COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 7

Raster piksel değerleri, parsel haritası, imar planı gibi taranmış altlık haritalar için ayrık veri kullanılır. Bir hücreden diğerine değer değişimi ya özdeş ya da çok keskindir. Sürekli verilere kıyasla veri büyüklükleri daha azdır. Sürekli veriden farklı olarak hücre değeri hücrenin tam alan değeriyle temsil edilir.

Bir arazi yüzeyini 3 boyutlu olarak tanımlayan ve yeryüzünün sürekli bir biçimde değişen topografik yüzeyini göstermek için kullanılan sayısal bir modeldir.

Dere akış yönü, yağış birikimi, su ve drenaj havzalarını, sel riski olan bölgeleri, baraj ve gölet bölgelerini, tarıma uygun arazileri belirlenmek için su kütlelerini inceleyen analiz türüne Hidroloji analizi adı verilir.

Nesneleri bağlı olduğu grup, sınıf, üyelik, cinsiyet, kategoriye göre tanımlayan sıralama yapılması mümkün olmayan verilere nominal veri adı verilir.

Göl, şehir, ülke, orman alanı, tarla gibi objeleri sunan, bir alanı temsil etmek üzere en az üç adet kenardan oluşan iki boyutlu ve kapalı bir şekil olan poligonlar alansal yüzeyli nesneleri gösterir.

Obje yüzeyinde derinlik farklarının bulunmadığı nesneler için kullanılan kalibre edilmiş fotoğraf makinesinden elde edilmiş bir fotoğrafın, ölçüm aleti kullanılarak alınmış koordinat verileri ile özel yazılımlar kullanılarak koordinatlandırılması işlemine tek resim değerlendirmesi adı verilir.

Girdi veri kümelerinin geometrisini ve niteliklerini birleştirerek bileşik bir harita oluşturma işlemine çakıştırma analizi adı verilir.

Günlük yaşantımızda karşılaştığım›z yapıların, binaların, cihazların ve birçok olgunun karmaşık yapılardan oluştuğunu görüyoruz. İnsan ne kadar zeki olsa da bu karmaşlık yapı ve kavramları algılamada ve çözümlemede bir limite sahiptir. Bu süreç karmaşık yapı ve olguların bütünüyle kavranmasını olanaksızlığı insanları çözüm arayışına sürmüş ve karmaşık sistemlerin parçalar halinde incelenmesiyle sonuçlanmıştır. Bu parçalar incelenen obje ya da olgunun benzetimleridir. Bu benzetimlerin her birine ya da oluşturduğu bütüne model adını vermekteyiz.

Model kavramı insanlığın hayatına planlama ile girmiştir. Planlama, önceden belirlenmiş amaçların gerçekleştirilebilmesi için yapılması gereken işlerin saptanması ve izlenecek yolun belirlenmesidir.

Modellemenin dört temel amacı vardır. Bunlar; Modeller bir sistemin bulunduğu veya olmasını istediğimiz durumu görselleştirir. Modeller bize sistemin yapısını ve davranışını öğrenmemizi sağlar. Modeller bir sistemin inşaatında bize rehberlik eden bir şablon oluşturur. Modeller verdiğimiz kararları belgeler.

Modelleme karmaşık sistemlerin kendi içindeki bütünlüğünü anlayabilmemizi sağlar. Modelleme kullanan tüm mühendislik disiplinlerinin zengin bir geçmişi vardır.
Bu deneyim modelleme için temel ilkeler oluşmasında yol gösterici olmuştur. Bu ilkeler ise şu şekildedir:
• Oluşturulacak modelin seçiminin, probleme yaklaşımda ve çözümün şekillenmesi üzerinde derin bir etkisi vardır. Yanlış bir modelleme yanıltıp, ilgisiz konulara odaklanmaya neden olur.
• Her model farklı hassasiyet düzeyleri ile ifade edilebilir.
• En iyi modeller gerçeğe bağlı modellerdir.
• Tek bir model veya görünüm yeterli değildir.

Kapsülleme; anahtar kelimelerle veriye nasıl erişilebildiğini özetler. Bir nesne içinde veri özel ya da genel olabilir. Özel veriye nesnenin dışındaki programın diğer parçaları tarafından erişilemez. Veri genel olduğunda ise bir nesne içinde tanımlanmış olsa bile programın diğer parçaları veriye erişebilir.

Dünyadaki ekonominin temel altyapısını insanların, enerjinin, hammadde ve fikirlerin dolanımını sağlayan karayolları, boru hatları ve kablo ağları oluşturur. Bu altyapılar ağ şeklinde modellenir ve bu ağların form, kapasite ve verimliliği çevremizdeki dünyayı algılamamızda ve sürdürdüğümüz yaşam standardı üzerinde önemli bir etkisi vardır.

Uydu görüntüleri, bir yerin peyzajındaki değişimi algılamakta Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullandığı en etkin yoldur. Aynı yerin, yılın farklı zamanlardaki görüntülerini karşılaştırıp, analizini yapılabilir.

Raster veri formları şu şekildedir:
- Uydu görüntüleri
- Hava fotoğrafları
- Taranmış haritalar
- Resimler
- Dönüştürülmüş verilerdir

Interval (aralıklı) veri; günün saati sıcaklık gibi bir ölçüm aralığı veri değerini temsil eder. Mutlak sıfır yoktur.

Google Earth; 2000’li yılların başında Keyhole adlı şirket tarafından geliştirilmeye başlanan, içerdiği çeşitli çözünürlükteki uydu fotoğrafları sayesinde günümüzde coğrafi bilgi sistemlerinde en çok kullanılan destekleme modellerinden biri olan destek uygulamasıdır.

TIN’lar kütle noktalarından oluşur. Bu noktalar çeşitli kaynaklardan toplanır. TIN’lar genellikle fotogrametrik enstrümanlardan toplanır. TIN’daki her yüzey, üç boyutlu uzaydaki bir düzlemin parçasıdır. TIN’daki bütün yüzler, komşuları ile kesinlikle her düğümde ve her kenar boyunca birleşir. Yüzeyler birbirleri ile kesişemez.

Belirli bir nokta kümesinde, birçok olası üçgenler oluşturulabilir. ArcInfo, yüzlerin yüzeyi modelleme şeklini optimize etmek amacıyla Delaunay triangulation adı verilen bir algoritma kullanır. Bu algoritmanın temel amacı, toplu halde eşkenar şekillere olabildiğince yakın üçgenler oluşturmaktır.

ArcInfo yazılımı model yüzeyler için iki sunum kullanmaktadır: rasterler ve TIN’ler.