COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 5

İlk kez Çevresel Sistemler Araştırma Enstitüsü ürünü olan ArcInfo ile yazılım alanında kullanılan nesne yönelimli uygulama metodolojisini, Coğrafi Bilgi Sistemlerinin veri modellerine taşıyarak büyük bir gelişme sağlamıştır.

Raster veri öznitelik verilerinin olduğu hücresel (grid) yapıdadır.

TIN yüzeyi, bitişik kesişmeyen üçgensel yüzler olarak sunar.

Konumsal veri tabanları doğrusal ağ yapı üzerinde iki şekilde temsil edilirler. Bunlar geometrik ağ ve mantıksal ağdır.

Arazi Kullanım Planlama süreci;
- Alandaki mevcut durumun değerlendirilmesi, 
- Arazide karşılaşılan kullanım sorunlarının ve fırsatlarının bulunması, 
- Sorunların çözümü, 
- Optimal (uygun) alanın seçilmesi, 
- Alternatif alanların tespiti bölümlerinden oluşmaktadır.

Çakıştırma analizleri iki farklı yöntem ile yapılmaktadır.  Çakıştırma yöntemi ile Ağırlıklı çakışma yöntemidir.

Raster veri iki genel kategoriye ayrılır. Bunlar tematik veri ve görüntü verisidir.

Coğrafi Bilgi Sistemlerinin amacı, dünya kaynaklarının insanlar tarafından akıllıca kullanımını ve yönetimini desteklemek için mekânsal çerçeve sağlamaktır. Genellikle CBS, haritalar ve sembollerle bilgiyi sunar. CBS ile aynı zamanda bu haritaları ve ilgili bilgileri bir bilgisayar yoluyla etkileşimli bir şekilde yayınlamak mümkündür. CBS ile ilgili verilen bilgilerin tümü doğrudur.

Bir nesne sınıfının farklı nesne varyasyonlarına uyum sağlayan davranış ya da metoduna çok biçimlilik denir.

Raster veri görüntülü veya sürekli veriyi temsil eder. Raster veride her hücre ya da piksel ölçülebilir bir niceliktir. Raster veri için kullanılan en yaygın kaynak uydu görüntüsü veya hava fotoğrafıdır. Ama bir bina fotoğrafı da Raster veri için kaynak oluşturabilir. Raster veri yükseklik, kirlilik konsantrasyonu, ortam gürültü seviyesi gibi sürekli verilerin depolanmasında ve bu verilerle çalışmada diğer veri modellerine göre üstünlük sağlar. Bunun yanında nokta, çizgi, poligon gibi özelliklerle ayrık nesnelere uygulanan şekil ve noktaları raster veri değil vektör veri temsil eder.

Mantıksal ağ kullanıcıya doğrudan görünmez, kullanıcıyla etkileşimi geometrik ağ üzerinden olur.

Veriyi bir bütün olarak resim, spektral veya tematik olarak temsil eden eşit aralıklı hücresel dikdörtgenlere Raster denir.

Nominal veri isim olarak adlandırılan veridir. Belli konumdaki nesneyi bağlı olduğu grup, sınıf, üyelik, cinsiyet ve kategoriye göre tanımlar.

Raster veri iki genel kategoriye ayrılır. Bu kategoriler, tematik veri ve görüntü verisidir. Tematik veri arazi kullanımının coğrafi analizi için kullanılır. Görüntü veri ise diğer coğrafi verilere altlık harita oluşturmada ve tematik veri elde etmede kullanılır.

Mekânsal ayrık veriler, Raster piksel değerleri, parsel haritası, imar planı gibi taranmış altlık haritalar için kullanılır. Bir hücreden diğerine değer değişimi ya özdeş ya da çok keskindir. Mekânsal ayrık verilerin büyüklükleri sürekli verilere kıyasla daha azdır.

TIN’lar kütle noktalarından oluşur. Bu yüksekliği olan noktalar çeşitli kaynaklardan toplanır. TIN’lar genellikle fotogrametrik enstrümanlardan toplanır. TIN’lar araştırma verilerinden, sayısallaştırılmış eş yükselti eğrilerinden, z-değerleri olan rasterlerden, dosyalardaki ve veritabanlarındaki nokta kümelerinden ve başka TIN’lardaki işlemlerden oluşturulabilir. Üçgenleme, girdi noktalarının nokta kümeleri üzerinde gerçekleştirilir. TIN’daki her yüzey, üç boyutlu uzaydaki bir düzlemin parçasıdır. TIN’daki bütün yüzler, komşuları ile kesinlikle her düğümde ve her kenar boyunca birleşir. Yüzeyler birbirleri ile kesişemez. Bu bilgiler doğrultusunda TIN’daki yüzeyler tek kenar boyunca değil her kenar boyunca birleşir.

Depolanmış veriler üzerinde konumsal kararlar verebilmek için mevcut girdilerden yararlanılarak yeni bilgiler üretilmesine çakıştırma analizleri denir. Bu teknik, planlama sürecinde kente ait değerlendirilmesi gereken fiziksel ve doğal özelliklerin analizinde mutlak suretle kullanılması gereken bir araçtır.

CBS projesi tasarımına yönelik ana başlıkları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür: 
Proje amaç ve hedeflerinin belirlenmesi,
Mevcut ve oluşturulması gereken verilerin belirlenmesi,
Uygun yöntem, donanım ve yazılım çözümlerinin belirlenmesi,
Veri tabanı tasarımı,
Analiz sonuçları ve sonuçların doğruluğunun değerlendirilmesi,
Sonuçların sunumu.

Ekonomik durum, endüstriyel yapı, gelir düzeyi ve gelir dağılımı gibi faktörlerle ortaya çıkan çevreye ekonomik çevre denir.

Sayısal mekânsal veri temin edilebilecek kurumlar arasında Harita Genel Komutanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Belediyeler vb. yer almaktadır.