COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ UYGULAMALARI I

3D Analiz modülünde, yüzeyler TIN ya da Raster veri formatları (DEM) ile ifade edilir. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılır ve TIN veri formatı “Create TIN From Feature” fonksiyonu ile üretilir. TIN veri formatının oluşturulmasındaki girdiler (Feature’lar) Shape File ya da GeoDatabase’de depolanmış olan Feature Class formatlarıdır. Bu girdilerdeki (Shape File ve Feature Class) yükseklik kaynağı (Z Value) iki şekilde temsil edilir.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir. Üç Boyutlu Veri Altyapısına ait temel kavramlara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

2D Feature

Yükseklik, yağış, nem, kat yüksekliği, SO2, pH gibi değerler, verinin öznitelik tablosunda (Attribute Table) sayısal bir değer olarak tutulur (Bkz. Sayfa 197’de, Şekil 8. 1).

3D Feature

3D Analyst içerisinde 3 boyutlu yani bir Z değerine sahip veri, 3D feature ile üretilebilir. 3D feature, shapefile ya da Feature Class formatlarında yer alan nokta, çizgi ve alan objelerinin geometrisinde x, y, z olarak depolanır. Öznitelik tablolarına (Attribute Table) bakıldığında verinin üç boyutlu üretilip üretilmediği anlaşılabilir. Eğer veri 3D feature ise tabloda shape sütununda ZM ifadesi yer alır. Veri nokta ise “point zm”, çizgi ise “polyline zm” ya da polygon ise “polygon zm” olarak görülecektir (Bkz. Sayfa 198’de, Şekil 8. 2).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. 2D feature ve 3D feature kavramlarına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

TIN (Triangulated Irregular Network)

TIN boyut ve oranları değişkenlik gösteren üst üste çakışmayan üçgenler kümesinden oluşur. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılarak TIN oluşturulur. Tin oluşturulurken girdi noktaları üçgenlerin köşeleri olur. Köşeler üçgenlerin kenarlarını oluşturacak çizgiler ile bağlanır. Sonuçta köşelerden ve kenarlardan oluşan sürekli bir üçgenler yüzeyi elde edilir. Z değeri yani yükseklik bilgisi olmayan veriler, örneğin alanın sınır çizgileri yüzey dış sınırını tanımlamak üzere TIN üretirken kullanılabilir. TIN verisinde yüzeye ait yükseklik, eğim ve bakı bilgileri mevcuttur. Surface Analiz fonksiyonları kullanılarak TIN ve DEM verisinden yükseklik, eğim, bakı, kontur ve S/B Kabartı (Hillshade) veri setleri üretilir (Bkz. Sayfa 198’de, Şekil 8. 3).

Bu bilgierden de anlaşıldığı gibi, TIN (Triangulated Irregular Network) kavramına ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

ArcGlobe

ArcGlobe, küresel düzlemde raster ve vektör veri setlerinizi görüntüleyeceğiniz ve yöneteceğiniz araçlar sağlayan bir arayüzdür. ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımında ek bir modül olan 3D Analiz eklentisi ile çalıştırabilirsiniz. ArcGlobe proje dosyalarınızı *.3dd” uzantısıyla kaydeder.

Aktif hâle gelen ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Ayrıca Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilir, Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş simülasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, ArcGlobe ile ilgili olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

ArcGlobe, küresel düzlemde raster ve vektör veri setlerinizi görüntüleyeceğiniz ve yöneteceğiniz araçlar sağlayan bir arayüzdür. ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımında ek bir modül olan 3D Analiz eklentisi ile çalıştırabilirsiniz. ArcGlobe proje dosyalarınızı *.3dd” uzantısıyla kaydeder.

ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilirsiniz. Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş similasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe ile ilgili olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan  Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan  Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe arayüzündeki fonksiyonlara ilişkin olarak seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü doğrudur.

Aktif hâle gelen ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almaktadır. Ayrıca Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilir, Geoprosessing fonksiyonu altında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş similasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Tools Bar’da yer alan Navigate fonksiyonu ile Data View’da veriyi farklı ölçek ve açılarda görüntüleyebilirsiniz.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap E’dir. ArcGlobe arayüzündeki fonksiyonları kullanarak seçeneklerde yer alan işlemlerin tümünü gerçekleştirebilirsiniz.

Table of Contents penceresinde yer alan Imagery, Elevation (30m) ve Elevation (90m/1 km) raster ve yükseklik verileri,

http://services.arcgisonline.com/arcgis/services

adresinden web servisi olarak alınmaktadır. Sizler Standart Toolbar’da yer alan Add Data fonksiyonunu ile lokal diskinizdeki veri setlerini küre üzerinde görüntüleyebilirsiniz (Bkz. Sayfa 199’da, Şekil 8. 5).

ArcGlobe arayüzündeki Standard Toolbar’da yer alan Add Data butonuna basınız. Add Data penceresinde, C:\AU_Egitim_Veri_Seti\Unite_8 dizini içerisinde yer alan Turkiye_Nufus.shp vektör veri setini mouse ile seçiniz ve Add butonuna basınız (Sayfa 199’da, Şekil 8. 6).

Aktif hâle gelen Add Data Wizard penceresinde Turkiye_Nufus veri setinin Scale değerini Countries 1:2500000 olarak set ediniz ve Finish butonuna basınız (Sayfa 200’de, Şekil 8. 7).

Table of Contents penceresinde List By Type moduna geçiş yaprak Turkiye_ Nufus verisini mouse’un sol tuşuna basarak Imagery raster veri setinin üstüne taşıyınız. Sembolojisi üzerinde çift klik yaparak Symbol Selector penceresini aktif hâle getiriniz. 3D Billboards’ da yer alan bir semboloji seçerek OK butonuna basınız ve Küre üzerinde Turkiye_Nufus verisini görüntüleyiniz (Bkz. Sayfa 200’de, Şekil 8. 8).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, seçeneklerde yer alan Imagery, Elevation (30m), Elevation (90m/1 km) ve List By Type, ArcGlobe arayüzünde Table of Contents penceresinde yer almaktadır, dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Table of Contents penceresinde   List By Type moduna geçiş yaprak Turkiye_ Nufus verisini mouse’un sol tuşuna basarak Imagery raster veri setinin üstüne taşıyınız. Sembolojisi üzerinde çift klik yaparak Symbol Selector penceresini aktif hâle getiriniz. 3D Billboards’ da yer alan bir semboloji seçerek OK butonuna basınız ve Küre üzerinde Turkiye_Nufus verisini görüntüleyiniz (Bkz. Sayfa 200’de, Şekil 8. 8).

Küre üzerinde görüntülenen verilerin öznitelik bilgilerini Tool Bar’da yer alan Identify fonksiyonu ile gerçekleştirebilirsiniz. Mouse ile Identify fonksiyonunu seçiniz. Türkiye üzerinde herhangi bir ili işaretleyiniz. Identity penceresinde objelere ait öznitelik bilgilerini inceleyiniz (Bkz. Sayfa 201’de, Şekil 8. 9). 

Table of Contents penceresinde yer alan Turkiye_Nufus katmanı üzerinde mouse’un sağ tuşuna basınız ve Properties fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Layer Properies penceresinde Symbology fonksiyonunu seçiniz. Show bölümünde Quantities altında yer alan Graduated Colors özelliğini seçerek Field Value değerini Nuf_2007 olarak set ediniz. Symbol üzerinde mouse’un sol tuşu ile aktif hâle gelen Properties for All Symbols… fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Symbol Selector penceresinde yer alan Outline Color değerini No Color olarak set ediniz ve OK butonuna basınız. Layer Properties penceresinde Tamam butonuna basarak işlemi sonlandırınız (Bkz. Sayfa 202’de, Şekil 8. 10).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap A’dır. Küre üzerinde görüntülenen verilerin öznitelik bilgilerini Tool Bar’da yer alan Identify fonksiyonu ile gerçekleştirebilirsiniz.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Navigate fonksiyonunu mouse’un sol tuşuna basarak farklı eksenlerde veriyi görüntüleyebilirsiniz. Mouse’un sağ tuşuna basarak içe ve dışa zoom yapabilirsiniz. Mouse’un sol ve sağ tuşuna birlikte basarak görüntüyü ekran üzerinde istediğiniz alana kaydırabilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Full Extent butonuna basarak Data View’da küreyi görüntüleyebilirsiniz. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

Table of Contents penceresinde Turkiye_Nufus katmanı üzerinde mouse’un sağ tuşuna basarak Properties fonksiyonunu seçiniz. Aktif hâle gelen Layer Properties penceresinde Globe Extrusion fonksiyonunu seçiniz. Extrude fatures in Layer çekini atınız.  Calculater butonuna basınız. Expression Builder penceresinde aşağıdaki eşitliği yazarak OK butonuna basınız. Layer Properties penceresinde Tamam butonuna basarak işlemi sonlandırınız (Şekil 8. 12). 2007 yılına ait il nüfus değerleri küre üzerinde üç boyutlu olarak görüntülenmiştir. Tools Bar’da yer alan Navigate fonksiyonunu kullanarak veriyi Data View’da farklı ölçeklerde görüntüleyiniz (Sayfa 203’de, Şekil 8. 13).

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi, doğru cevap A’dır. Tools Bar’da yer alan Fly fonksiyonu ile mouse’un sağ tuşuna basarak içe, sol tuşuna basarak dışa doğru uçuş gerçekleştirebilirsiniz.

VERİ ALTYAPISINA AİT TEMEL KAVRAMLAR

3D Analiz modülünde, yüzeyler TIN ya da Raster veri formatları (DEM) ile ifade edilir. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılır ve TIN veri formatı “Create TIN From Feature” fonksiyonu ile üretilir. TIN veri formatının oluşturul- masındaki girdiler (Feature’lar) Shape File ya da GeoDatabase’de depolanmış olan Feature Class formatlarıdır. Bu girdilerdeki (Shape File ve Feature Class) yükseklik kaynağı (Z Value) iki şekilde temsil edilir.

TIN (Triangulated Irregular Network) boyut ve oranları değişkenlik gösteren üst üste çakışmayan üçgenler kümesinden oluşur. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılarak TIN oluşturulur.

TIN (Triangulated Irregular Network)

TIN boyut ve oranları değişkenlik gösteren üst üste çakışmayan üçgenler kümesinden oluşur. Nokta (points), çizgi (lines) ve alan (polygons) verileri girdi olarak kullanılarak TIN oluşturulur. Tin oluşturulurken girdi noktaları üçgenlerin köşeleri olur. Köşeler üçgenlerin kenarlarını oluşturacak çizgiler ile bağlanır. Sonuçta kö- şelerden ve kenarlardan oluşan sürekli bir üçgenler yüzeyi elde edilir. Z değeri yani yükseklik bilgisi olmayan veriler, örneğin alanın sınır çizgileri yüzey dış sı- nırını tanımlamak üzere TIN üretirken kullanılabilir. TIN verisinde yüzeye ait yükseklik, eğim ve bakı bilgileri mevcuttur. Sur- face Analiz fonksiyonları kullanılarak TIN ve DEM verisinden yükseklik, eğim, bakı, kontur ve S/B Kabartı (Hillshade) veri setleri üretilir.

ArcGlobe, küresel düzlemde raster ve vektör veri setlerinizi görüntüleyeceğiniz ve yöne- teceğiniz araçlar sağlayan bir arayüzdür. ArcGIS Coğrafi Bilgi Sistemi yazılımında ek bir modül olan 3D Analiz eklentisi ile çalıştırabilirsiniz. ArcGlobe proje dosyalarınızı *.3dd” uzantısıyla kaydeder.

Aktif hâle gelen ArcGlobe arayüzündeki küre üzerinde vektör ve raster verileri üç boyutlu görüntüleyebileceğiniz fonksiyonlar yer almakatadır. Ayrıca Selection fonksiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini sorgulayabilir, Geoprosessing fonksiyonu al- tında yer alan analiz fonksiyonları ile mekânsal analizler gerçekleştirebilirsiniz. Küre üzerinde farklı ölçeklerde veriler görüntüleyerek üç boyutlu uçuş similasyonları gerçekleştirebilirsiniz.

Küre üzerinde görüntülenen verilerin öznitelik bilgilerini Tool Bar’da yer alan Identify fonksiyonu ile gerçekleştirebilirsiniz. Mouse ile Identify fonksiyonunu seçiniz. Türkiye üzerinde herhangi bir ili işaretleyiniz. Identity penceresinde objelere ait öznitelik bilgilerini inceleyiniz

2007 yılına ait il nüfus değerleri küre üzerinde üç boyutlu olarak görüntülenmiştir. Tools Bar’da yer alan Navigate fonksiyonunu kullanarak veriyi Data View’da farklı ölçeklerde görüntüleyiniz

ArcGlobe'da küre üzerinde yer alan tüm verileri farklı ölçeklerde görüntüleyiniz. Tools Bar’da yer alan Identify fonskiyonu ile verilerin veritabanı bilgilerini inceleyiniz. Fly fonksiyonu ile mouse’un sol tuşuna basarak küre üzerinde uçuş yapınız. Esc (escape) tuşuna basarak uçuş modundan çıkabilirsiniz

Contents penceresinde yer alan Bina katmanı üzerinde mouse’un sağ tuşuna basarak Zoom to Layer fonksiyonunu seçiniz ve küre üzerinde Bina veri setini farklı ölçeklerde görüntüleyiniz

2D Feature

Yükseklik, yağış, nem, kat yüksekliği, SO2, pH gibi değerler, verinin öznitelik tablosunda (Attribute Table) sayısal bir değer olarak tutulur.