COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 2

Raster veri konumlandırma, taranmış kâğıt pafta, hava fotoğrafı veya uydu görüntülerinin bilinen koordinat değerleri kullanılarak, yerküre üzerinde, gerçek konum ve boyuta dönüştürme işlemidir.

Kontrol noktaları raster veri seti üzerinde olabildiğince köşelere dağınık seçilmelidir. Konumlandırma işlemi raster veri setindeki her hücreyi, hücre boyutuna ve yakınlıklarına bağlı olarak konumlandırmayı hedeflemektedir. Bu nedenle, raster veri üzerinde bir bölgede yoğunlaşmış kontrol noktaları ile kontrol noktalarından uzak hücrelerin konumlandırılması sağlıklı olmamaktadır. Raster konumlandırma işleminde ne kadar çok dağınık kontrol noktası kullanılırsa, konumlandırma işlemi o kadar sağlıklı olacaktır. Konumlandırma işleminde kontrol noktalarına bağlı olarak polinom dönüşüm interpolasyonu kullanılmakta ve çoğunlukla 1.derece polinom (afin-affine) dönüşümü uygulanmaktadır. Raster veri konumlandırmak için en az üç kontrol noktası gereklidir. Üç kontrol noktasından sonra eklenen her nokta için, tüm noktalara dağıtılmış gözlem ve hesap sonuçları arasında fark oluşur (residual). Noktalara dağıtılan residual değerlerinin birbirine yakın olması, konumlandırma işleminin tutarlı olduğunu göstermektedir.

Coğrafi bilgi sistemlerinde gerek raster veri konumlandırmada gerekse vektör veri konumlandırma 1. derece polinom dönüşümü olan afin dönüşümü tercih edilmektedir.

Raster veri konumlandırma işleminde toplam RMS değeri sıfıra (0) yakın olmalıdır.

Girdi ile birleşme nesnesinin geometrik birleşimlerini çıktı olarak sunan konumsal veri işleme aracı birleşme (union) aracıdır. Kesişme, girdi ile kesişme nesnesinin geometrik kesişimlerini çıktı olarak sunmaktadır. Simetrik fark, girdi ile kesişme nesnesinin birleşimlerinden, girdi ile kesişme nesnesinin kesiştiği bölge çıkartılarak, simetrik farkın çıktısı olarak sunmaktadır. Kesme, girdi kesme nesnesi ile kesilip, dışında kalan alanlar silinerek, çıktı olarak sunulmaktadır. Özdeşleşme ise girdinin özdeşleşme nesnesi ile kesişiminde kalan poligonlar, girdiye eklenmektedir.

Verilen seçeneklerden A, B, C ve D seçenekleri konumsal veri işleme araçlarındandır. E seçeneğinde verilen Ekleme (Append) araçı konumsal veri birleştirme araçlarından birisidir.

Girdi ile kesişme nesnesinin birleşimlerinden, girdi ile kesişme nesnesinin kesiştiği bölge çıkartılarak, simetrik fark çıktısı olarak sunulmaktadır. Birleştirme işlemi konumsal ve öznitelik bilgi türleri aynı olan yan yana paftalardan üretilen veri setlerini birleştirir. Özdeşleşme, girdinin özdeşleşme nesnesi ile kesişiminde kalan poligonlar, girdiye eklenmektedir. Kesişme, girdi ile kesişme nesnesinin geometrik kesişimlerini çıktı olarak sunmaktadır. Güncelleme ise girdi ile güncelleme nesnesinin geometrik olarak birleşiminde güncelleme nesnesinin geometrisi ve öznitelik bilgileri girdiye eklenerek, çıktı olarak sunulmaktadır.

Konumsal veri birleştirme araçları ekleme ve birleştirmedir. A, B ve C seçenekleri konumsal veri sadeleştirme araçlarıdır. E şıkkında yer alan güncelleme ise konumsal veri işleme aracıdır.

Çizgi üzerindeki küçük düzensizlikleri nokta azaltma yöntemi ile nesnelerin temel geometrik yapısı değiştirilmeden basitleştirilme işlemi için kullanılan fonksiyon çizgisel basitleştirme (simplify line) fonksiyonudur.

Verilen seçeneklerden A, C, D ve E seçenekleri doğru seçeneklerdir. CBS yazılımlarında var olan sembol kütüphaneleri ile konumsal nesneler, veri türlerine göre (noktalar değişik nokta sembolleri ile çizgiler farklı çizgi tipleri ve renkler ile poligonlar farklı tarama ve renk katalogları ile) sınıflandırılmıfl olarak gösterilebilmektedir. Buradan analaşılacağı üzere nokta tipindeki veriler değişik semboller ile gösterilebilmektedir. B seçeneğinde verilen ifade yanlıştır.

Ekrandan sayısallaştırma işleminde taranmış paftalar, hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri konumlandırılarak altlık olarak kullanılmaktadır.

Raster veri konumlamak için en az üç kontrol noktası gerekmektedir.

Vektör konumlandırma ile ölçek, dönüklük, çarpıklık, öteleme ve döndürme işlemlerinin tümü yapılabilmektedir. Ayrıca farklı paftalardan üretilen vektör verilerin kenar eşlemesini yapmak için de kullanılmaktadır.

Konumsal veri kalitesi CBS projelerinde önemli bir parametredir. Veri kalitesi, doğruluk ve güncel olma ile değerlendirilir. Konumsal verinin değeri zamana bağlı olarak azalır.

Çizim araçlarını kullanırken çizgisel bir elemanın başlangıç ve bitiş noktalarına node denir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler soruda verilen tanımı karşılamamaktadır.

Temel konumsal veri işleme araçları; kesişme, simetrik fark, birleşme, kesme, silme, özdeşleşme, güncelleme 
olarak sıralanabilir.

Öznitelik bilgi alanı ile nesne türleri “Ekleme ve Birleştirme” işlemleri için aynı olmak zorundadır.

Çizgisel basitleştirme, çizgisel düzleştirme ve bütünleştirme işlemleri konumsal veri sadeleştirme araçları olarak kullanılmaktadır.

Çizgisel düzleştirme; konumsal verinin kartografik ve estetik basitleştirilmiş veri kalitesini artırmak amacı ile interpolasyon yöntemi ile verinin geometrik yapısını değiştirmeden düzleştirme işlemi yapmaktadır. Diğer seçeneklerde yer alan ifadeler doğru değildir.

Konumsal veri kalitesi, veriyi oluşturan ve düzenleyen personelin bilgi düzeyine bağlıdır. Veri üretmek ve düzenlemek, CBS araçlarının iyi anlaşılması ve gerekli yerde gerekli araçların kullanımı ile sağlanabilmektedir. CBS projesinin en önemli bileşeni olan veridir. Konumsal veri hazırlamada ilk aşama, verinin konumlandırılmasıdır. Konumsal sorgulamanın anlamlı olabilmesi için, verinin yerküre üzerindeki konumu tanımlanmalıdır.