COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 6

Raster sunumunun dezavantajı, yükselti gibi yüzey devamsızlıkları iyi sunulamaz ve zirve gibi yapılar için kesin konumlar rasterlerin grid örneklemesinde kaybolurlar.

TIN’lar yükseklik, eğim, cephe hesaplama, hacim hesaplamaları yapma ve hizalanmış profiller oluşturma gibi çeşitli yüzey analizlerini destekler. Arazinin keskin olarak değiştiği alanlara değişken nokta yoğunluğu uygulanabilir. TIN, kesin konumu ve yüzey özelliklerinin şeklini korur. Göller ve adalar gibi alansal özellikler kapalı üçgen kümeleri ile sunulur. Yükseltiler gibi doğrusal özellikler bağı üçgen kümeler ile dağ zirveleri ise bir üçgen düğümü ile sunulur. TIN’lar yükseklik, eğim, cephe hesaplama, hacim hesaplamaları yapma ve hizalanmış profiller oluşturma gibi çeşitli yüzey analizlerini destekler. TIN’ların dezavantajı, çoğu zaman hazır olarak erişilebilirliğinin olmaması ve veri toplama gerektirmesidir.

Raster veri yükseklik, kirlilik konsantrasyonu, ortam gürültü seviyesi gibi sürekli verilerin depolanmasında ve bu verilerle çalışmada diğer veri modellerine göre üstünlük sağlar.

TIN bir kara parçasının yüzey görüntüsünü yakalamada en etkili ve kullanışlı yöntemdir. TIN modelin perspektif görüntüyü destekleyen bir yapısı vardır. Üzerine fotoğraf görüntüsü düşürülerek, gerçekçi arazi yüzey görüntüleri elde etmek mümkündür. TIN, özellikle su havzası, görünürlük, bakı, eğim, sırt, nehir ve hacim ölçme ile ilgili modellerin oluşturulmasında kullanılır.

Mantıksal ağ, geometrik ağ gibi kenar ve bağlantı noktalarından oluşur. Ama aralarındaki önemli fark, mantıksal ağlar koordinat değerlerine sahip değildir.

Geometrik ağda konumsal nesneler, dört farklı rol üstlenebilir. Bunlar basit kenar, karmaşık kenar, basit bağlantı noktası, karmşlık bağlantı noktası olarak listelenebilir.

Ağ akışları operasyonel bağlamda hizmet ve ulaşım ağları olarak iki şekilde tanımlanır. Bir ulaşım ağında, obje ağ üzerinde nasıl hareket edeceğine kendisi karar verir. Bir hizmet ağında ise obje akış yönüne kendi karar vermez. Ağın kaynak, gider, anahtar gibi konfigürasyonlarına bağlı olarak bir akış yönünde hareket eder. Hizmet ağ uygulamalarında metanın akış yönünü belirlemek gerekir. Ağ içinde karar verme durumunda akış yönünün ne yönde devam edeceğini, akışın kesilip kesilmeyeceğini veya ağın ne kadarının bundan etkileneceğinin bilinmesi gerekir. Geometrik ağ yapısında bu akışı gösteren bir metot bulunmaktadır. Bu gösterim için kaynak ve giderler kullanılır. Her hangi bir birleşim noktası, bu iki rolden sadece birini üstlenir. Kaynağı model içerisindeki meta akışını sağlayan bir pompa gibi düşünülebilir. Gider, metanın aktığı ve akışın sonlandığı yerdir. Bir ağ içinde akış kaynaktan gidere doğrudur.

Gerçeğin basitleştirilmiş haline model adı verilir.

Nesne yönelimli veri modelinde bir nesne sınıfının farklı nesne varyasyonlarına uyum sağlayabilen davranışına ya da metoduna çok biçimlilik adı verilir. Örneğin bir konumsal nesneyi çizmek, eklemek, silmek gibi tanımlanmış temel davranışın veritabanı altında bulunan bütün shape dosyaları için geçerli olması.

Verilen ilk dört seçenek çizgisel mühendislik yapılarına örnektir ve ağ yapısı modellemeye uygundur. E seçeneği ise uygun değildir.

Geometrik ağda konumsal nesneler, dört farklı rol üstlenebilir. Bunlar basit kenar, karmaşık kenar, basit bağlantı noktası, karmaşık bağlantı noktası olarak listelenebilir.

Verilenlerden doğalgaz, su, elektrik ve petrol ağ modellerinden akışın nasıl hareket edeceğine kararı taşınan nesne karar veremez. Karayolunda ise bu kararı sürücü verebilir.

Verilen seçeneklerden uydu görüntüsü, resimler, hava fotoğrafları ve taranmış haritalar grid formatından saklana raster veri formatlarıdır. Vektör veriler ise nokta, çizgi ve poligon olarak saklanan ayrı bir veri formatıdır.

Raster CBS araçları ile dere akış yönü, yağış birikimi, su ve drenaj havzaları belirlenmektedir. Bu model ve edinilen bilgiler, hidrolojik analizlerin temelini oluşturur. Sel riski olan bölgeler için, sigorta oranları, baraj ve gölet bölgeleri, tarıma uygun arazilerin belirlenmesi hidrolojik analizler kullanılarak yapılır.

Raster içindeki her hücre tek bir değere sahiptir. Bu değerin temsil edebileceği 4 genel veri tipi vardır. Bunlar nominal, kademeli, aralıklı ve oranlı veridir.

Arazi kullanım planlama süreçleri;
- Alandaki mevcut durumun değerlendirilmesi,
- Arazide karşılaşılan kullanım sorunlarının ve fırsatlarının bulunması,
- Sorunların çözümü,
- Optimal (uygun) alanın seçilmesi,
- Alternatif alanların tespiti,
- Tesis ve ya tesislerin inşasından sonra istenilen verim düzeyinin bulunması şeklinde sıralanmaktadır.
- İmara açma işlemi planlama süreçleri arasında yer almamaktadır.

Alan seçimlerinde tüm katmanların eşit tutulmaması, tüm katmanların belirlenen etki faktörlerine göre çakıştırılması analizine ağırlıklı çakıştırma yöntemi denilmektedir.

Modellemede ulaşmak istediğimiz 4 temel amaç vardır. Bunlar:
- Modeller bir sistemin bulunduğu veya olmasını istediğimiz durumu görselleştirir. 
- Modeller bize sistemin yapısı veya davranışını belirlememizi sağlar. 
- Modeller bir sistemin inşaatında bize rehberlik eden bir şablon oluşturur. 
- Modeller verdiğimiz kararları belgeler

Modelleme kullanan tüm mühendislik disiplinlerinin zengin bir geçmişi vardır. Bu deneyim modelleme için temel ilkeler oluşmasında yol gösterici olmuştur. Bu ilkelerden söz edecek olursak: 
- Oluşturulacak modelin seçiminin, probleme yaklaşımda ve çözümün şekillenmesi üzerinde derin bir etkisi vardır. Yanlış bir modelleme sizi yanıltıp, ilgisiz konulara odaklanmanıza neden olur. 
- Her model farklı hassasiyet düzeyleri ile ifade edilebilir. 
- En iyi modeller gerçeğe bağlı modellerdir. 
- Tek bir model veya görünüm yeterli değildir. En iyi yaklaşımlar, modelin detayını farklı görünümlerini sağlayan, alt modellerin veya bağımsız model kümelerinin olduğu yaklaşımlardır.

Nesne yöneliminin üç anahtar kavramı vardır: Çok biçimlilik, kapsülleme ve kalıtım.