COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 14

Uygulama yazılımlarını amaç doğrultusunda şu şekilde sıralamak mümkündür:

• CBS yazılımları,

• Veritabanı uygulama yazılımları,

• Sayısallaştırma, vektörizasyon yazılımları,

• Uydu görüntülerini işleme amaçlı görüntü işleme yazılımları,

• Programlama yazılımları.

Coğrafi Bilgi Sistemlerinde Kullanılan Veri Tipleri;

I. Ekonomik Veriler

II. Kentsel Veriler

III. Doğal Veriler

IV. Sosyal Veriler'dir

CBS’nin taşıması gereken temel özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Standartlaşma,

• Multi/transdisiplineryapı,

• Veripaylaşımı,esnekve şeffaf yapı,

• İnternet/ağilebağlantı yardımıyla kolay ulaşılabilirlik,

• Organizasyon, işbölümü/ toplam kalite anlayışı.

Sayısallaştırıcı ile yapılan sayısallaştırma işleminin orijinal verinin aşağıdaki özellikleri nedeniyle dezavantajları vardır:

• Genellikle haritaların güncel tarihli olmaması,

• Operatörden kaynaklanan hatalar,

• Haritanın basıldığı kağıt tipinde zamanla olan esneme, kırışma, silinme, kirlenmeden kaynaklanan hatalar

Kentsel planlama, topografik harita, kırsal planlama, mevcut arazi kullanımının tespit edilmesi amacıyla kullanılan haritalarda ölçek 1:10000'dir

• Poligonlar tamamen kapalı olmalı, hiçbir yerde açık olmamalı,

• Poligonları oluşturan çizgiler taşmamalı,

• Poligonları oluşturan sınırlarda tek bir çizgi olmalı,

• Çizgiler kesişme noktalarından kırılmalıdır

Analysis Extent (Analiz yayılımı):

Bir aracın yapacağı işlem üzerinde sınırlamalar yapabilmek ve sadece bu alanda işlem yapabilmek amacıyla x,y koordinatları ile tanımlanan alt sol ve üst sağ köşelerinin içerildiği alan.

Doğru yapılandırılmış CBS kullanımının planlama çalışmalarında verimliliği en az 10 kat artırdığı, personel gereksinimini çok azalttığı söylenebilir. Bu verimlilik artışının nedenleri;
- Bilgi yönetiminin ve güncelleştirmesinin verimli halde yapılmasını sağlaması,
- Daha az hata yapılmasını sağlaması,
- İşgücü ve zaman israfını en aza indirgemesi,
- Bilgi saklamaya ve arşivlemeye yönelik iyi bir altyapı sağlıyor olması,
- Bilgiye ulaşabilme kolaylığı,
- Gelişmiş sistem güvenirliliği,
- Harita doğruluğu, güvenirliliği ve prodüktivite,
- Analiz yapma kolaylığı,
- Bir alana ilişkin tüm yazınsal ve grafik verilerin aynı ortamda tutulması,
- Aynı haritayı birden fazla kullanıcının eşzamanlı olarak kullanılabilmesi,
- Amaç doğrultusunda gerekli analizlerin yapılarak sonuç üretilebilmesi,
- Haritaların tümünde değil çalışılacak kısmın ayrılabilmesiyle, çalışmada işe yaramayan bilgi yükünden kurtulunması,
- Mekâna ait yazınsal ve grafik veri üzerinden sorgulama ve raporlama yapılabilmesi, olarak sayılabilir.

Bir gözlem ya da işlem sonucunda ortaya çıkan sonuçların rakamlarla ya da harflerle ifade edilmesine veri denir. Farklı çalışmalar sırasında gereksinim duyulan birbirinden farklı, ancak birbiriyle ilişkilendirilmiş veriler topluluğuna ise veri tabanı denir.

Coğrafi bilgi sistemlerinin temel elemanları bilgisayar sistemi, mekânsal veriler ve personeldir. Bilgisayar sisteminin temel bileşenleri, donanım ve yazılımdır.
Personel;
Yöntem belirleme, analiz, kriterlerin belirlenmesi,
Veri girişi, arazi çalışmaları,
Gerekli ise programlama ve görüntü işleme amaçlarıyla istihdam edilebilir.
Veriler amaca bağlı olarak çok çeşitlilik göstermektedir: ekonomik, kentsel, doğal ve sosyal veriler.

Uygulama yazılımlarını amaç doğrultusunda şu şekilde sıralamak mümkündür:
- CBS yazılımları,
- Veri tabanı uygulama yazılımları,
- Sayısallaştırma, vektörizasyon yazılımları,
- Uydu görüntülerini işleme amaçlı görüntü işleme yazılımları,
- Programlama yazılımları.

CBS’nin taşıması gereken temel özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Standartlaşma,
- Multi/transdisipliner yapı,
- Veri paylaşımı, esnek ve şeffaf yapı,
- İnternet/ağ ile bağlantı yardımıyla kolay ulaşılabilirlik,
- Organizasyon, işbölümü/toplam kalite anlayışı.

Genel olarak ağ analizlerini şu şekilde gruplamak mümkündür:
- En kısa yol analizi,
- Rota belirleme,
- Servis alanı belirleme,
- Belirli bir noktaya yönlendirme,
- Ulaşılabilirlik analizi,
- Seyahat zamanı belirleme vb.

Nehir, yol, elektrik hatları, kanalizasyon, sulama hatları gibi çizgisel olarak bir ağ oluşturan veriler için kullanılan topoloji tipidir. Bu topoloji tipinin oluşturulabilmesi için de bir takım kurallara dikkat etmek gerekmektedir. Bu kurallar aşağıda verilmiştir:
- Kesişen çizgiler kesişme noktalarından kırılmalı,
- Yollar, su şebekesi gibi network topolojisi oluşturulacak veriler tek çizgi ile ifade edilecek şekilde çizilmeli,
- Kesişen yerlerde karşılıklı çizgiler uç uca denk gelmelidir.

Özellikle son yıllarda kişisel bilgisayarlardaki hızlı gelişme ile ticari veri tabanı uygulamalarının ve çizim programlarının kişisel bilgisayarlarda da etkili kullanılmaya başlanması ve uydu teknolojilerindeki gelişmeler sonucu, sivil alanda GPS ve uzaktan algılamanın yaygın kullanımı ve sivil amaçlar için de yüksek çözünürlük sağlanması ve hata payının azaltılması, bununla birlikte uydu görüntüleri CBS entegrasyonu ve çakıştırılması coğrafi bilgi sistemlerinin yaygınlaşmasındaki temel etkenleri oluşturmuştur.

CBS’de kullanılan veri tipleri ekonomik, doğal, kentsel ve sosyal verilerden meydana gelmektedir. Nüfus ve kadastro verileri sosyal veriler arasında yer almaktadır.

Vektörel bilgiler bilgisayar ortamında yer alan çizgiler, eğriler, noktalar gibi koordinat sistemi üzerinde ifade edilebilen, başlangıç, bitiş ve kendini tanımlayan tüm noktalarının koordinatları belirli objelerdir.