verimliliği en az 10 kat artırdığı, personel gereksinimini çok azalttığı söylenebilir. Bu
verimlilik artışının nedenleri;
• Bilgi yönetiminin ve güncelleştirmesinin verimli halde yapılmasınısağlaması,
• Daha az hata yapılmasını sağlaması,
• İşgücü ve zaman israfını en aza indirgemesi,
• Bilgi saklamaya ve arşivlemeye yönelik iyi bir altyapı sağlıyor olması,
• Bilgiye ulaşabilme kolaylığı,
• Gelişmiş sistem güvenirliliği,
• Harita doğruluğu, güvenirliliği ve produktivite,
• Analiz yapma kolaylığı,
• Bir alana ilişkin tüm yazınsal ve grafik verilerin aynı ortamda tutulması,
• Aynı haritayı birden fazla kullanıcının eşzamanlı olarak kullanılabilmesi,
• Amaç doğrultusunda gerekli analizlerin yapılarak sonuç üretilebilmesi,

CBS BİLEŞENLERİ
Coğrafi bilgi sistemleri, vektörel ve yazınsal verilerin aynı ortamda toplanması,
depolanması, güncellenmesi, amaçlar doğrultusunda sorgulanmasını sağlayan
yazılım, donanım, mekana ait her türlü veri, donanım, yazılım ve sistemde çalışan
personelden oluşan sistemdir.

Konumsal bilgi sistemleri ise yazınsal verinin yanı sıra bu verilerin konumsal durumlarının da grafik olarak yer aldığı bilgi sistemleridir.

CBS’de yer alan bilgisayar sisteminin temel bileşenleri, donanım ve yazılımdır.

VEKTÖREL VERİ-RASTER VERİ
 Vektörel bilgiler ise bilgisayar ortamında yer alan çizgiler, eğriler, noktalar gibi koordinat sistemi üzerinde ifade edilebilen, başlangıç, bitiş ve kendini tanımlayan tüm noktalarının koordinatları belirli objelerdir.

CBS’DE TEMEL ANALİZLER VE İŞLEMLER
CBS’de temel analizler genel olarak şu şekilde gruplanabilir: (Şekil 1.11)
• Yüzey analizleri
• Ağ analizleri
• Yakınlık analizleri

Kentsel dokunun tespit edilmesi amacıyla yapılan çalışmalarda çözünürlük 1-10 metre arasındayken, atmosferik hareketler gibi geniş alanları gözlemlemek için kullanılan görüntülerde çözünürlük 1000 metreye kadar çıkar.

Yakınlık Analizleri
Yakınlık analizi, bir noktadan, çizgiden ya da poligondan mesafelerin ölçümü olarak tanımlanabilir

Coğrafi bilgi sistemleri, kullanıldığı yere ve amaca bağlı olarak farklı isimler alabilmektedir. Yaygın olarak kullanılan isimler aşağıda sıralanmıştır:
• Kent bilgi sistemi,
• Çevre bilgi sistemi (EIS),
• Afet bilgi sistemi,
• Otomatik haritalama ve hizmet yönetimi (AM/FM),
• Arazi bilgi sistemi (LIS),
• Doğal kaynak bilgi sistemi vb.

Özellikle son yıllarda kişisel bilgisayarlardaki hızlı gelişme ile ticari veritabanı uygulamalarının ve çizim programlarının kişisel bilgisayarlarda da etkili kullanılmaya başlanması, bunun yanı sıra iş istasyonlarında UNIX gibi güçlü ve esnek işletim sistemi desteği, UNIX işletim sistemiyle birlikte Windows gibi kullanıcı dostu işletim sistemleri üzerinde de ticari yazılım seçeneklerinin yaygınlaşması, CBS teknolojisinin kullanımının artmasındaki temel etkenler olmuştur.

Doğru yapılandırılmış CBS kullanımının planlama çalışmalarında verimliliği en az 10 kat artırdığı, personel gereksinimini çok azalttığı söylenebilir. Bu verimlilik artışının nedenleri;

• Bilgi yönetiminin ve güncelleştirmesinin verimli halde yapılmasınısağlaması,

• Daha az hata yapılmasını sağlaması,

• İşgücü ve zaman israfını en aza indirgemesi,

• Bilgi saklamaya ve arşivlemeye yönelik iyi bir altyapı sağlıyor olması, • Bilgiye ulaşabilme kolaylığı,

• Gelişmiş sistem güvenirliliği,

• Harita doğruluğu, güvenirliliği ve produktivite,

• Analiz yapma kolaylığı,

• Bir alana ilişkin tüm yazınsal ve grafik verilerin aynı ortamda tutulması,

• Aynı haritayı birden fazla kullanıcının eşzamanlı olarak kullanılabilmesi,

• Amaç doğrultusunda gerekli analizlerin yapılarak sonuç üretilebilmesi

• Haritaların tümünde değil çalışılacak kısmın ayrılabilmesiyle, çalışmada işe yaramayan bilgi yükünden kurtulunması,

• Mekana ait yazınsal ve grafik veri üzerinden sorgulama ve raporlama yapılabilmesi, olarak sayılabilir

Uygulama yazılımlarını amaç doğrultusunda şu şekilde sıralamak mümkündür:

• CBS yazılımları,

• Veritabanı uygulama yazılımları,

• Sayısallaştırma, vektörizasyon yazılımları,

• Uydu görüntülerini işleme amaçlı görüntü işleme yazılımları,

• Programlama yazılımları.

Coğrafi Bilgi Sistemlerinde Kullanılan Veri Tipleri;

I. Ekonomik Veriler

II. Kentsel Veriler

III. Doğal Veriler

IV. Sosyal Veriler'dir

CBS’nin taşıması gereken temel özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Standartlaşma,

• Multi/transdisiplineryapı,

• Veripaylaşımı,esnekve şeffaf yapı,

• İnternet/ağilebağlantı yardımıyla kolay ulaşılabilirlik,

• Organizasyon, işbölümü/ toplam kalite anlayışı.

Sayısallaştırıcı ile yapılan sayısallaştırma işleminin orijinal verinin aşağıdaki özellikleri nedeniyle dezavantajları vardır:

• Genellikle haritaların güncel tarihli olmaması,

• Operatörden kaynaklanan hatalar,

• Haritanın basıldığı kağıt tipinde zamanla olan esneme, kırışma, silinme, kirlenmeden kaynaklanan hatalar

Kentsel planlama, topografik harita, kırsal planlama, mevcut arazi kullanımının tespit edilmesi amacıyla kullanılan haritalarda ölçek 1:10000'dir

• Poligonlar tamamen kapalı olmalı, hiçbir yerde açık olmamalı,

• Poligonları oluşturan çizgiler taşmamalı,

• Poligonları oluşturan sınırlarda tek bir çizgi olmalı,

• Çizgiler kesişme noktalarından kırılmalıdır