Sayısallaştırma

Uzaktan algılama yöntemleriyle elde edilmiş raster ve uydu görüntüleri, orto fotoğraflar ya da elle çizilmiş haritalar bilgisayar ortamına aktarılabilir. MapInfo Pro’ya aktarılan haritalar üzerinde bulunan yollar, köprüler, binalar, arazi parselleri, önemli noktalar, ormanlar, göller gibi analizi yapılacak unsurlar harita üzerinde çizilerek vektörel hale getirilir. MapInfo Pro tıpkı CAD programlarında bulunan zengin çizim ve düzenleme araçlarına sahip bir yazılımdır.

CBS’de veri üretim tekniklerinden birisi de sayısallaştırma yöntemidir. Bu yöntem ile raster veriler üzerinden çizim işlemleri ile nokta, çizgi ve alanlar çizilerek haritalar vektör hale dönüştürülür. Çizilen objeler üzerinde düzenleme, objelere nod ekleme, nodların yeniden şekillendirilmesi ya da çizilen objelerden bazılarının silinmesi gerekebilir.

Sayısallaştırma işlemi yapılırken MapInfo Pro içerisinde bulunan çizim butonları kullanılır. Bu butonlara Mekansal sekmesi > Ekle açılır listesinden ya da Harita sekmesi > Ekle açılır listesinden erişebilir. Çizilecek katmana göre uygun obje tipi (yazı, nokta, çizgi, alan) seçimi yapılır.

Yeni tablo oluşturmak için;
• Tablo sekmesi > İçerik grubu > Yeni Tablo
butonuna tıklayınız.
• Açılan Yeni Tablo penceresinden Aktif Haritaya
Katman Olarak Ekle onay kutusunu
ve Tablo Yapısı kısmından Yeni Kolonlar
Tanımla onay kutusunu işaretleyiniz.
• Oluştur butonuna tıklayınız.

POI (Point of Interest – ilgi çekici noktalar)
İlgi çekici nokta (POI) kişinin yararlı veya ilginç bulabileceği belirli bir noktanın konumudur. Örneğin; oteller, kamp alanları, benzin istasyonları, alışveriş merkezler, eczaneler, hastaneler vb.

Haritaya çizilen noktalar için veri sayfasına bilgiler girilebilir. Atılan noktalar harita üzerinden seçilir ve veri sayfasında seçilen noktalar için Ad, Tipi ve Cadde bilgileri girilir. Veri sayfasına bilgileri eklemek için;
• Klavyeden F4 tuşuna tıklayınız ve Bahcelievler_Poi tablosunun veri sayfasını açınız.
• Harita penceresinde harita başlığı şeridinin üzerine sağa tıklayınız.
• Açılan listeden Yeni Yatay Pencere Sekmesi seçeneğini seçiniz.

Oluşturulan objeleri kaydetmek için Genel sekmesi > Kaydet > Tablo Kaydet butonuna tıklayınız.

Çizime başlamak için;
• Katmanın düzenlenebilirliğinin açık olduğunu kontrol ediniz.
• Mekansal sekmesi > Ekle açılır listesinden Kırıklı Çizgi butonuna tıklayınız.
• Harita penceresine yaklaşarak çizime başlayınız.
• Çizimi bitirmek için istenilen yerde farenin sol tuşuna çift tıklayarak çizimi bitiriniz.

Bina katmanı oluşturmak için;
• Tablo sekmesi > İçerik grubu > Yeni Tablo
komutuna tıklayınız.

• Açılan pencereden Aktif Haritaya Katman
Olarak Ekle kutucuğunu işaretleyiniz.
• Oluştur butonuna tıklayınız.

Bina objelerini oluşturmak için;
• Katmanın düzenlenebilirliğinin açık olduğunu kontrol ediniz.
• Mekansal sekmesi > Ekle açılır listesinden> Poligon butonuna tıklayınız.
• Harita penceresinde binaların olduğu alanlara yaklaşarak çizime başlayınız.
• Çizimi bitirmek için farenin sol tuşuna çift tıklayınız.

• Binaların adlarını pafta üzerinden bakarak yazınız.
• Oluşturulan objeleri Genel sekmesi > Kaydet> Tablo Kaydet butonu ile kaydediniz.

AutoTrace
Kırıklı çizgi veya poligon çizim araçları kullanılırken başka bir objenin nodlarını izleme ve poligonlar ya da çizgiler arasında boşluk kalmaması için kullanılır. AutoTrace modunu aktif etmek için klavyeden “T” tuşuna basılır. AutoTrace, çizim işlemini kolaylaştıran bir özelliktir. Komşu sınırlar çizilirken yeniden sayısallaştırma işlemi gerekmediğinde daha önceden çizilmiş sınırın nodlarına snapleme (yakalama) yapılarak objeleri sayısallaştırmak için kullanılır. Örneğin; bir cadde, bir ilçe gibi mevcut bir poligonun sınırlarını ya da kırıklı çizgi hattını izlemek için kullanılır.

AutoNode
Sayısallaştırılacak harita üzerinden objeler çizilirken her nokta için fareye tıklamak istemeyebilirsiniz. Bu gibi durumlarda AutoNode özelliğini aktif ederek tolerans ayarınıza göre çizim rotası boyunca fareyi hareket ettirerek sayısallaştırma yapabilirsiniz. AutoNode özelliğini aktif etmek için klavyeden “N” tuşuna basılır. AutoNode aktif edildikten sonra çizime başlanarak fare istenilen yönde hareket ettirilir.

Tolerans ayarları için aşağıdaki yol izlenir;
• Pro sekmesi > Seçenekler > Pencere > Harita Penceresi> Düzeltme > Çizim Seçenekleri > Oto Nod Toleransı

Nodları Yakala (Snap)
MapInfo Pro’da herhangi bir objenin nodunu yakalamak ve nodun seçilebilirliğini kolaylaştırmak için kullanılır. Yapılan çizimlerde çizimlerin daha hassas olması için çizim objelerinin başka bir objeye tutturulması gerekebilir. Çizim işlemi göz hizası ile yapıldığında arada boşluklar kalabilir. Hassas çizim işlemi yapmak için Yakala butonu kullanılır. Yakala butonu aktif edildiğinde nokta, çizgi veya alan objelerinin herhangi bir nodu otomatik olarak yakalanacaktır. Yakala butonu iki şekilde aktif edilebilmektedir:
• Birinci yöntem; klavyeden “S” tuşuna basılarak aktif edilebilir.
• İkinci yöntem; Mekansal sekmesi > Düzenle grubu > Nodlar açılır listesinden Nodları Yakala
butonuna tıklanarak aktif edilebilir.

Obje Stili Değiştirme
Herhangi bir katmanda bulunan objelerin görünümünü değiştirmek mümkündür. Bu değişiklik geçici ve kalıcı değişiklik olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Katmanın Stilini Kalıcı Olarak Değiştirmek: Bir katmanda bulunan objelerin stili kalıcı olarak değiştirildiğinde tablo kapatılıp tekrar açıldığında objeler yeni belirlenmiş stil ile açılacaktır. Bu işlem ile seçilen objelerin ya da katmanda bulunan bütün objelerin stilini değiştirmek mümkündür. Bir katmanın içerisinde bulunan objelerin stilini kalıcı olarak değiştirmek için;
• İlgili katmanın düzenlenebilirliği açık olmalıdır.
• Değiştirilmek istenilen objelerin tamamı veya bir kısmı seçilmelidir.
• Mekansal sekmesi > Stil açılır listesinden yada Harita sekmesi > Stil açılır listesinden obje stiline göre (yazı, nokta, çizgi, alan) renk seçilerek katman rengi kalıcı olarak değiştirilir.
• Değişiklik yapılan katman Genel sekmesi > Kaydet açılır listesinde bulunan Tablo Kaydet butonu ile kaydedilir.

Katmanın Stilini Geçici Değiştirmek: Bir katmanda bulunan objelerin stili geçici olarak değiştirildiğinde tablo kapatılıp tekrar açıldığında objeler ilk açıldığı stil ile açılacaktır. Geçici stil değişikliği sadece proje dosyası ile saklanabilir. MapInfo Pro kapatılırken çalışma sayfası proje olarak kaydedilmez ise değiştirilen stil kaydedilmeyecektir. Kaydedilir ise bu stil sadece o çalışma projesi içerisinde o şekilde görünür. Aynı tablo farklı projelerde açıldığında ilk açıldığı stil ile görülecektir. Geçici stil, bir katmanı birden fazla projede ayrı ayrı stillerde göstermek için kullanılır. Bir katmanın içerisinde bulunan objelerin stilini geçici olarak değiştirmek için;
• Katman gezgin penceresinden seçilir.
• Stil sekmesi > Stilleri Uygula butonuna tıklanır. Tıklandıktan sonra objelerin geçici stil ayarları yapılabilir.
• Obje stiline göre (yazı, nokta, çizgi, alan) açılır listesinden stil seçilerek katman rengi geçici olarak değiştirilir.
• Geçici stiller kaldırılıp asıl renklere dönülmek istendiğinde Stilleri Uygula butonuna tekrar tıklanır.

Kolon Tipleri ve Kolon Ekleme
MapInfo Pro’da tablo ile ilgili işlemler Tablo sekmesinden yapılır. Tablo sekmesinde bulunan Düzenle ve Tablo Yapısı gruplarını kullanarak kolon bilgisi güncelleme, tabloya başka tablodan kayıt ekleme, kolon ekleme-kaldırma, tabloyu sıkıştırma, tablo adını değiştirme, tablo içerisinde sorgu gibi işlemler yapılabilir. Tablo sekmesi > Tablo Yapısı grubu > Tablo açılır listesine tıklandığında;
• Tablo Yapısını İzle Değiştir,
• Sıkıştırma,
• Tablo Sil,
• Tablonun Adını Değiştir seçenekleri bulunur.

Kolon Bilgisi Güncelleme
MapInfo Pro’da bir tablodaki veriler güncellenebilir, veriler üzerinde MapInfo içerisinde bulunan fonksiyonlar yardımıyla matematiksel hesaplamalar yapılarak
kolona yazdırılabilir ya da başka bir tablodaki kolon bilgileri başka tabloya aktarılabilir. Bu işlemler için Tablo sekmesi > Düzenle grubunda yer alan Kolondaki Bilgileri Değiştir butonu kullanılır. Bu uygulama da Golbasi_Yol katmanına yeni bir kolon eklenerek bu kolona yolların bulunduğu il adı yazdırılacaktır. Bu uygulama için;
• Tablo sekmesi > Tablo Yapısı grubu > Tablo
açılır listesinden Tablo Yapısını İzle Değiştir
seçeneğine tıklayınız.
• Kolon Ekle butonuna tıklayarak “IL_
ADI” adında karakter (Genişlik:10) tipinde
bir kolon açınız.
• Tamam butonuna tıklayınız.

Seçili Objelerin Kolon Bilgisini Güncelleme
Bazen yalnızca seçilen objelere ait kolonun bilgisi güncellenmek istenebilir. Bu durumda önce obje seçimi yapılarak seçilen objeler yeni veri sayfasında görüntülenir. Bu uygulama da Ege Bölgesi’nde bulunan iller seçilerek veri sayfasında bulunan bölgeler kolonu güncellenecektir.
Bu uygulama için;
• Unite_2 klasöründen Turkiye_Iller haritasını açınız.
• Harita penceresinde fare ile sağ tıklayarak tüm katmanı görüntüleyiniz.
• Gezgin penceresinden katmanın en sağında bulunan Etiket butonunu aktif hale getiriniz.
• Harita sekmesi > Seçim grubundan Seç butonuna tıklayarak seçimi aktif hale getiriniz.
• Klavyeden <SHIFT> tuşuna basılı tutarak Ege Bölgesi’ne ait illeri seçiniz.

Koordinat Değerlerini Kolona Yazdırma
Haritaya eklenen her objenin arka tarafta koordinat bilgisi bulunmaktadır. Bu koordinatlar veri sayfasında yazabilir veya yazmayabilir. Haritalandırılmış objelerin koordinat bilgileri veri sayfasında yazmıyorsa koordinat bilgileri veri sayfasına yazdırılabilir. Deprem veri sayfası için 2 adet kolon açılıp deprem merkez noktalarının koordinat bilgileri yazdırılacaktır. Bu uygulama için;
• Tablo yapısı izle değiştir seçeneğinden Deprem veri sayfasına X koordinat ve Y koordinat adında Taşan Sayı tipinde 2 adet kolon ekleyiniz.

• Tablo sekmesi > Düzenle grubu > Kolondaki Bilgileri Değiştir butonuna tıklayınız.

Kolon değeri değiştir penceresinden;
• Tablo açılır listesinden Deprem tablosunu seçiniz.
• Değiştirilecek Kolon açılır listesinden Xkoordinat kolonunu seçiniz.
• Değer kutusuna gelindiğinde Yardımcı butonuna tıklayınız.
• Fonksiyonlar açılır listesinden CentroidX(obj) fonksiyonunu seçiniz.

• Tamam butonuna tıklayınız.

Uzunluk ve Alan Hesabı
MapInfo Pro içerisine çizilen çizgi objelerinin uzunlukları ya da alan objelerinin alanları hesaplatılarak veri sayfasına yazdırılabilir. Kolondaki Bilgileri Değiştir butonu kullanılarak harita üzerindeki objelerin uzunlukları ya da alanları hesaplatılabilir. Bu hesaplamalarda dikkat edilmesi gereken kısım tablo ve haritaların sahip olduğu projeksiyonlardır. Eğer kartezyen (Cartesian) koordinat sistemi kullanılmış ise ifade yazarken fonksiyonlar kısmında uygun seçimler yapılmalı, küresel koordinat sistemleri kullanılmışsa yine buna uygun fonksiyonlar kullanılmalıdır. Bu uygulama da Golbasi_Bina katmanına çizilen binaların kapladıkları alanlar hesaplatılarak veri sayfasına yazdırılmak istenmektedir. Bu işlem için;
• Genel sekmesi > Tablo Aç butonuna tıklayarak Golbasi_Bina tablosunu açınız.
Alan hesaplamak için;
• Golbasi_Bina tablosuna Alan adında Tam Sayı formatında bir kolon ekleyiniz.
• Tablo sekmesi > Kolondaki Bilgileri Değiştir butonuna tıklayarak aşağıdaki ayarları yapınız.
• Değer kısmı için Yardımcı butonuna tıklayınız ve fonksiyonlardan SphericalArea(obj, “sq km”) seçiniz.
• Alanları metre kare hesaplatmak için parantez içindeki km değerini m yapınız.
• Kolon Değerini Değiştir penceresindeki düzenlemeleri aşağıdaki gibi ayarlayınız.
• Tamam butonuna tıklayınız. Eklenen bilgilerin kalıcı hale gelmesi için;
Genel sekmesi > Kaydet açılır listesinde bulunan Tablo Kaydet butonuna tıklayınız.