Tematik Haritalama

Tematik haritalar, veri analizinin en anlaşılır ve en güçlü yöntemlerinin biridir. Mekansal bilgilerin, istatistiksel analizlerin ve haritaların daha kolay anlaşılması için tematik haritalar büyük önem taşımaktadır. Tematik harita, vektör veri üzerinde mekana ait bilgilerin seçilen konu ile ilişkili olarak sınıflandırılması, renklendirilmesi ve semboller kullanılarak gösterilmesidir. Tematik haritalar aynı veriyi birçok değişik şekilde göstermeyi, haritanın daha anlaşılır olmasını, analiz edilmesini ve farklı görsellikte sunulmasını sağlar. Örneğin; il haritası, her ildeki göç yoğunluğuna göre renklendirebilir. Koyu renklerle göçün çok yoğun olduğu iller gösterilebilirken açık renklerle göçün az olduğu iller gösterilebilir. Bu haritalama yöntemi ile aynı veri birçok farklı şekilde gösterilebilir.

Verileri görselleştirmenin en iyi yollarından biri olan tematik haritalar MapInfo Pro yazılımı içinde yer alan sunum ve analiz araçlarından biridir. Tematik haritalama ile aynı veri birçok değişik şekilde gösterilebilir. MapInfo Pro’da yeni bir tematik harita oluşturulduğunda ayrı bir katman olarak eklenir ve bağlı olduğu tablonun hemen üstünde yer alır. Tematik harita katmanları oluşturuldukları katmana bağlı renk ve stil dosyalarıdır. Bir tablo için birden fazla tematik harita oluşturulabilir. Gezgin penceresi kullanılarak, ilgili tematik katmanlar harita penceresinde gösterilebilir veya görünürlüğü kapatılabilir.

Aralık tematik harita tipi sayısal kolonlar kullanılarak oluşturabilen bir tematik türüdür. Değerler belli aralıklara göre gruplandırılarak bu aralıklar arasında kalan objelere stil veya renk uygular. Örneğin; 0 ile 750 arasında değerleriniz var ise bu değerler istenilen aralığa bölünerek objeler renklendirilebilir. (0-100, 100-250, 250-750 vb.)

Şablon kısmında vektör katmanın tipine göre şablonlar sıralanmaktadır. Çizgi katmanı için Line, nokta katmanı için Point ve alan katmanı için Region ile başlayan şablonlardan uygun olanı seçilir.

Aralık Tematik harita oluşturulurken; Tematik Oluştur - Adım 3/3 penceresinde Aralık, Stiller ve Lejant seçenekleri yer almaktadır.

Lejantı Değiştir penceresinde aşağıdaki seçenekler yer alır;

1. Lejant başlığının ve fontunun belirlendiği kısımdır.
2. Lejantta ikinci başlık eklenen ve fontunun belirlendiği kısımdır.
3. Pencere seçeneğinde lejantın açık bir pencere veya kapalı olarak gelmesi belirlenir.
4. Öndeğer başlık ve etiketleri yükle seçeneği, Lejantı Değiştir penceresinde yapılan değişiklikleri
iptal edip varsayılan ayarlara dönülmesini sağlar.
5. Bu kısımda ise lejantta yer alan değerlerin yazılarının düzenlendiği, fontlarının belirlendiği kısımdır.
Bu aralığı göster seçeneği ile belirli aralıklar kapatılabilir veya açılabilir. Kayıt sayısı ile göster seçeneğinden ise her bir aralıkta bulunan obje sayıları gösterilebilir veya kapatılabilir.

Tematik harita oluşturulurken her zaman mevcut şablonlar  kullanılmak istenmeyebilir. Başlangıçta mevcut şablonlardan biri seçilerek, ileriki adımlarda
bu şablon üzerinden renk, stil vb. değişiklikler yapılarak yeni bir şablon yaratılabilir. Kullanıcı yeni renk ve stillerle oluşturduğu bu şablonu farklı çalışmalarda veya haritalarda kullanmak isteyebilir. Bunun için her seferinde yeni renk ve stilleri belirlemek vakit alan bir işlem olacağından bu şablonu MapInfo
Pro içerisine kaydedebilir.

TEMATİK sekmesinde yer alan butonlar sırasıyla;

1-Şablonu Farklı Kaydet

2-Tematik Kaydet

3- Tematik Kaldır

4-Tematik Aralıklarını Yeniden Hesapla

5-Kolon

6-Metod ve 

7-Tematik haritaya ait aralık ve yuvarlama sayısının yer aldığı kısımdır.

Stiller : Kullanıcı hazır renk paletleri yerine kendisi renkler tanımlamak isteyebilir. Bu durumda Stiller butonu kullanılır. Stiller butonu ile tematik katmanının renk ve stilleri özel olarak değiştirilebilir.

Sayısal kolonlardan oluşturulan diğer bir tematik türü çubuk grafiktir. Bu tematik türü özellikle birden fazla kolonda yer alan değerleri birbiriyle karşılaştırıp kıyaslamak amacıyla kullanılır. Çubuk grafik tematik harita türünde büyük değere sahip olan kolon çubuk grafikte daha uzun gösterilirken küçük değere sahip olan kolon ise kısa olarak gösterilir.

Aralık tematik harita konusunda anlatıldığı gibi çubuk grafik tematik harita tipinde de düzenleme yapılabilir. Gezgin penceresinde yer alan çubuk grafik tematik katmanı seçildiğinde MapInfo Pro arayüzünde TEMATİK sekmesi açılır. TEMATİK sekmesinde çubuk grafik tematik harita ile ilgili düzenlemeler veya güncellemeler yapılabilir. Bu sekmede tematik haritalarla ilgili standart butonlar bulunurken bunların yanında çubuk grafik için farklı seçenekler bulunmaktadır. Çubuk grafik tematik tipi için bulunan seçenekler ise aşağıda verilmektedir; 

1. Grafik Tipi: Üstüste, Üstüste–Büyüyen, Çoklu ve Çoklu–Bağımsız grafik tiplerinden uygun olan
seçilerek gösterim tipinin değiştirilmesini sağlar.
2. Büyüyen açılır listesinden Kare Kök, Doğrusal ve Logaritmik seçenekleri ile hesaplama yöntemi
değiştirilebilir.
3. Bu kısımda çubuk grafiklerin yükseklik ve genişlikleri belirlenir.
4. Konum: Çubuk grafiklerin objelerin üzerindeki konumunun belirlenmesini sağlar.

Çubuk grafik ile benzer özelliklere sahip olan Pasta Grafik tematik tipi, birden fazla veri karşılaştırılması için tercih edilen bir gösterim şeklidir. Sayısal kolon bilgileri kullanılarak birden fazla kolon seçilir ve büyük değere sahip olan veriler pasta grafikte daha fazla yer kaplarken, küçük değere sahip olan veriler daha
küçük yer kaplayarak gösterilir.

Büyüyen tematik harita türünde düzenleme yaparken TEMATİK sekmesinde yer alan seçenekler aşağıda verilmiştir;

1. Büyüyen açılır listesinde bulunan Karekök, Doğrusal ve Logaritmik seçenekleri ile veri gösterim büyüklüğü değiştirilebilir.
2. Bu kısımda pozitif ve negatif değerlerin gösterim şekli ve rengi değiştirilebilir.
3. Negatif değerler kapatılabilir veya gösterilebilir.
4. Sembollerin boyut ve değerlerinin ayarlandığı kısımdır.

Diğer tematik tiplerinde sadece sayısal kolonlar kullanılabilirken bireysel tematik tipinde ise hem karakter hem de sayısal kolonlar kullanılabilir.

Enterpolasyon metotları kullanılarak oluşturulan grid haritalar veri gösterim türlerinden biri olarak kullanılır. Grid haritalar hücre/piksellerden oluşur. Bu gösterim şeklinde IDW veya TIN enterpolasyon yöntemi kullanılarak Grid haritaları oluşturulur. Enterpolasyon, bir sahaya ait toplanmış stratejik noktaların
değerlerini kullanarak ara değerlerdeki noktaların değerini tahmin etmektir. Her grid (raster) hücresi etrafındaki objelerin değerlerine bağlı olarak bir değerle ilişkilendirilir.

Çift değişkenli haritalarda nokta (point) objeleri için “Point Ranges, Varying Size” şablonu kullanılabilir. Çizgi (line, polyline) objesi için “Line Ranges, Varying Width” şablonu kullanılabilir. Alan (region) objeleri için de “Region Ranges, Transparent Diagonal”, “Line Region Ranges, Transparent Dots”, “Region Ranges, Transparent Rotated Lines” şablonları kullanılabilir.

Proje dosyası olarak kaydettikten sonra MapInfo Pro arayüzünde;
• Genel sekmesi > Kapat > Tüm Dosyaları Kapat ile dosyaları kapatınız.
• Sonrasında Genel sekmesi > Aç açılır listesinden Proje Dosyası Aç butonuna tıklayınız.
• Unite_6 klasöründe bulunan Tematik_Harita proje dosyasını seçip açınız. Bu işlem ile çalışma dosyaları ve tematik haritalar son kaydedilen şekliyle tekrar açılacaktır.

Haritalar oluşturulurken belli başlı kriterlere dikkat edilerek hazırlanması gerekir. Bu kriterlerden biri de haritaya lejantının eklenmesidir ve diğeri ise lejant düzenlemesidir. Lejantı olmayan bir harita yanlış ifadelere sebep olabilir veya herhangi bir anlam ifade etmeyebilir. Ayrıca, tematik harita lejantları tematik harita oluşturulurken düzenlenebildiği gibi tematik haritalar oluşturulduktan
sonra da lejant üzerinde değişiklikler yapılabilir. 

Kapatılan lejant penceresi tekrar açılmak istendiğinde;
• Harita sekmesi > Haritaya Ekle açılır listesinden Lejant butonuna tıklanır.
• Açılan Lejant Oluştur penceresinden lejantı oluşturulmak istenen katmanlar veya tematik haritalar sol tarafta yer alan pencereden seçilir ve Ekle butonuna
tıklanarak sağ tarafta yer alan pencereye eklenir.

Tematik harita lejantları tematik harita oluşturulurken düzenlenebildiği gibi tematik haritalar oluşturulduktan sonra da lejant üzerinde değişiklikler yapılabilir. MapInfo Pro arayüzünde yer alan Lejant Tasarımcısı penceresine farenin sol tuşu ile bir defa tıklandığında bu pencere aktif hâle gelir ve LEJANT sekmesi açılır. LEJANT sekmesi gizli bir sekmedir ve lejant penceresi aktif edilmeden görüntülenmemektedir. Bu sekmede tematik harita ve lejantla ilgili değişiklikler yapılabilir. 

1. Yenile : Açılır listede yer alan Yenile butonu lejant gösteriminin dikey ya da yatay olarak değiştirilmesini sağlar. Yenile seçeneğine Lejant Tasarımcısı penceresinde lejant üzerinde sağ tıklanarak da ulaşılabilir.

2. Tematik Haritayı Düzenle : Tematik harita oluşturulurken üçüncü adım olan Tematik Oluştur - Adım 3/3 penceresinin tekrar açılması sağlar. Bu buton oluşturulmuş tematik haritaların yeniden düzenlenmesini sağlar.
3. Lejant Düzenle : Oluşturulan tematik haritaya ait lejantın başlıkları, etiketleri ve fontları; lejant kutucuklarının en, boy oranı gibi düzenlenmelerin yapılmasını sağlar. Lejant düzenleme işlemleri Lejant Tasarımcısı penceresinde lejanta çift tıklanarak veya sağ tıklayıp Lejant Çerçeve Tercihleri Düzenle seçeneği seçilerek açılan pencereden de yapılabilir.
4. Lejant Oluştur : Görünürlükleri açık olan katmaların veya tematik haritaların lejantlarının oluşturulması sağlar.
5. Kılavuz : Lejant Tasarımcısı penceresinde yatay veya dikey kılavuz çizgilerinin eklenmesini, eklenen çizgilerin kaldırılmasını sağlar.
6. Kılavuz Çizgisine Snaple: Bu kısımda yer alan butonlar ile açık olan kılavuz çizgilerine sağ, sol, yukarı ve aşağı yönlerinde lejantın bitiştirilmesini sağlar.
7. Izgara Çizgisi : Lejant Tasarımcısı penceresinde ızgara çizgilerinin açılıp kapatılmasını sağlar.

8. Izgaraya Snaple : Lejant Tasarımcısı penceresinde lejantın ızgara çizgilerine snaplenmesini sağlar.
9. Izgara Boyutu: Izgaralar arasındaki boşlukların ayarlandığı kısımdır.

Özel etiketleme işlemi ile katmanda bulunan objeler üzerine manuel etiket eklenebilir. Özel etiket butonu kullanılarak katmandan seçilen objelerin üzerine etiket eklenir. Bu işlem için Harita sekmesi > Etiket grubunda bulunan Etiket butonu kullanılır. Harita üzerindeki bir objeye etiket butonu ile tıklandığında,
MapInfo Pro objeye özel etiket yerleştirecektir.

Harita üzerinde etiketler eklendikten sonra etiketler üzerinde değişiklik yapılmak istenebilir. Bu değişikliklerin yapılabilmesi için Etiketler ve Stil sekmeleri kullanılır.