COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 19

Ağ analizleri, çizgi tabanlı coğrafi elemanların modellenmesi, bunlara ilişkin karaların üretilmesinde karar vermeye yönelik sonuç çıkarmaya yarayan konumsal analizlerdir.

Ağ analizleri, özellikle kentsel kullanımlara yönelik yollar, servis ve hizmet alanlarının belirlenmesi, en kısa yol analizleri rota belirleme, belirli bir noktaya yönlendirme, acil durum araçlarının yönlendirilmesi ve en kısa zaman da hedefe ulaştırılması, ulaşılabilirlik analizi, adres belirleme, kaynak tahsisi, seyahat zamanı belirleme, kentsel alt yapı tesislerinin yönetilmesi vb. gerçekleştirilebilmektedir.

Oluşturduğumuz sistemlerin yapısı ve karşılaşılan durumlara vereceği tepkinin önceden bilinmesine simülasyon denir.

Çok bi çim li lik, bir nes ne sı nı fı nın fark lı nes ne var yas yon la rına uyum sağla ya bi len dav ra nı şı dır (ya da me to du dur). Ör ne ğin bir konumsal nesneyi çiz mek, ek le mek, sil mek gi bi ta nım lan mış te mel dav ra nı şı n ve ri ta ba nı altın da bu lu nan bü tün shape dos ya la rı için ge çer li ol ma sı.

Üç gen len miş ve ri ile: TIN (Tri n gu la ted Ir re gu lar Net work ­ Dü zen siz Üç gen Ağ) bir ka ra par ça sı nın yü zey gö rün tü sü nü ya ka la ma da en et ki li ve kul la nış lı yöntem dir. TIN mo de lin pers pek tif gö rün tü yü des tek le yen bir ya pı sı var dır. Üze rine fo toğ raf gö rün tü sü dü şü rü le rek, ger çek çi ara zi yü zey gö rün tü le ri el de et mek müm kün dür. TIN, özel lik le su hav za la sı, gö rü nür lük, ba kı, eği m, sırt, ne hir ve ha cim ölç me ile il gi li mo del le rin oluş tu rul ma sın da kul la nı lır.Üç gen len miş ve ri ile: TIN (Tri n gu la ted Ir re gu lar Net work ­ Dü zen siz Üç gen Ağ) bir ka ra par ça sı nın yü zey gö rün tü sü nü ya ka la ma da en et ki li ve kul la nış lı yöntem dir. TIN mo de lin pers pek tif gö rün tü yü des tek le yen bir ya pı sı var dır. Üze rine fo toğ raf gö rün tü sü dü şü rü le rek, ger çek çi ara zi yü zey gö rün tü le ri el de et mek müm kün dür. TIN, özel lik le su hav za la sı, gö rü nür lük, ba kı, eği m, sırt, ne hir ve ha cim ölç me ile il gi li mo del le rin oluş tu rul ma sın da kul la nı lır.

Geo met rik ağ, ke nar lar ve bağ lan tı nok ta la rı nın bağ lı ol du ğu bir sis te min özel likle ri nin der len me siy le olu şur. Bir ke nar iki bağ lan tı nok ta sı na sa hip tir ve bir bağlan tı nok ta sı bir çok ke nar la bağ lan tı oluş tu ra bi lir. Ke nar lar iki bo yut lu gös te rim de bir bi ri ni kes me den üst üs te ça kı şa bi lir ler. (Ör ne ğin yol üze rin den ge çen bir köprü) Bu du rum da iki nesne ay nı düz lem de de ğil dir. Ke nar ve bağlantı gi bi ya pı la rı tem sil eden konumsal nesnelere ağ (şe be ke) konumsal nesneleri de nir. Sa de ce bu ağ konumsal nesneleri bir geo met rik ağ da ken di ne yer edi ne bi lir. Ağ konumsal nesneleri, geometrik ağda basit bağlantı, karmaşık bağlantı, basit kenar, karmaşık kenar özellikleri ile konumsal nesne tablolarını oluşturur. Birden fazla konumsal nesne tablosu, bir geometrik ağda verilen topolojik bir ifadeyi temsil edebilir. Bir konumsal nesne tablosu sadece bir geometrik ağla ilişkili olabilir.

Man tık sal ağ, geo met rik ağ gi bi ke nar ve bağ lan tı nok ta la rın dan olu şur. Ama arala rın da ki önem li fark, man tık sal ağ lar ko or di nat de ğer le ri ne sa hip de ğil dir. Baş lıca amaç la rı be lir li özel lik ler de ki bağ lan tı bil gi le ri ni sak la mak tır. Man tık sal ağ da ki ke nar ve bağ lan tı nok ta la rı, geo met rik bil gi içer me di ğin de, on lar bi rer ağ konumsal nesnesi de ğil bi rer ağ ele ma nı dır. Geo met rik ağ da ki ağ konumsal nesneleri ile man tık sal ağ da ki ağ ele man la rı ara sın da “bi re bir” ve ya “bir den çok” şek lin de iliş ki ler var dır. Geo met rik ağ her za man man tık sal bir ağ ile iliş ki li dir. Man tıksal ağ ele man la rı, ağ konumsal nesneleri gün cel len di ğin de bun la ra bağ lı ola rak oto ma tik gün cel le nir. Man tık sal ağ kul la nı cı ya doğ ru dan gö rün mez, kul la nı cıy la et ki le şi mi geo met rik ağ üze rin den olur. Man tık sal ağ, ağ konumsal nesnelerin sofis ti ke dav ra nış la rı nın te me li ni oluş tu rur.

Ağ akış la rı ope ras yo nel bağ lam da iki şe kil de ta nım la nır. Hiz met ve ula şım ağ la rı. Bir ula şım ağın da, ob je (ör ne ğin oto mo bil) ağ üze rin de na sıl ha re ket ede ce ği ne ken di si ka rar ve rir. Bir hiz met ağın da ise ob je(su, elek trik, pet rol vb.) akış yö nü ne ken di ka rar ver mez. Ağın kay nak, gi der, anah tar gi bi kon fi gü ras yon la rı na bağ lı ola rak bir akış yö nün de ha re ket eder.

Spek tral ve Re sim Ve ri si: Spek tral ve re sim gö rün tü le me sis tem le ri ışı ğın bir ve ya bir çok bant ta ki yan sı ma de ğer le ri nin öl çül me si ne da ya nır. Her obje nin yan sı ma de ğer le ri nin fark lı ol ma sı bi ze göz le nen ob je le rin içe ri ği ne da ir fark lı ve ri ler el de et me mi zi sağ lar. Gö rün tü ve ri si ge nel lik le kır mı zı, ye şil ve ma vi bant lar da ça lı şır ken çok fark lı has sa si yet te ki bant lar da ça lı şan gö rün tü le me ci haz la rı da kul la nıl mak ta dır. Bu ve ri ler le yi ne yü zey je olo ji si ve bit ki ör tü sü ana liz le ri ya pı la bil mek te dir.Spek tral ve Re sim Ve ri si: Spek tral ve re sim gö rün tü le me sis tem le ri ışı ğın bir ve ya bir çok bant ta ki yan sı ma de ğer le ri nin öl çül me si ne da ya nır. Her obje nin yan sı ma de ğer le ri nin fark lı ol ma sı bi ze göz le nen ob je le rin içe ri ği ne da ir fark lı ve ri ler el de et me mi zi sağ lar. Gö rün tü ve ri si ge nel lik le kır mı zı, ye şil ve ma vi bant lar da ça lı şır ken çok fark lı has sa si yet te ki bant lar da ça lı şan gö rün tü le me ci haz la rı da kul la nıl mak ta dır. Bu ve ri ler le yi ne yü zey je olo ji si ve bit ki ör tü sü ana liz le ri ya pı la bil mek te dir.

Alt lık Ha ri ta Ge nel lik le ras ter veri gör sel ze min ola rak kul la nı lır. Ça lış ma lar da üst le ri ne vek tör ve yü zey ve ri si nin çi zil di ği alt kat ma nı (la yer) oluş tu rur lar. Ör ne ğin oluş tu ru lacak vek tö rel bir ha ri ta da yol ele man la rı ras ter gö rün tü nün üs tün den çi zi le bi lir veya (yol) ben ze ri bir ağ ya pı sı nın ne re le ri nin gün cel len me si ko nu sun da an lık fi kir verir

Nominal veri: Nominal veri, isim olarak adlandırılan veridir. Belli konumdaki nesneyi bağlı olduğu grup, sınıf, üyelik, cinsiyet, kategoriye göre tanımlar. Bu değerler vasıf ve nitelik bilgisi içerirler. Nominal veriler, nicelik, miktar gibi değerler almaz, doğrusal bir ölçekle ya da sabit bir değer ve ya noktayla ilişkilendirilemezler matematiksel işlem yapamazlar. Arazi kullanımı, toprak sınıfı gibi değerler nominal ölçü olarak nitelendirilir. Nominal ölçekle yorum ancak yüzde ifadelerle, azlık ve çokluk değerlendirmesi yapılabilir.

In ter val (ara lık lı) ve ri: Gü nün saa ti, sı cak lık gi bi bir öl çüm ara lı ğı ve ri de ğeri ni tem sil eder. Öl çü de ğer le ri var lı ğın ken di özel li ğin den ile ri ge lir. De ğer ara lık la rı nın bir an la mı var dır, yo rum la na bi lir ve kar şı laş tır ma ya pı la bi lir. Fa kat oran al mak ve oran lı kar şı laş tır ma yap mak an lam ta şı maz. Çün kü böy le bir kar şı laş tır ma için mut lak sı fır (özel li ğin yok lu ğu) de ğe ri nin bi linme si ge re kir. •

Sonuçlarımın kopyalanmaması için hangi önlemleri alabilirim? seçeneği yanlış

Canlı varlıkların meydana getirdiği biyolojik çevre,

• Cansız varlıkların meydana getirdiği fiziksel çevre denir.

Bu tes pi tin ya pı la bil me si ve do la yı sıy la bil gi içe ren so nuç ürün le ri nin or ta ya ko na bil me si için ba zı ver i le re ih ti ya cı mız var dır. Ön ce lik le ça lış ma sı nır ları içe ri sin de ki ara zi ye ait top rak ve ri le ri, ik lim ve ri le ri (ya ğış, nem, sı cak lık vb.) to poğ raf ya ve ri le ri (eğim, ba kı, yük sek lik), yü zey su yu ve ri le ri vb. o bitk i tü rü nün var ol mak için ih ti yaç du ya ca ğı op ti mum ko şul lar la kar şı laşt ır ma ya pı la bil me si için mut la ka ge rek li ola cak tır.

Enterpolasyon, temel olarak, bilinen iki değeri kullanarak bilinmeyen üçüncü bir değeri hesaplama yöntemidir.

Mekânsal enterpolasyon ise, bir veri topluluğu içindeki mekânsal örüntülerin kullanılarak belirli bir alan için tahminlerin yapılması esasına dayanır. Mekânsal enterpolasyon, birbirine yakın noktaların benzer öznitelikler taşıdığı fikrinden hareketle gerçekleştirilir.

Sa yı sal ara zi ana li zi (di gi tal ter ra in analy sis): Sa yı sal ara zi ana li zi gerçek leş tir mek için sa yı sal ara zi mo de li nin kul la nıl ma sı ge rek mek te dir. Bu ana liz ler için de eğim, ba kı, yük sek lik, gö rü nür lük ana liz le ri nin ya pıl ma sı, ha cim he sap lan ma sı ve ke sit çı ka rıl ma sı gi bi iş lem ler sa yı la bi lir.

Grid ana li zi: Ras ter ve ri ler le ya pı lan ana liz dir. Op ti mum ko ri dor bel ir leme, kom şu luk ana li zi gi bi çe şit le ri var dır. •

Ya kın lık ana li zi (pro xi mity analy sis): En yay gın kul la nı lan ya kın lık ana lizi buf­fer (zon la ma) ana li zi dir.