COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 19

Coğrafi bilgi sistemleri, birçok meslek disiplininin transdisipliner olarak yer aldığı bir konudur. Bu meslek disiplinlerinin en önemlileri şu şekilde sıralanabilir: Coğrafya, Kartografya, Jeodezi, Fotogrametri, Bilgisayar bilimi, Elektronik, Fizik, Matematik, İstatistik, Planlama

Haritada gösterilen birimin gerçek dünyadaki büyüklüğüne olan oranı ölçektir. Coğrafi bilgi sistemlerinde, amaç doğrultusunda ölçek 1/1’den 1/1.000.000’a kadar değişebilir. Genelde mekana bağlı çalışmalarda ölçek 1/500 ile 1/1.000.000 arasında değişir. Çözünürlük ise daha çok raster veri ile ilgili olup, resim üzerindeki bir pikselin (resmi tanımlayan her bir nokta/bir inch’teki nokta sayısı) büyüklüğüdür. Yaygın olarak kullanılan sivil görüntülerin çözünürlüğü 1000 metre ile 1 metre arasındadır. Çözünürlük düştükçe hassasiyet azalmaktadır.

Veritabanı uygulamaları, veri güvenliği, kontrolü, tutarlılığı, saklanan verilere ulaşım kolaylığı sağlar. Doğru cevap E’dir.

Verilerin depolanması, analizi, kullanım amacına göre gerektiğinde kolayca ulaşılmasını, kısaca yönetimini sağlayan yazılım, donanım ve personelden oluşan sisteme bilgi sistemi adı verilir. Doğru cevap A’dır.

Bilgi sistemleri, konumsal ve konumsal olmayan bilgi sistemleri diye ikiye ayrılır. Konumsal olmayan bilgi sistemleri, hastahane, üniversite, banka, kütüphane kayıtları gibi yazınsal veriden oluşan bilgi sistemleridir. Konumsal bilgi sistemleri ise yazınsal verinin yanı sıra bu verilerin konumsal durumlarının da grafik olarak yer aldığı bilgi sistemleridir. Doğru cevap D’dir.

Bir coğrafi bilgi sistemi yazılımının temel fonksiyonları arasında sayısallaştırma, değişiklik yapma, topoloji oluşturma, farklı formatlarda saklama, öznitelik belirleme, veri depolama, modelleme, öznitelik sorgulama, nesne tabanlı veritabanı oluşturma, ölçme işlemlerini gerçekleştirme, farklı veri katmanlarını çakıştırma, mekansal analizler yapma, görüntüleme vb. sayılabilir. Doğru cevap C’dir.

Altyapı ve kirlilik gibi veriler coğrafi bilgi sistemlerinde kullanılan veri tipleri içerisinde yer alan kentsel verilere örnektir. Doğru cevap C’dir.

Yaygın olarak kullanılan Arc View yazılımı büyük ölçüde raster model üzerine kurulu bir yazılımdır. Doğru cevap A’dır.

Haritada gösterilen birimin gerçek dünyadaki büyüklüğüne olan oranı ölçektir. Doğru cevap D’dir.

Coğrafi bilgi sistemlerinde yer alan yüzey analizleri, arazide iki nokta arasındaki düşey mesafenin hesaplanması, eğim açısından en yüksek eğimli ya da en düşük eğimli yerlerin tespit edilmesi, planimetrik alanın ve yüzey alanının, hacmin hesaplanması, kazı dolgu miktarının hesaplanması, alana ilişkin özelliklerin model üzerinde gösterilmesi, optik görünürlük analizlerinin yapılması, farklı açılardan alanın görselleştirilmesi, sanal olarak alan üzerinde uçuş yapılması gibi işlemleri kapsar. E seçeneği yakınlık analizine örnektir. Doğru cevap E’dir.

En kısa yol analizi, Rota belirleme ve Seyahat zamanı belirleme gibi amaçlar doğrultusunda Ağ Analizleri kullanılmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Z-Value (z-Değeri): Konumdan hariç bir özniteliği gösteren ve verilen bir yüzey konumu için ilgili değer. Bir kot ya da arazi modeli içinde, “z” değeri ile kot (yükseklik) gösterilir; diğer tür yüzey modellerinde ise, bir kısmi özniteliğe ait yoğunluk ya da nicelik gösterilir. Doğru cevap B’dir.

Raster Veri Konumlandırma (Georeferencing): Taranmış kağıt pafta, hava fotoğrafı veya uydu görüntülerinin bilinen koordinat değerleri kullanılarak, yerküre üzerinde gerçek konum ve boyuta dönüştürme işlemidir.

Denklem setindeki değişkenler; x = kontrol noktası çiftinde birinci noktanın içine düştüğü hücrenin sütun sayısı, y = kontrol  noktası  çiftinde birinci noktanın içine düştüğü hücrenin satır sayısı, x’= kontrol noktası çiftinde ikinci noktanın koordinat düzlemindeki yatay değeri, y’= kontrol noktası çiftinde ikinci noktanın koordinat düzlemindeki düşey değeri, A = hücre genişliğinin harita birimi cinsinden değeri.