COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 5

Tablolar arasında çoktan çoğa ilişki kurulup kurulmayacağını aşağıdaki soruları sorarak bulabiliriz. Bir ilden birden fazla ilçe var mı? Cevabımız evettir. Bir ilçe birden fazla ilin sınırları içine girebilir mi? Cevabımız hayırdır. Bu tablolar arasında birden çoğa ilişki kurulabilir. İlçe mahalle, ada parsel ve ilçe köy tabloları içinde benzer sorular sorulabilir. Cevapları aynı olacaktır. Parsel ve malik tablolarına geldiğimizde ise bir parselin birden fazla sahibi olur mu? Cevabımız evettir. Bir malik birden fazla parsele sahip olabilir mi? Cevabımız yine evettir. Dolayısıyla parsel malik tabloları arasında çoktan çoğa ilişki kurulabilir.

Amerikan Ulusal Standartları Enstitüsü (ANSI) tarafından onaylanan veritabanlarında kullanılan yapısal sorgulama diline SQL (Structured Query Language) adı verilmektedir.

Özniteliğe bağlı sorgulamada verilen iki koşuldan birisinin sağlanmasının yeterli olduğu durumlarda koşullar arasına OR operatörünün konulması yeterlidir.

Verilen seçeneklerden eşittir (=), büyüktür (>), küçüktür (>) ve veya (OR) öznitelik sorgulamasında kullanılan operatörlerdendir. “}” işareti herhangi bir operatör yerine kullanılmamaktadır.

Parsel tablosunda istenilen alan değeri ondalık bir sayıdır. Bundan dolayı uygun değiken tipi Ondalık (decimal) olarak tanımlanmalıdır.

Coğrafi Bilgi Sistemleri, “konumsal veriyi toplamaya, saklamaya, güncellemeye, işlemeye, analiz ve yorumlamaya yarayan sistemlerin genel adı” olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla yukarıda belirtilen tüm maddeleri kapsamaktadır.

CBS’ de veri gösterimi için 3 temel veri tipi bulunmaktadır. Bunlar: Vektör, öznitelik ve raster veri tipleridir.

Konum bilgisayar veri tabanında saklanması ilk olarak topoloji kavramı ile gündeme gelmiş, Open Geospatial Consortium - OGC tarafından konumsal verinin veri tabanı ortamında saklanabilmesi için standartlar ve formatlar belirlenmiştir. Buna göre WKT (Well-Known Text) ve WKB (Well-Known Binary) formatları kabul edilmiştir. WKT ve WKB vektör formattaki konumsal geometrik objeleri tanımlamak için kullanılmaktadır.

Tablolar arası ilişkilendirme, detaylı sorgu yapmak ve tablolarda farklı konularda veri saklayabilmek için genellikle üç tipte tablo ilişkisi bulunmaktadır. Bunlar: Bire bir ilişki, birden çoğa ilişki, çoktan çoğa ilişki şeklindedir.

Öznitelik verilerine bağlı sorgulamalar SQL (Structured Query Language) adı verilen yapısal sorgulama dili kullanılarak yapılmaktadır. SQL veri tabanlarındaki veriler için ideal bir araçtır.

SQL kullanarak; veri tabanlarında sorgulama, tablo verilerinin görüntülenmesi, tablolara yeni kayıt ekleme, tablolardaki kayıtları güncelleme, tablolardan kayıt silme, yeni veri tabanı yaratma, veri tabanı içinde yeni tablo yaratma, veri tabanlarında sanal görüntü tabloları yaratma, kullanıcı yetkilerini düzenleme gibi işlemler yapılabilmektedir.

Temel konuma dayalı sorgu araçları: kesişenleri seç, belirli uzaklıkta olanları seç, içine düşenleri seç, tümüyle içine düşenleri seç, içinde olduğunu seç, tümüyle içinde olduğunu seç, sınırına dokunanları seç, ortak kenar paylaştıklarını seç ve benzeşenleri seç olarak sıralanmaktadır.

Öznitelik verilerine bağlı sorgulamalarda herhangi iki koşuldan birinin sağlanması için “Or” operatörü kullanılmaktadır. Like; verilen nümerik veya alfa-nümerik değerin bir kısmını içeren öznitelik değerlerini seçme işleminde kullanılır. And; verilen her iki koşulun birarada sağlanması için kullanılır. Not; yapılan sorgulamaların dışındaki değerleri seçmek için kullanılır. Equals; verilen nümerik veya alfa-nümerik değere eşit olan öznitelik değerlerini seçme işleminde kullanılır.

Tablo içinde tek kayıt seçildiğinde, tek kaydın alt küme verileri ilişkili olarak görüntülenebilir. Verilerin bu hiyerarşik yapı içinde ilişkilendirilmesi, veriler arasında süzme olanağı sağlamaktadır. 
İl-İlçe durumda birden çoğa ilişkisi sağlanmaktadır.

Konumsal nesneler doğal yeryüzü nesneleri (dere, ağaç, vb.), insan yapımı nesneler (yol, bina, vb.) veya yeryüzünde görülmeyen ancak haritalarda gösterilmesi gereken arazi bölümleri olabilir.

Veri analizi söz konusu olduğunda verilerin toplandığı, depolandığı ve birbirleri ile ilişkilendirildiği bir ortam gerekmektedir. Bu ortam veri tabanıdır. Veri tabanı genel tanımı itibarı ile verilerin depolandığı bir yazılımdır.

Vektör veriler: Konumsal nesneler (nokta, çizgi, poligon) ve Düzensiz Üçgen Ağ (TIN - Triangulated Irregular Network)
Raster veriler: Görüntü verileri, Tematik veriler, Yüzey verileridir.

Düzensiz üçgen ağ, eş yükselti eğrilerinden elde edilen ve arazi yapısını ifade etmek için kullanılan bir veri formatıdır. Yüzeyde oluşturulan üçgenlerin her bir köşe noktasının x,y,z koordinatları modellenerek oluşturulur. Sayısal Arazi Modelleri (DEM) genellikle TIN veri formatı kullanılarak üretilir.

Tablo olarak veri tabanında saklanacak öznitelik verileri, bilgi alanlarının özelliklerine göre farklı değişken türlerinde olabilir. Ayrıca, öznitelik verilerinin saklanacağı veri tabanı tabloları tasarlanırken değişken türleri göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak, Konumsal nesnelerin konum bilgisi, tablolarda genellikle görsel olarak okunabilen değişken tanımı dışında, binary (ikili) yapıdaki bilgi alanlarında saklanmaktadır. Öznitelik verisi ise görsel olarak okunabilen bilgi alanlarında depolanmaktadır.

WKT ve WKB vektör formattaki konumsal geometrik objeleri tanımlamak için kullanılmaktadır.
WKT adından da anlaşılacağı üzere metin (text) yapıda bir formattır.
WKT formatında POINT(2 1) komut satırı, x koordinatı 2, y koordinatı 1 olan noktanın konumsal bilgisini tanımlamaktadır.